�simsiz kahramanlar: Organ nakli koordinat�rleri

Organ ve Doku Ba���� Haftas� (3-9 Kas�m) nedeniyle pek�ok etkinli�in yap�ld��� ama organ ba����n�n halen �ok yetersiz oldu�u T�rkiye'de, imkans�z� ba�armaya �al��an organ nakli koordinat�rleri, yo�un bak�mda takip edilen bir hastan�n beyin �l�m� bildirimi yap�ld��� anda devreye girip, yak�n�n� hen�z kaybetmenin �oku i�indeki ac�l� ailelerle organ ba����n� konu�uyorlar. Ac�l� aileleri, bilgilendirip hi�bir ��phe b�rakmadan organ ba����na 'evet' demelerini sa�lamaya �al��an koordinat�rlerin t�m bu �abas� ise, di�er tarafta y�llard�r organ bekleyen ve �o�u zaman �l�m�n k�y�s�na gelmi� hi� tan�mad�klar� onlarca hastan�n ikinci bir ya�am �ans�na kavu�mas�n� sa�l�yor.

Bazen yak�n�n� hen�z kaybetmi� ailelerin �iddetli �fkesiyle de kar��la�abilen koordinat�rler, her �eye ra�men pes etmiyor ve ba��� i�in gece g�nd�z u�ra��yorlar. Organ nakli koordinat�rlerinin zamanla yar���, ailenin ba���a 'evet' demesiyle ba�l�yor. Sa�l�k Bakanl��� ile koordinasyon sa�lan�yor, organ bildirimi yap�l�yor, hangi organlar�n kullan�labilir durumda oldu�u belirlendikten sonra, veriler sisteme giriliyor ve s�rada bekleyen en uygun hastalarla e�le�me sa�lan�yor. Daha sonra, h�zla organlar� alacak ekipler koordine ediliyor. Organ, �ehir d���nda bir hastaya tak�lacaksa ameliyat� yapacak ekip, don�r�n oldu�u hastaneye geliyor. Onlar�n yolculu�undan hastaneye ula�mas� gereken saate kadar, t�m s�re�ler organ nakli koordinat�rlerinin kontrol�nde y�r�t�l�yor. Hem �ok b�y�k bir ac�y� hem de b�y�k sevin�leri bir arada ya�ad�klar�n� belirten koordinat�rlerin en b�y�k �z�nt�leri ise halen yeterince organ ba���� olmamas�.

BEKLEYEN 100 B�N HASTA VAR, SADECE 598 BA�I� YAPILDI

Sa�l�k Bakanl���'n�n verilerine g�re; T�rkiye'de ge�en y�l 2 bin 100 hastaya beyin �l�m� tespiti yap�ld�. Ancak sadece 598'inin ailesi organ ba����na 'evet' dedi. Oysa her y�l nakil bekleme listesine 5 binin �zerinde hasta giriyor. Mevcutta organ bekleyen 27 bin civar�nda hasta var. Ayr�ca 60 bin diyaliz hastas� da b�brek nakli aday� olarak ya�am�n� s�rd�r�yor. Yani 100 bine yak�n hastan�n organ bekledi�i �lkemizde, ge�ti�imiz y�l sadece 4 bin 500 hastaya nakil yap�labildi, bunlar�n sadece 598'i kadavradan ba���la ger�ekle�ti.

'YAPTI�IMIZ �� S�YAH BEYAZ B�R A�K H�KAYES� G�B�'

Bu say�lar�n �ok yetersiz oldu�unu vurgulayan Sa�l�k Bilimleri �niversitesi (SB�) Sultan Abd�lhamit Han E�itim ve Ara�t�rma Hastanesi Organ Nakli Koordinat�r� Selda Urhan, "Bizim mesle�imiz asl�nda siyah beyaz bir a�k hikayesi gibi. Siyah taraf�, �len birinin yak�nlar� ile o �z�nt�lerini ya�arken, beyaz taraf� gecenin ���nde, be�inde 'Sizin i�in uygun bir organ bulundu' telefonunu ettikten sonra kar�� taraf�n hayata ba�lanmas� ile ilgili" diye konu�tu.

Bak�rk�y Sadi Konuk E�itim ve Ara�t�rma Hastanesi Organ Nakli Koordinat�r� Emel Yan�k da asl�nda �ok zor bir i� yapt�klar�n� vurgulayarak, "�nsanlar�n can�n�n yand��� noktada siz gidiyorsunuz ve organ ba����ndan bahsediyorsunuz" dedi.   

'�LD� D�YORSUNUZ AMA HALA KALB� ATIYOR'

Emel Yan�k, en b�y�k zorlu�u vatanda�lar�n beyin �l�m� hakk�ndaki ��phelerinden kaynakland���n� belirtti. Yan�k, "Bana sorulan �ey, kalbi hala at�yor. Aileye ilk bilgilendirmede t�bbi ve hukuksal �l�m halinin ger�ekle�ti�i ve kalbinin destekledi�imiz s�rece atabilece�ini s�yl�yorum. Biz bu deste�i organ ba���� olsa da olmasa da kesmiyoruz zaten. Ama belli bir s�reye kadar sa�layabiliriz bunu. ��nk� beyin �l�m� ger�ekle�mi�se siz istedi�iniz kadar yapay olarak destekleyin, bir s�re sonra kalp duruyor zaten. Onlar� bu konuda ayd�nlatmak bize d���yor" dedi. 9 y�ld�r organ nakli koordinat�rl��� g�revini y�r�ten Yan�k, insanlar� kurtarman�n, onlara bir nebze umut olman�n hayat�n�n hedefi haline geldi�ini belirterek s�zlerini ��yle noktalad�:

"Bazen �ok fazla risk alabiliyoruz. Aile �ok �fkeli olabiliyor. Bir taraftan bir ailenin can� yan�yorken di�er taraftan kurtulacak k���c�k �ocuklar, anneler. Ba���a birebir sevinen taraf� da g�rd���m i�in asl�nda ne kadar b�y�k ve kutsal bir i� oldu�unu her seferinde daha �ok anl�yorum."

'S�REC�N SAATLER ���NDE SONU�LANMASI GEREK�YOR'

SB� �i�li Etfal E�itim ve Ara�t�rma Hastanesi Organ Nakli Koordinat�r� Hanife Yavuz, koordinasyonun, yani nakil i�in elveri�li olan organlar�n testleri, hangi merkezlerde hangi hastalara nakledilece�i gibi ara�t�rmalar�n saatler i�inde sonu�lanmak zorunda oldu�unu anlatarak, �unlar� ifade etti.

"�rne�in karaci�er Malatya �n�n� �niversitesi'nden bir hastaya uygunsa Malatya'dan ekipler gelir. B�t�n ekiplerin gelme saatine g�re ameliyat� planlar�z. Ekiplerin buraya h�zl� gelmesi ve gitmesi �ok de�erli. ��nk� organlar� d�� ortamda k�s�tl� s�relerle tutabiliyoruz. Tarifeli u�aklar�n yetmedi�i noktada bazen T�rk Silahl� Kuvvetleri'nden, bazen Sa�l�k Bakanl���'ndan ambulans u�aklar deste�i al�yoruz. Ekibin havaliman�na indikten hastaneye kadar gelece�i s�reyi dahi hesap etmek zorunday�z, zaman zaman polislerden de yard�m istiyoruz."  

'DESTEK �HT�YACI OLAN A�LEY� DE ORTADA BIRAKMIYORUZ'

S�recin bununla da bitmedi�ini anlatan Yavuz, organlar� al�nan ba�����n�n ailesinin de deste�e ihtiya� duydu�unu, koordinat�rler olarak bu s�re�te de sahada olduklar�n� belirterek, s�zlerini ��yle s�rd�rd�:

"Destek ihtiyac� olan bir aile var ortada. Gerek cenazelerinin nakli, gerek defin i�lemleri, gerek psikososyal destek gibi her t�rl� ihtiya�lar�nda biz yanlar�nda oluyoruz. �rne�in, T�rkmen uyruklu bir hastan�n hastanemizde beyin �l�m� ger�ekle�mi�ti. Yak�n� ile g�r��m��t�m, ablas� vard� T�rkiye'de. �u s�z� beni �ok etkilemi�ti; 'Ben 15 y�ld�r bu �lkenin ekme�ini yiyorum. Bir vefa borcudur bu. Karde�imin organlar�n� ba���lamak istiyorum.' Onun ba���� sayesinde 5 ki�i hayat buldu. Kalbi, karaci�eri, b�brekleri, korneas� nakledildi. Ailenin defin i�lemleri i�in de biz yard�mc� olduk cenazesini beraber kald�rd�k."

BA�KALARINA CAN OLSUN D�YE BA�I�A 'EVET' DED�LER

Trafik kazas� ge�iren ve bir hafta yo�un bak�mda ya�am m�cadelesi verdikten sonra beyin �l�m� ger�ekle�en kuzeni Erdin� Albayrak'�n organlar�n� ba���lad�klar�n� anlatan Korhan Albayrak, "�ki arkada� olarak yola ��km��lar, di�er arkada�� zaten o g�n vefat etti. Bir haftad�r yo�un bak�mdayd� Erdin� a�abeyim. Bize sordular, 'Organlar�n� ba���lamak ister misiniz? diye. Biz de amcamla, babamla konu�tuk. B�yle bir karar verdik. Toprakta ��r�yece�ine insanlara hayat vermesini istedik. Herkes organ ba���� yapmal�" dedi. 

14 ya��ndaki o�lu Bulut'u trafik kazas�nda kaybeden ve organlar�n� ba���layan Abd�lmenaf Duran ise, "O�lum 12 g�n Bak�rk�y Hastanesi'nde kald�. Beyin �l�m� ger�ekle�tikten sonra Emel Han�m devreye girdi. 'Ne diyorsunuz organlar�n� ba���lar m�s�n�z?' diye sordu. Birka� ki�iye sorduk, g�nah de�il dediler. Annesine sormak istedik, o benden daha g��l� ��kt�. 'Siz bilirsiniz' dedi. Biz de netle�tirdik ve Emel Han�m'a haber verdik. Ancak ac� �eken bilir, topra�a gidece�ine en az�ndan ��-be� karde�imize can olsun dedik" diye konu�tu. 

2.11.2019 - 41497