Hayvanlarda g�r�len �ap hastal��� insan sa�l��� i�in risk olu�turmuyor

Uluda� �niversitesi Veteriner Fak�ltesi Viroloji Ana Bilim Dal� Ba�kan� Prof. Dr. Kadir Ye�ilba�, T�rkiye'de �ap hastal���n�n daha �nce hi� g�r�lmeyen yeni tipi olan SAT-2 varyant�n�n ortaya ��kmas�n�n insan sa�l��� y�n�nden tedirgin edici y�n�n�n bulunmad���n� bildirdi.

Ye�ilba�, AA muhabirine, �ap hastal���n�n T�rkiye'de bilinen ve �ok uzun y�llardan beri g�r�len bir hastal�k oldu�unu s�yledi.

Hastal���n, gevi� getiren �iftlik hayvanlar�nda, s���r, koyun ve ke�ilerde her sene de�i�ik b�lgelerde az veya �ok g�r�ld���n� belirten Ye�ilba�, T�rkiye'de bununla ilgili kontrol m�cadele program� uyguland���n� ve her sene Tar�m ve Orman Bakanl���nca iki d�nem halinde a��lamalar�n yap�ld���n� dile getirdi.

�ap hastal���n�n etkilerine de�inen Ye�ilba�, "�zellikle s���rlarda a��r olmak �zere a��z bo�lu�unda lezyonlar, dil �zerinde vezik�l dedi�imiz i�i s�v� dolu keseciklerin olu�mas�yla, ayaklarda yine benzer bulgular ve topall�kla karakterize bir hastal�k. Bula�t�r�lma �zelli�i �ok y�ksek, �ok h�zl� bula�t�r�l�yor fakat �ld�r�c�l��� �ok daha d���k olan bir hastal�kt�r. As�l �nemini ortaya ��karan konu ekonomik olarak �nemli kay�plara sebep olmas�d�r. Dolay�s�yla �ap hastal��� hayvanc�l�k a��s�ndan �nemli etkiler do�urabilir ve kontrol tedbirleri kesinlikle elden b�rak�lmamas� gereken bir hastal�kt�r." diye konu�tu.

Prof. Dr. Ye�ilba�, bu vir�s�n 7 farkl� serotipi bulundu�unu, bunlardan birinin SAT-2 oldu�unu aktard�.

S�z konusu varyantlardan hi�birinin di�erine kar�� yak�nl�k g�stermedi�ini vurgulayan Ye�ilba�, ��yle devam etti:

"Yani birbirine kar�� koruma sa�lamayan vir�s tiplerinden bahsediyoruz. Bunun T�rkiye'de daha �nce bilinen 3 serotipi vard�. Serotip O, Serotip A ve Serotip Asya-1 olan 3 serotip g�r�l�yordu zaten. �imdi bu yeni bildirilen vakalarla 4'�nc� bir serotip yani SAT-2 serotipi T�rkiye'ye girmi� oluyor. Esas�nda bunu biz bekliyorduk. Yani T�rkiye'ye gelebilme olas�l��� bulundu�unu biliyorduk. �zellikle Afrika'da, Do�u Afrika'da s�rekli bulunan bir vir�s tipi. Son d�nemlerde 2000'li y�llardan itibaren Kuzey Afrika, M�s�r, �srail gibi yine Arap Yar�madas�'na ve sonras�nda da Irak'a sirayet etti�ini biliyorduk. Dolay�s�yla T�rkiye'ye girmesi muhtemel vir�slerden biriydi."

Bu t�r farkl� vir�s tiplerinin �lkeye girmesi halinde �ok h�zl� yay�labildi�ine i�aret eden Ye�ilba�, yakla��k 10 y�l Asya-1 serotipi �lkeye girdi�inde benzer bir durumun ya�and���n� anlatt�.

"�ap hastal���na kar�� kullan�lan �ok ba�ar�l� konvansiyonel a��lar�m�z var"

Hastal���n g�r�ld��� 8 mihraktan bahsedildi�ine de�inen Ye�ilba�, "Yani hastal�k g�r�len odak k�y olabilir, �iftlik olabilir, karantina alt�na al�nm�� durumda." ifadesini kulland�.

Ye�ilba�, �ap hastal���n�n kesin tedavisinin bulunmad���na dikkati �ekerek, �u bilgileri verdi:

"M�cadele ve kontrol i�in yapaca��m�z temel uygulamalar, hareketlili�i k�s�tlamakt�r yani karantina uygulamas�d�r. Bununla ilgili Bakanl���n zannediyorum �ok kat� bir tedbiri �u anda zaten devrede. 81 ilde hayvan pazar� kapat�lm�� ve hayvan hareketleri k�s�tlanm�� durumdad�r. Di�er bir tedbir, a��lamad�r. �ap hastal���na kar�� kullan�lan �ok ba�ar�l� konvansiyonel a��lar�m�z var. Bunlar �oklu a��lar �eklinde uygulan�yor. Biz 'polivalan' diyoruz buna yani birden fazla tipini i�eren a��lard�r. T�rkiye'de �imdiye kadar trivalan a��lar y�r�rl�kteydi, kullan�mdayd�. O, A ve Asya-1 serotipleri uygulan�yordu. Bu demektir ki bundan sonraki d�nemde uygulad���m�z a��lara SAT-2 serotipini de eklememiz gerekiyor. Bunu ekledi�imiz zaman tabii ki belli bir d�nem de gerekiyor T�rkiye �ap�nda a��lama i�in. Yine bu a��lar�n haz�rlan�p yeteri miktarda sahaya sunulabilmesi i�in belli bir d�neme de ihtiyac�m�z var. Bu d�nemi �ok kritik, �ok dikkatli y�netmemiz gerekiyor."

Prof. Dr. Kadir Ye�ilba�, SAT-2 varyant� �zelinde �ap hastal���n�n insanlara ge�me ihtimali konusunda da de�erlendirmelerde bulundu.

�u anda insanlar i�in tehlike bir durumdan bahsetmenin m�mk�n olmad���n� dile getiren Ye�ilba�, "�ap hastal��� hayvanlardan insanlara bula�ma olas�l��� bildirilmi� bir hastal�kt�r ama bu �ok g��l� bir olas�l�k de�ildir. Yani �ap hastal��� �nemli bir zoonoz de�ildir. Ge�mi�te s�n�rl� say�da vakalar bildirilmi� ama bu bahsetti�im 20-30 sene �nceki vakalard�r. G�ncel olarak insanlarda �nemli bir hastal�k yapt���na dair veri yoktur. Bu konuda �ok dikkatli davran�lmas�, toplumda olumsuz noktalara gidecek birtak�m fikir beyanlar�n�n �ok ince s�zge�ten ge�irilerek ifade edilmesi laz�m." dedi.

Ye�ilba�, T�rkiye'de her y�l y�zlerce mihrakta �ap vakas�na rastland��� varsay�ld���nda, bu vir�s�n �ok say�da insanda da g�r�lmesi gerekti�ini ancak bunun ge�erli bir arg�man olmad���n� s�zlerine ekledi.

11.3.2023 - 64603