|
"A��r� verici ki�i sonras�nda kullan�lm��l�k ve �nemsenmemi�lik duygular�yla sava��yor " diyen Uzman Psikolog Zaza Yurtsever, devaml� ba�kalar�n�n yan�nda olman�n, onlar�n sorunlar�n� dinlemenin, yard�mc� olman�n, di�erleri i�in bir nevi a�lama duvar� haline gelmenin ve bunu yaparken de kendi psikolojik ve fiziksel ihtiya�lar�n� g�z ard� etmenin ki�ilerin kendilerine zarar verdi�ine dikkat �ekiyor.
Kar��l�k beklemeden ba�kalar�na yard�m etmek insan�n kendisine duydu�u sayg�y� ve ho�nutluk hissini art�r�rken beyindeki dopamin maddesini de y�kselterek enerji d�zeyini t�rmand�r�yor ve hayattan daha �ok keyif almas�n� sa�l�yor. Tabii bunlar�n hepsi yard�m severli�i tehlikeli boyutlara t�rmand�racak a��r�l��a ula�mad��� durumlarda s�z konusu oluyor. Uzman Psikolog Zaza Yurtsever, devaml� ba�kalar�n�n yan�nda olman�n, onlar�n sorunlar�n� dinlemenin, yard�mc� olman�n, di�erleri i�in bir nevi a�lama duvar� haline gelmenin ve bunu yaparken de kendi psikolojik ve fiziksel ihtiya�lar�n� g�z ard� etmenin ki�inin kendisine zarar verdi�ine dikkat �ekiyor. "Bu durum ki�ilerin ayn� zamanda sosyal ili�kilerinin de bozulmas�na yol a��yor. Bir�ok sevgililik, arkada�l�k ve dostluk ili�kisi bir taraf�n 'a��r� vermesi' sebebiyle son buluyor.
Hastal�kl� yard�mseverlik
'A��r� verici' ki�i sonras�nda kullan�lm��l�k ve �nemsenmemi�lik duygular�yla sava��yor " diyen Yurtsever, Sosyal psikologlar�n bu ki�ilerin ya�ad�klar�na, iyi olma hastal��� ya da 'desease to please' ad�n� verdi�ini a��kl�yor. K�rlemesine ve kendini hi�e sayarak yap�lan bu t�r hastal�kl� yard�mseverli�in de egoizm gibi ki�iye ve topluma zarar verdi�ine de�inen Zaza Yurtsever, " Bu anlamda bir annenin kendi psikolojik ve fiziksel ihtiya�lar�n� hi�e sayarak 'kendini �ocu�una adamas�' kendisine ve uzun vadede �ocu�a zarar verdi�i i�in hastal�kl� yard�mseverlik kategorisinde de�erlendiriliyor. Kendisini �nemseyerek �ocu�un geli�mesini ve bireyselle�mesini sa�layan davran��, olmas� gereken do�al ve zaruri yard�mseverli�i te�kil ediyor " diyor.
Fanatik yard�msever olmay�n
Konunun uzmanlar�ndan Wolfgang Schmidtbauer'in ki�inin kendi �zel hayat�n� hi�e sayan, b�yle bir ihtiyac� kalmayan ve di�er insanlara onlar talep etmeden ve hi�bir zorunluluk yokken yard�m eden insanlar�n 'hastal�kl� yard�mseverlik' kategorisinde de�erlendirilmeleri gerekti�i tespitini hat�rlatan Yurtsever, bu t�r yard�ma ihtiyac� olan yard�mseverlerin, yeme becerisi olan �ocuklar�na hala kendi elleriyle yemek yediren fazla koruyucu annelere benzetiyor ve bu ki�ileri yard�mc� olmak konusunda fanatik olarak tan�ml�yor. Zaza Yurtsever, devamla �unlar� s�yl�yor:
"Tabii ki g�ndelik hayatta do�al ve hastal�kl� yard�mseverli�i birbirinden ay�rmak olduk�a g��t�r. Anlaml� yard�mseverlikle zararl� olan�n s�n�r� nerede ba�lar, nerede biter? Yard�msever bir insandan ne zaman hastal�kl� bir yard�msever olur? Psikoterapist Kelly Bryson bu s�n�r�n �ok net oldu�unu ifade ediyor. 'Di�er insanlar�n ihtiya�lar�n� sayg� ve empatiyle kar��layan biriyle, 'iyi olmak' zorunda oldu�unu d���nen insan aras�nda fark vard�r. ��nk� ger�ek yard�mseverin hedefleri, duygular� ve motifleri hastal�kl� yard�mseverinkinden olduk�a farkl�d�r. Biri yard�m etmenin zorunlulu�unu g�rerek hareket ederken, di�eri bunun kendisinden beklenildi�inden yola ��kar ve yard�m ederek di�erleri taraf�ndan kabul g�rmek ve takdir edilmek ister'. Konunun uzmanlar�ndan Barbara Oakley hastal�kl� yard�mseverli�in de di�er psikolojik bozukluklarda oldu�u gibi farkl� �e�itleri oldu�unu vurguluyor. Buna g�re hastal�kl� yard�mseverlik, koruyucu, savunmac�, mazo�ist ve k�t�c�l olabiliyor.
Risk Ta��yan Meslekler Koruyucu Yard�mseverlik
Hastal�kl� koruyucu yard�mseverli�e en �ok itfaiye, askerlik ve polislik gibi risk ta��yan meslek gruplar�nda rastlan�yor. Bu mesleklerde olup ayn� zamanda da hastal�kl� yard�mseverlikten m�zdarip ki�iler hi�bir nesnel zorunluluk olmad��� halde kendi ya�amlar�n� di�erleri i�in tehlikeye at�yor. Son derece k�r�lgan bir egoya sahip olan bu ki�iler kendilerinin di�erleri taraf�ndan birer yard�mc�, cankurtaran ve hatta kahraman olarak g�r�nmelerine a��r� �nem veriyorlar. Hastal���n �ok u� seviyelerinde bir tehlikeyi kendilerinin yaratmalar�, mesela bir yang�n ��kararak kendilerini kahraman ilan etmeleri dahi s�z konusu olabiliyor. Ayn� �ekilde hastal�kl� yard�mseverlikten muzdarip bir polis kurbanlar� 'korumak' ad�na fark etmeden su�suz insanlar� cezaland�rabiliyor. Bu t�r durumlar�n tespiti, s�z konusu olan davran��lar toplum taraf�ndan stilize edildi�i ve birer kahramanl�k olarak g�r�ld��� i�in olduk�a zordur. "
Kad�nlar savunmac� hastal�kl�
Bu arada savunmac� hastal�kl� yard�mseverlerde bu davran���n olas� �at��malar� �nlemek amac�yla sergilendi�ine i�aret eden ZazaYurtsever, �zellikle e�leri taraf�ndan �iddete u�rayan baz� kad�nlarda bu davran�� �eklinin g�zlemlendi�ini a��kl�yor. Savunmac� yard�msever bu kad�nlar�n, kendi ihtiya�lar�n� g�z ard� ettikleri gibi her zaman e�lerinin arzu ve ihtiya�lar�n� yerine getirmeye �abalad�klar�n� dile getiren Uzman Psikolog Zaza Yurtsever g�r��lerini "U� durumlarda ki�iler ili�ki �ncesi zevk ald�klar� �eylerden de art�k zevk alamaz hale gelirler. Kendilerinin zevk ald��� ama partnerlerine ya da �evrelerine herhangi bir katk�s� olmayan davran��larda ise yo�un su�luluk duygusu ya�arlar. Ayn� su�luluk duygular� di�erleri i�in yeterince emek sarf etmediklerini d���nd�klerinde de ortaya ��kar. Bu t�r bir yard�mseverli�in alt�nda yatan motif de�ersizlik duygusudur ve ki�iler bu duygudan dolay� kendi do�al s�n�rlar�n� g�remezler " �eklinde konu�uyor.
De�ersizlik, mazo�ist yard�mseverli�i tetikliyor
Mazo�ist yard�mseverli�in alt�nda yatan�nda da de�ersizlik duygusu oldu�unu belirten Zaza Yurtsever, kendi ihtiya�lar�n� hi�e say�p di�erlerinin ihtiyac�n� favorile�tiren mazo�ist yard�mseverlerin kendi i� d�nyalar�nda halledemedikleri haset, k�skan�l�k ve �fke gibi olumsuz duygular�n� yard�mseverlikle kontrol ettiklerini dile getiriyor. Mazo�ist yard�mseverli�in, �zellikle di�er insanlara yard�m etmenin s�z konusu oldu�u meslek gruplar�nda g�zlemlendi�ine i�aret eden Yurtsever, bu anlamda doktorlar, psikologlar, hasta bak�c�lar� ve hem�irelerin risk gruplar�n� olu�turdu�unu kaydediyor. "Burada da ki�iler �zde�er reg�lasyonundaki aksakl�klar� di�er insanlara a��r� yard�m ederek ve kendi do�al s�n�rlar�n� zorlayarak dengelemeye �al���rlar. Yard�m almad�klar� takdirde bu durum ki�ileri burn-out denilen, 'mesleki yanmak' durumuna kadar g�t�rebilir. " diyen Yursever konu�mas�n� ��yle s�rd�r�yor:
"Di�erlerinde oldu�u gibi k�t�c�l yard�mseverlikte de ki�inin 'kendini feda etmesi' samimidir. �rnek olarak �ocu�unun b�t�n ihtiya�lar�n� alg�lay�p yerine getiren bir babay� alabiliriz. �lk bak��ta sorunsuz ve hatta imrenilir gibi g�r�nen bu yard�mseverli�i k�t�c�l yapan olgu, baban�n bunun kar��l���n� bekliyor olmas�d�r. Yapt��� yard�mlar kar��s�nda �ocu�unun kendisine boyun e�mesi, onun beklentilerini yerine getirmesi, onun istedi�i okula gidip onun bekledi�i performans� sergilemesi, onun istedi�i mesle�e y�nelmesi ve hatta onun istedi�i ki�iyle evlenmesi k�t�c�l yard�msever bir baban�n bekledi�i �eylerdir. Yani k�t�c�l yard�mseverli�in iki y�z� vard�r. Biri son derece yard�mseverdir, di�eri ise son derece talepkar.
K�t�l���n kol gezdi�i, insanlara, hayvanlara ve �evreye geri d�n�lmez zararlar verdi�i bir d�nyada yard�mseverli�i mercek alt�na almak her ne kadar al���lagelmi� bir tutum de�ilse de k�t�l���n bir ba�ka �e�idi oldu�u i�in bir o kadar da zorunludur. Bu patolojik yard�mseverli�in �st� kapal� bir k�t�l�k oldu�unun en bariz �rne�ini canl� bombalar te�kil eder, zira onlar da kendi ideolojilerini ta��yan insanlar i�in kendilerini feda eder. "
Zaza Yurtsever kimdir?
1968 Bing�l do�umlu Zaza Yurtsever, 1981 y�l�nda ailesiyle birlikte Almanya'n�n Duisburg kentine yerle�ti. Orta ��retimini burada tamamlayan Yurtsever, 1990 y�l�nda alan�nda en sayg�n �niversitelerden olan Marburg'da psikoloji e�itimine ba�lad�. Klinik psikoloji b�l�m�nde y�ksek lisans yapt�. 1997 y�l�nda klinik psikoloji al�nda �al��maya ba�layan Yurtsever, 2005 y�l�ndan bu yana T�rkiye ve Almanya'da ya��yor. 2012 y�l�nda tan�nm�� psikolog Johann Kluczny ile Berlin'de Vata Akademisi'ni kurarak kilo problemleri �zerine ki�isel ve grup terapileri uygulayan Yurtsever, travma ve ba��ml�l�k terapisi, hipnoterapi ve NLP alan�nda uzmanl�k e�itimleri ald�.
7.3.2013 1 - 12178
|