|
S�t �ok say�da besin ��elerini bile�iminde bulundurmas� nedeniyle insan ya�am�n�n her evresinde t�ketilmesi gereken temel besinlerin ba��nda yer al�r. S�tteki protein kalitelidir. S�tte bulunan karbonhidrat t�r� olan laktoz, s�t enerjisinin kayna��d�r.
Beyin ve sinir h�crelerinin olu�umunda, ba��rsak hareketlerini d�zenlemede yard�mc�d�r. Uygun ortam sa�layarak faydal� ba��rsak bakterilerini geli�tirir, ancak s�t i�me al��kanl��� olmayanlarda hafif mide bulant�s�, kar�nda gaz, midede ek�ime ve hafif ishal g�r�lebilir.
S�t ya��, s�t enerjisinin bir di�er kayna��d�r. Ya�da eriyen vitaminlerin (A, D, E, K) emilimini sa�lar. �zel durumlarda ve yeti�kinlik �a��nda yar�m ya�l� ya da ya�s�z s�t de t�ketilebilir. S�t ya��nda bulunan ya� asitleri, �zellikle �ocuklar�n sinir sistemi ve entelekt�el kapasitelerinin geli�imini sa�lar.
S�t, mineral (kalsiyum, fosfor, iyot, sodyum, magnezyum) bak�m�ndan da zengindir. Hi�bir besinde olmad��� kadar fazla ve kullan�labilirli�i y�ksek kalsiyum mineralini i�erir. Kalsiyum, fosfor ve magnezyum kemik dokusunun temel bile�enidir.
�ocukluktan 20-25 ya��na kadar dengeli beslenmeyle kemik mineral dokusu artar. Ya�l�l�kta ise hareketsizlik ve hormonal dengenin de�i�imine ba�l� olarak kemik mineral dokusu azal�r. Kalsiyum, fosfor ve protein i�eri�i zengin olan s�t, �ocukluk ve gen�likte kemik dokusunun geli�imini sa�lar, ya�l�l�kta ya�anan kayb� ise azalt�r.
S�t proteini, kalsiyum emilimini art�rd��� gibi, kemik dokusu h�crelerinin olu�umunu sa�lar. S�t karbonhidrat� olan laktoz da ince ba��rsaklardan kalsiyum emilimini art�ran �nemli bir fakt�r.
S�t b�y�me ve geli�mede, besin ��elerinin v�cutta elveri�li kullan�lmas�nda, sinir sisteminin fonksiyonlar�n�n yerine getirilmesinde, v�cut direncinin geli�mesinde ve kan yap�m�nda �nemli bir i�lev g�ren �ok say�da vitamini i�erir.
S�t insanda hastal��a neden olabilen zararl� mikroorganizmalar�n �remesi i�in de elveri�li bir besindir. �zellikle sokak s�tleri saf, taze ve do�al oldu�u yan�lg�s�yla tercih edilebiliyor, oysa bunlar denetimden uzakt�r; su, ni�asta vb. maddeler eklenerek besin de�eri azalt�lm�� olabilir ve her t�rl� mikroorganizmay� i�erebilir.
Kaynat�larak s�t�n i�indeki mikroorganizmalar�n yok edildi�i d���n�l�yor ama asl�nda kaynatmayla sadece baz� mikroorganizmalar�n �remesi durdurulabilir. S�t�n mikrobiyolojik a��dan sorunsuz hale getirilebilmesi, kaynamaya ba�lad�ktan sonra en az 10-15 dakika bu i�leme devam etmekle m�mk�n olabilir.
S�t ve s�t �r�nleri temel besin ��elerinin tamam�na yak�n�n� bile�iminde bulundurmas�ndan dolay� ya�am�n her evresinde (anne s�t�n�n verildi�i ilk alt� ay d���nda) t�ketilmeli, g�nde iki bardak �s�l i�lem ge�irmi� (past�rize veya UHT) sa�l�kl� s�t i�ilmeli.
Beslenme ve Diyet Uzman� Taylan K�meli
21.9.2010 - 2275
|