|
Sonbaharda bir �s�n�p bir so�uyan havalar, kirlili�in artmas�, kalabal�k ve s�k���k ortamlarda daha fazla bulunma ve okullar�n a��lmas� gibi etkenler enfeksiyon hastal�klar�na zemin haz�rl�yor. �zellikle �ocuklar�n ta��y�c� oldu�u nezle ve grip gibi viral hastal�klar�n s�rekli bula�mas�, sonbaharda bir�ok hastal���n ortaya ��kmas�na neden oluyor.
Medical Park Fatih Hastanesi Aile Sa�l��� Uzman� Dr. Ebru Talum G�rp�nar; sonbahar hastal�klar�n� ve ba�a ��kma yollar�n� anlatt�:
Sonbahar hastal�klar� denilince akla iklimsel, sosyal ve fiziksel de�i�ikliklere ba�l� olarak ortaya ��kan veya s�kl��� artan enfeksiyon hastal�klar� gelir. Bunlar�n �o�unlu�u enfeksiyon hastal�klar�d�r. Ancak depresyonu da g�z ard� etmemek gerekir. Sonbaharda havan�n so�umas�, kirlili�in artmas�, kalabal�k ve s�k���k ortamlarda daha fazla bulunma ve okullar�n a��lmas� gibi etkenlerle; �zellikle �ocuklar�n ta��y�c� oldu�u nezle ve grip gibi viral hastal�klar�n s�rekli bula�mas�, sonbaharda bir�ok farkl� hastal���n ortaya ��kmas�na sebep olur.
V�cut direncini k�ran bir�ok de�i�iklik de buna katk�da bulunur. G�ne� ���nlar�n�n azalmas�, havan�n so�umas� ve r�zgar; enfeksiyon ve alerjik durumlar�n ortaya ��kmas�n� sa�lad��� gibi, burun ve a��z i�i mukozan�n kurumas� ve koruyucu �zelli�ini yitirmesi nedeniyle mikroplar�n v�cuda kolayca girmesine imkan sa�lar.
�nsan v�cudunun �s� de�i�imlerine ve yeni ko�ullara uyum sa�lamas� i�in 2-4 hafta gibi bir s�reye ihtiyac� vard�r. Bu da sadece yumu�ak mevsim ge�i�leriyle m�mk�nd�r. Havalar�n aniden �s�n�p so�umas�yla ortaya ��kan k�sa s�reli �s� de�i�imleri, v�cudun adaptasyonunu da zorla�t�r�r. Bu durum, v�cudun strese girip savunma sisteminin zay�flamas�na neden olur. B�ylece ba����kl�k sistemi zaten zay�flam��ken, enfeksiyonlar�n bula�ma ihtimalinin fazlala�mas� sonbahar- k�� d�neminde grip ve nezle salg�nlar�n�n olu�mas�na neden olur.
Sonbahar hastal�klar�
Nezle: �ok �e�itli vir�slerin neden oldu�u bir �st solunum yollar� enfeksiyonudur. So�uk alg�nl��� ismi ile de bilinir, olduk�a bula��c� bir hastal�kt�r. Burun ak�nt�s�, hap��rma ve burun t�kan�kl��� ile ba�lar. Nezle ve buna ba�l� burun t�kan�kl���, sonbahar aylar�nda �ocuklarda da en s�k g�r�len rahats�zl�kt�r. iyi tedavi edilmedi�inde orta kulak iltihab�na, sin�zite veya bron�ite yol a�abilir. Nezle tedavisi olduk�a basittir. Burun a��c� ila�lar, �urup veya damla 2-3 g�n kullan�lmal�, antibiyoti�e hemen ba�lanmamal�d�r.
Gribal enfeksiyonlar: �nfluenza A, B, Parainfluenza, Adenovirusler ve bunun gibi bir�ok viral etken gribal enfeksiyonlara yol a�abilir. Nezleden farkl� olarak y�ksek ate� ve t�m v�cut k�rg�nl��� ile seyreder. Hastalar�n �zellikle ba����kl�k sistemi ��kk�n ise �zerine gelen ikincil enfeksiyonlar nedeniyle �ok tehlikeli hatta �l�mc�l sonu�lara yol a�abilir. Grip, a�� ile korunulabilen bir hastal�kt�r. Hastal���n toplumda yay�lmas�n� �nlemek ve risk grubu olarak adland�r�lan insanlar� korumak i�in her y�l grip a��s� yap�lmas� olduk�a yerinde olur.
Sin�zit: Burun etraf�ndaki sin�s ad� verilen bo�luklar�n iltihaplanmas�d�r. Ba� a�r�s�, burun t�kan�kl���, geniz ak�nt�s� ve a��z kokusu yapabilir. Ate� de olabilir.
Farenjit: Bo�az b�lgesinin iltihab�d�r. Bo�az k�zarm��t�r, yanma ve a�r� vard�r. Yutkunmak g��le�mi�tir. Ate�, halsizlik ve boyundaki lenf bezlerinde b�y�me de olabilir.
Tonsillit: Bademciklerin iltihab�d�r. Bademcikler b�y�k, �i� ve k�zarm��t�r. �ok y�ksek ate�e neden olabilen bir hastal�kt�r. �ocuklarda s�kl�kla rahats�zl��a sebep olabilir. �lerleyen bademcik iltihaplar�nda �ocuk derhal doktora g�t�r�lmeli ve enfeksiyon uygun antibiotik ile temizlenmelidir.
Otit: Orta kulak iltihab�d�r. Alerjik b�nyeli �ocuklarda daha s�k g�r�l�r. Kulak a�r�s�, kulakta dolgunluk ve kulak yolundan ak�nt� ile beraber kuru �ks�r�k de vard�r. Orta kulak iltihaplar� �ocukluk �a��nda en s�k g�r�len hastal�klardand�r. En �ok sonbahar ve ilkbahar aylar�nda g�r�l�r. Orta kulak iltihab� iyi tedavi edilmezse kronikle�ir ve i�itme kayb� gibi kal�c� ar�zalar b�rak�rlar. Bazen de iltihap, kom�u dokulara yay�larak daha ciddi hastal�klara yol a�abilir.
Larenjit: G�rtla��n ve ses tellerinin iltihab�d�r. En �nemli belirtisi ses k�s�kl���, sesin �atall� veya bo�uk olmas�d�r. Baz� hastalar�n sesi hi� ��kmayabilir. �ocuklarda solunum g��l��� ve nefes darl���na da yol a�abilir.
Trakeit: Ana nefes borusunun iltihab�d�r. Larenjitle birlikte de olabilir. Tipik belirtileri �iddetli kuru �ks�r�k ve �ks�r�kle beraber g���s kemi�i arkas�nda y�rt�l�rcas�na bir a�r� olmas�d�r.
Bron�it: Bron�lar�n iltihab�d�r. Belirtiler �o�u zaman so�uk alg�nl���n� takiben ortaya ��kar. �lk g�nlerde kuru olan �ks�r�k daha sonra balgam ��karma ile birliktedir.
Ast�m: Her ya�ta g�r�lebilen bir hastal�k olmakla beraber �ocuklarda daha fazla rastlan�r. Krizler halinde gelen �ks�r�k, h�r�lt� ve nefes darl��� ile karakterizedir. Krizlerin ba�l�ca nedeni alerjenler ve vir�slerdir.
Zat�rre: Akci�er dokusunun iltihab�d�r. ���me, titreme, y�ksek ate� ve �ks�r�kle ba�lar. Erken tan�nmas� �ok �nemlidir. Uygun antibiyotik tedavisi ile tamamen d�zelen bir hastal�kt�r. Baz� risk gruplar�n�n; �rne�in ameliyat ile dala�� al�nm�� olan ki�ilerin, ya�l�lar�n, Kronik Obstr�ktif Akci�er Hastal��� olanlar�n Pn�moni a��s� yapt�rmalar� gereklidir.
�nce doktor sonra antibiyotik
Basit enfeksiyonlarda belirtiler 2-3 g�nde hafifler ve geriler. Daha �ok bakterilerle olan tonsillit, farenjit, sin�zit ve orta kulak iltihab� gibi enfeksiyonlarda ise antibiyotik gerekebilir. Bu nedenle muhakkak bir hekime ba�vurmak gerekir.
V�cut direncini art�r�n
Sonbaharda artan hastal�klardan korunmak i�in v�cut direncini artt�rmak gerekir. �yi beslenme, vitamin destekleri, d�zenli uyku, spor ve mevsim �artlar�na uygun giyinmek; basit, bilinen ama etkili yollard�r. Enfeksiyonu olan ki�ilerin solunum yolu temas�n�n engellenmesi (maske kullanmak, kalabal�ktan uzakla��lmas� vb.) ve ellerini s�k y�kamas� en �nemli korunma yoludur. Bu sayede �zellikle kalabal�k b�lgelerde hastal���n yayg�n hale gelmesi engellenebilir.
Sonbaharda hasta olmamak i�in nelere dikkat etmeli?
Ellerinizi y�kay�n: Ellerinizi kurallara uygun bir �ekilde s�k s�k y�kay�n.
Havas�z ortamda kalmay�n: Kapal� mekanlardan, havaland�rmas� iyi olmayan yerlerden uzak durun.
Do�ru giyinin: Mevsime uygun giyinin; ne �ok ince ne de �ok kal�n k�yafetler tercih edin.
Is�y� ayarlay�n: Ortam �s�s�n� normal zamanda 25, uyku s�ras�nda 22 derece tutmaya �zen g�sterin.
Kalabal��a girmeyin: Artan grip salg�nlar�nda; hastalarla yak�n temastan ka��n�n, ayn� ortamda kalmamaya dikkat edin.
Grip a��s� yapt�r�n: Her y�l d�zenli olarak ekim- kas�m aylar�nda grip a��s� yapt�r�n.
Barda��n�z� ay�r�n: �zellikle ofislerde ve okullarda; kalem, kitap, bilgisayar ve bardak gibi �zel e�yalar� ortak kullanmay�n.
Ka��t mendil kullan�n: Mendilleri tek kullan�ml�k olarak t�ketin.
Bilin�li beslenin: �zellikle meyve ve sebze t�ketmeye �zen g�sterin, bol s�v� ve su t�ketin.
Spor yap�n: D�zenli egzersiz yap�n.
D�zenli uyuyun: G�nde 5-7 saat etkin bir uyku sizi zinde tutacakt�r.
27.9.2013 - 13294
|