|
�ngiltere'de ara�t�rmac�lar, 53 ya��ndaki bir kad�n�n deri h�crelerini 23 ya��ndaki bir kad�n�nkiyle e�de�er olacak �ekilde gen�le�tirdi. Cambridge kentindeki bilim insanlar�, ayn� �eyi v�cuttaki di�er dokularla da yapabileceklerine inan�yor. Ara�t�rma; diyabet, kalp hastal��� ve n�rolojik bozukluklar gibi ya�a ba�l� hastal�klar i�in tedaviler geli�tirmeyi ama�l�yor. Deri h�crelerinin gen�le�tirilmesi teknolojisi, 25 y�l� a�k�n bir s�re �nce klonlanan Dolly adl� koyunu yaratmak i�in kullan�lan teknikler �zerine in�a edildi. Cambridge �niversitesi ile ortak �al��an Babraham Enstit�s�'nden ekibin ba�kan� Prof. Wolf Reik, BBC'ye verdi�i deme�te, bu teknikle, insanlar� ya�land�k�a daha uzun s�re sa�l�kl� tutmak i�in kullan�labilece�ini umdu�unu s�yledi. Prof. Wolf Reik, "Bir�ok yayg�n hastal�k ya�la birlikte daha da a��rla��yor ve insanlara bu �ekilde yard�m edebilmek �ok heyecan verici " dedi. Reik, eLife dergisinde yay�nlanan �al��man�n hen�z �ok erken bir a�amada oldu�unu belirtiyor. Reik'e g�re, bu �al��ma laboratuvardan ��k�p klini�e ta��nmadan �nce ��z�lmesi gereken birka� bilimsel sorun var, ancak h�cre gen�le�tirmenin m�mk�n oldu�unu ilk kez g�stermesi a��s�ndan �nemli bir ad�m. Ba�lang�� DollyTekni�in k�kenleri, 1990'lara, klonlanm�� koyun Dolly'ye dayan�yor. Edinburgh'daki Roslin Enstit�s�'ndeki ara�t�rmac�lar bir koyundan ald�klar� bir deri h�cresini embriyoya d�n��t�rmek i�in bir y�ntem geli�tirmi� ve Dolly'yi meydan getirmi�ti. Roslin ekibinin amac� koyun veya insan klonlar� olu�turmak de�il, bu teknikle embriyonik k�k h�cre olu�turmakt�. Bu k�k h�creleri, hasta organlar�n yerini almak �zere kas, k�k�rdak ve sinir h�creleri gibi belirli dokulara d�n��t�r�lebilmeyi umut ediyorlard�. Dolly tekni�i 2006 y�l�nda Kyoto �niversitesi'nde Profes�r Shinya Yamanaka taraf�ndan basitle�tirildi. IPS ad� verilen yeni y�ntem, yakla��k 50 g�n boyunca yeti�kin h�crelere kimyasal eklemeyi i�eriyordu. Bu, yeti�kin h�creleri k�k h�crelere d�n��t�ren genetik de�i�ikliklerle sonu�land�. Hem Dolly hem de IPS tekniklerinde, olu�turulan k�k h�crelerin hastan�n ihtiya� duydu�u h�cre ve dokulara d�n��ecek �ekilde �o�alt�lmas� gerekiyor. Bunun zor oldu�u g�r�ld�. Onlarca y�ll�k �abaya ra�men, hastal�klar� tedavi etmek i�in k�k h�crelerin kullan�m� �u anda son derece s�n�rl�. Kimyasal banyoProf Reik'in ekibi, 53 ya��ndaki cilt h�crelerinde IPS tekni�ini kulland�. Ancak bu h�crelerden k�k h�cre �retmek i�in uygulanan kimyasal banyoyu 50 g�nden 12'ye indirdi. Dr. Dilgeet Gill, h�crelerin embriyonik k�k h�crelere d�n��medi�ini, ama bu h�crelerde gen�le�me oldu�unu ve sanki 23 ya��nda birinden al�nm�� gibi g�r�nen ve davranan cilt h�creleri elde etti�ini g�r�nce �a��rd� . Gill, "Sonu�lar� ald���m g�n� hat�rl�yorum ve baz� h�crelerin olmas� gerekenden 30 ya� daha gen� oldu�una pek inanmad�m. �ok heyecan verici bir g�nd� " diyor. IPS y�ntemi kanser riskini art�rd��� i�in teknik hemen klinik kullan�ma sunulamaz. Ancak Prof Reik'e g�re, art�k h�creleri gen�le�tirmenin m�mk�n oldu�u bilindi�inden, ekibi alternatif, daha g�venli bir y�ntem bulabilir: "Uzun vadeli ama�, insanlar�n daha sa�l�kl� bir �ekilde ya�lanmas�n� sa�lamak, ya�am s�resinden ziyade sa�l�kl� ge�en s�reyi uzatmak. " �lk uygulama potansiyeliProf Reik, bu tekni�in ilk uygulamalar�n�n, , ya�l� insanlar�n v�cudun kesilmi� veya yanm�� b�lgelerindeki iyile�meyi h�zland�rman�n bir yolu olarak deriyi gen�le�tirecek ila�lar geli�tirmek olabilece�ini s�yl�yor. Ara�t�rmac�lar, bir yaray� sim�le eden deneylerde, gen�le�mi� cilt h�crelerinin daha h�zl� hareket etti�ini tespit ederek, prensipte bunun m�mk�n oldu�unu g�sterdiler. Bir sonraki ad�m ise bu teknolojinin kas, karaci�er ve kan h�creleri gibi di�er dokular �zerinde �al���p �al��mayaca��n� g�rmek. Koyun Dolly'yi ortaya ��karan ara�t�rmay� k�smen finanse eden Biyoteknoloji ve Biyolojik Bilimler Ara�t�rma Konseyi'nin y�netim kurulu ba�kan� olan Profes�r Melanie Welham, bu teknolojinin uzun s�redir duraklam�� klinik faydalar�n�n bu yeni geli�meyle kullan�ma girmesinin o kadar da uzak olmayabilece�ini s�yl�yor. "Benzer yakla��mlar veya yeni terapiler, ya�land�k�a daha az i�ler hale gelen ba����kl�k h�crelerini canland�rabilirse, gelecekte insanlar�n enfeksiyonlarla sava�ma yeteneklerinin yan� s�ra a��ya cevap verme kapasitelerini art�rmak m�mk�n olabilir. " Gen�le�mi� v�cut ihtimali var m�?As�l soru, bu alandaki ara�t�rma �abalar�n�n bir t�m v�cut yenilenmesi y�ntemine, bir gen�lik iksirine veya ya�lanma kar��t� bir hapa yol a��p a�mayaca��d�r. Prof. Reik, bu fikrin t�mden uzak bir fikir olmad���n� belirtiyor. "Teknik, geneti�i de�i�tirilmi� farelere uyguland���nda baz� gen�le�me belirtileri g�r�ld�. Bir deneyde, diyabetle m�cadele potansiyeli a��s�ndan gen�le�mi� pankreas belirtileri g�r�ld�. " Ancak Londra'daki Crick Enstit�s�'nden Prof. Robin Lovell-Badge'e g�re, Reik'in laboratuvarda elde etti�i sonu� ile en basit klinik uygulamalar aras�ndaki bilimsel engeller bile �nemli. Lovell-Badge, gen�le�tirme s�recini di�er doku t�rlerine ya da ya�lanmay� geciktiren bir hapa �evirmenin de �nemli olaca��n� d���n�yor: "Ayn� �eyi yapacak ba�ka kimyasallar bulursan�z, bu iyi olur, ama onlar da ayn� derecede k�t� olabilir. Bu nedenle, bu kimyasallar� kolayca bulaca��n�z� ve daha g�venli olaca��n� d���nmek ileri bir hedef. ''Di�er h�cre t�rleri de kontrol edilmesi zor farkl� ko�ullar gerektirebilir. Bunun t�m v�cutta g�venli bir �ekilde yap�l�p yap�lamayaca�� o kadar uzak bir ihtimal ki, bunun tamamen spek�lasyon olaca��n� d���n�r�m. "
8.4.2022 1 - 60655
|