|
Uzman Diyetisyen M.Turgay K�se
Etik Diyet Klini�i
0212 240 31 64
A��r� besin al�m�, yetersiz fiziksel aktivite, genetik, hormonal nedenler, psikolojik sorunlar, sigaray� b�rakma, alkol kullan�m� gibi fakt�rlere ba�l� olarak geli�en �i�manl�k tek ba��na oldu�u gibi komplikasyonlar� ile de ya�am s�resini k�saltan ve ya�am kalitesini d���ren ciddi bir hastal�kt�r.
Komplikasyonlar� aras�nda ilk akla gelenler: Kalp - damar hastal�klar�, hipertansiyon, �eker hastal���, baz� kanser t�rleri, solunum rahats�zl�klar�, karaci�er ya�lanmas�, safra kesesi hastal�klar�, eklem hastal�klar�, adet d�zensizlikleri, k�s�rl�k... �eklinde s�ralanabilir.
Multifakt�riyel bir hastal�k olan �i�manl���n tedavisinde multidisipliner bir yakla��m gerekmektedir. Dahiliye uzman� veya endokrinolog, diyetisyen, fizyoterapist ve psikolog ile ekip halinde tedavi edilmesi durumunda daha sa�l�kl� sonu�lar al�nmaktad�r.
Dahiliye uzman� veya endokrinolog kontrol�nde yap�lacak klinik muayenenin ard�ndan kan tahlil sonu�lar� yorumlanarak, ki�i diyetisyen e�li�inde t�bbi beslenme (yani diyet) tedavisine al�nmal�d�r.
Egzersiz ve ya�am tarz� de�i�ikli�i ile hedefe ula��lmal� ve ki�i koruma program�na al�nmal�d�r. 3 ay s�resinde diyet, egzersiz ve davran�� de�i�ikli�i tedavisi uygulanmadan kimseye ila� tedavisi ve/veya cerrahi tedavi uygulanmamal�d�r.
Zay�flama diyetlerinde temel ilke; bir yandan al�nan enerjinin s�n�rland�r�lmas�, di�er yandan fiziksel aktivite ile enerji harcanmas�n�n art�r�lmas�d�r. Genel ilkeleri benzer olmakla birlikte, diyet mutlaka ki�iye �zel olarak haz�rlanmal�d�r.
��nk� herkesin metabolizmas� birbirinden farkl�d�r, t�pk� parmak izi gibi. Ki�iye �zel diyet listeleri mutlaka diyetisyenler taraf�ndan haz�rlanmal�d�r.
T�bbi beslenme tedavisinin yani diyet programlar�n�n, ki�inin (ya�, cinsiyet, boy uzunlu�u, v�cut a��rl���, fiziksel aktivite d�zeyi, sosyo - ekonomik durumu, dini inanc�, beslenme al��kanl��� ve i�inde bulundu�u fizyolojik durum vb.) �zelliklerine g�re enerji ve besin ��esi i�ermesi; dengeli beslenme al��kanl��� kazand�rabilmesi ve yava� a��rl�k kayb� ile (0,5 - 1 kg / hafta) bireyin yeni beslenme program�n� ya�am tarz� haline getirmesini sa�layabilmesi gerekir.
Unutulmamal�d�r ki; ayda 6 kg �zerinde a��rl�k kayb� metabolik olarak ba�ka sa�l�k problemlerine zemin haz�rlamaktad�r. Sab�rl� olmak �artt�r. Ki�i, seneler i�erisinde ald��� kilolar� birka� haftada vermeye �al��mamal�d�r. Bu u�urda a� kar�na greyfurt veya limon suyu i�menin, kabak �ekirde�i yemenin, s�rekli maden suyu i�menin, besinleri karbonhidrat ve protein i�erikleri a��s�ndan ayr��t�rman�n, yosun tabletleri, kekik sular� ve zay�flama �aylar�ndan medet umman�n hi�bir bilimsel dayana�� olmad��� gibi; faydadan �ok zarar verdi�i a�ikard�r.
A��rl�k kayb�n�n ge�mi�ine bak�ld���nda; midede hacim olu�turan posa tabletlerinin sindirim sisteminde t�kanmalara, kafein ve amfetaminlerin ba��ml�l��a, �ok d���k kalorili diyetlerin ve sindirim sistemine yap�lan cerrahi m�dahalelerin besin ��esi yetersizliklerine, protein diyetlerinin b�brek ve kalp problemlerine, kalp yetmezli�i sonucu �l�mlere neden oldu�u g�r�lmektedir.
Peki, zay�flamaya uyumlu t�bbi beslenme tedavisinde genel ilkeler s�ralanacak olursa;
G�nl�k uyku s�resinin 7 - 8 saat aras�nda tutulmas� gerekmektedir. S�rekli olarak daha az veya �ok uyumak kilo al�m�n� art�r�c� etkiler g�stermektedir.
Uyand�ktan sonraki ilk 1 saat i�inde (spor yap�lm�yorsa e�er) kahvalt�n�n bitirilmesi gerekir.
Yap�lan bilimsel ara�t�rmalar, ayn� miktarda enerji alsalar da 3 ���ne g�re 6 ���n beslenenlerin daha kolay kilo verdi�ini g�stermektedir. ���n say�s�n�n art�r�lmas�, mideyi dolu tutarak sonraki ���nde fazla yemeyi engeller. Bu nedenle s�k aral�klarla, azar azar beslenilmelidir.
A� tavuk d���nde dar� ambar� g�r�r. Uzun s�ren a�l�klar sonras�nda kan �ekeri d��er ve fazla besin al�m�na davetiye ��kar�l�r. Bu nedenle diyet ara ���nler ile desteklenmeli, g�n i�erisinde yakla��k olarak her 2,5 - 3 saatte bir beslenilmelidir.
Ak�am yeme�ini yatmadan 3,5 saat �nce sonland�rmak gerekir.
Yemek s�resi uzat�lmal�d�r. Unutulmamal�d�r ki, tokluk hissi 20. dakikada olu�ur. Dolay�s�yla her lokmadan sonra �atal - ka���� taba�a b�rakmak, besinlerden keyif ve tat alabilmek ad�na iyice �i�nemek gerekir.
�ns�lin seviyesinde ani de�i�ikli�e yol a�arak tekrar tatl� yeme iste�i uyand�raca�� i�in rafine �ekerden olabildi�ince uzak durulmal�d�r. �ekerin fazlas�n�n v�cutta ya�a d�n��t��� unutmamal�d�r. Kan �ekeri �zerinde olumsuz etkileri olmamas� nedeniyle, rafine �eker yerine yapay tatland�r�c�lar g�venle kullan�labilir.
Enerjisi y�ksek, besin de�eri d���k kaymak, krema, mayonez, cips, sos, kuruyemi� gibi ya�l� besinlerden m�mk�n olabildi�ince uzak durulmal�d�r.
Yiyecekleri k�zartmak yerine ha�lama, �zgara yapma, bu�ulama, buharda veya f�r�nda pi�irme y�ntemlerini kullanarak haz�rlamak �ok daha sa�l�kl� olacakt�r.
Biri de bir, bini de bir diyerek hamur i�lerinden olabildi�ince az miktarlarda yenilmelidir.
D�zenli yap�lan egzersiz metabolizma h�z�n� ve ya� yakmay� art�r�c� etkiler g�stermektedir. Diyetin etkinli�ini art�rd��� gibi, koruma program�nda da ba�ar�y� destekler.
Kurubaklagiller (kuru fasulye, nohut, mercimek, kuru barbunya), kepekli tah�llar (esmer ekmek, yulaf, bulgur, kepekli pirin� / makarna / eri�te / un), sebze ve meyveler i�erdikleri lifler sayesinde midede hacim sa�layarak uzun s�re tok tutar ve diyete uyumu art�r�rlar. Ayr�ca kan �ekeri, kolesterol ve tansiyonu istenilen seviyelerde tutmaya yard�mc� olmaktad�r.
D��k�lama say�s�n� ve miktar�n� art�rarak kab�zl��� �nlemeye yard�mc� olur, kal�n ba��rsak kanserinden koruyucu etkiler i�erir. Lif al�m�n� art�rmak ad�na soyulmadan yenilebilen sebze ve meyveleri kabuklar� ile birlikte t�ketmekte yarar vard�r.
Lifli besinlerin bahsedilen etkilerini ger�ekle�tirebilmesi i�in, g�n i�erisinde bol s�v� al�nmas� gerekir. G�n i�erisinde her saat ba�� bir bardak su i�mesi say�s�z fayda sa�lar.
11.3.2011 - 5868
|