|
Hamilelik d�neminde anne ve bebek sa�l��� i�in demir �ok �nemli bir yer ta��yor. Bir�ok kad�n gebelik d�nemine, v�cudunda yeterli demir deposu olmadan ba�l�yor. Do�umda kaybedilen kanla birlikte demir minerali daha da �ok kaybediliyor. Central Hospital'dan Beslenme ve Diyet Uzman� Diyetisyen Deniz �afak, annelerin g�nl�k beslenme s�ras�nda demir al�m�n� art�rabilmeleri i�in dikkat etmeleri gereken noktalar� anlat�yor.
SA�LIKLI B�Y�ME VE BA�I�IKLIK S�STEM� ���N "DEM�R "
Demir, kanda y�ksek miktarlarda bulunan bir mineraldir. V�cuttaki en �nemli g�revi hemoglobin �retmektir. K�rm�z� kan h�crelerine oksijen ta��r. Ayr�ca sa�l�kl� b�y�me ve ba����kl�k sisteminin geli�mesi i�in gereklidir. Hamilelik d�neminde bebe�e ve i�inde bulundu�u keseye demir depo edilir. Hem anne hem de bebek i�in �nemli bir mineraldir. Do�ru beslenen kad�nlarda demir yeterli olabilir ancak hamilelikte gereksinim artar. Do�umda kaybedilen kanla demir kaybedilmektedir. Ayr�ca barsak parazitleri, g�r�nmeyen kanamalar ve yaralanmalar, yo�un yap�lan egzersizler de demir kayb�na neden olur. T�m bu sebeplerden �t�r� demir kaynaklar�n� do�ru almak gerekir.
DEM�R TAKV�YES� ALINDIYSA S�T VE S�T �R�NLER� T�KET�LMEMEL�
G�nl�k beslenmede demir al�m�n� art�rmak i�in dikkat edilmesi gereken noktalar vard�r. Bu d�nemde ek demir takviyeleri yap�lm��sa demir preparatlar�yla birlikte s�t ve s�t �r�nleri ( s�t, yo�urt, peynir ) kullan�lmamal�d�r. �ay, kahve, kolal� i�ecekler gibi kafein i�erikleri y�ksek i�ecekler demir emilimini engeller. C vitamini demirin emilimini artt�r�r. Bu nedenle taze sebze ve meyveyle birlikte demir al�nabilir. B�ylelikle, v�cutta kullan�m� daha etkin olur.
DEM�R ALIMINDA A�IRIYA KA�MAK, KANSOREJEN H�CRELER� BESLER
Demir eksikli�inin ba�l�ca belirtileri; sa� d�k�lmesi, t�rnak k�r�lmas�, halsizlik, i�tahs�zl�k, ba� a�r�s�-ba�d�nmesi, nefes darl���, �arp�nt�, �abuk yorulma, sinirlilik, dil papillalar�nda d�zle�me, dilde yanma, a��z k��elerinde �lserasyon ve fissurlar, yutma g��l���d�r. Anne adaylar�nda bu belirtiler g�r�ld���nde veya rutin kontrollerde g�zlemlendi�inde, demir de�erlendirilmesi yap�l�r. Demir yetersizli�i �nemli belirtiler verdi�i gibi a��r� kullan�m� da v�cutta kanserojen h�crelerin beslenmesine yard�mc� olur. Bu durum, E vitaminine olan ihtiyac� artt�r�r. Beslenme d���nda yap�lan takviyeler mutlaka bir uzman kontrol�nde olmal�d�r. Demir eksikli�inin nedenlerinin iyi ara�t�r�lmas� gerekir. Altta yatan as�l neden bulunmadan, rastgele demir ya da vitamin almak, kan transf�zyonu yapt�rmak, te�hisin gecikmesine sebep olarak, hastan�n probleminin ilerlemesine yol a�abilir.
EN �Y� DEM�R KAYNAKLARI; ET, BALIK, YE��L SEBZE, BAKLAG�LLER VE TAM TAHILLAR
Besinsel olarak en iyi demir kaynaklar�; yumurta, et ve et �r�nleri, bal�k, karaci�er, ye�il yaprakl� sebzeler, baklagiller ve tam tah�llard�r. Ayr�ca badem, kuru erik ve siyah kuru �z�m de iyi birer kaynakt�r. Bu yemi�ler i�in ara ���nler �ok uygundur. �yi birer demir kaynaklar� olman�n d���nda annenin a� kalmas�n� engelleyeceklerdir. ���nlerde t�ketilen besinlerin yan�nda nane, maydanoz gibi otlar�n kullan�m�, hem C vitamini hem de demir bak�m�ndan zengin olacakt�r.
HAM�LELER ���N BESLENME M�N�S�
Sabahlar� e�er takviye bir demir varsa 2 saat sonras�nda ku�burnu �ay� ile kahvalt� yap�labilir. Ku�burnu C vitamin y�n�nden zengin oldu�undan, demirin emilimi i�in daha uygun olacakt�r. Peynir en az 2 dilim yenmelidir. Zeytin ve re�elin besleyici de�eri �ok olmad���ndan yenmeyebilir. Et �r�nleri demirden zengindir ancak kahvalt�da, salam, sosis gibi et �r�nleri i�erdikleri katk�lar nedeniyle �nerilmez. Tam tah�ll� ekmekler kahvalt� i�in uygundur.
Ara ���nlerde 10 adeti ge�memek �zere f�nd�k, badem, ceviz t�ketilebilir. Yan�na kuru �z�m, erik, kay�s� yenilebilece�i gibi taze meyvelerde se�ilebilir.
��le ve ak�am yemeklerinin birinde et t�ketilecekse (k�rm�z� et, tavuk veya bal�k olabilir) di�erinde sebze yemekleri tercih edilmelidir. Salatalar bol ye�illikli olmal�d�r ve her ���nde bulunmal�d�r. Yo�urt, ayran, cac�k gibi besinler ana ���nde t�ketilebilir. Ana ���nlerde yenmiyorsa ara ���nlere al�nabilir. S�t de i�ilebilir.
G�nde en az 2-3 porsiyon sebze ve 3-4 porsiyon da meyve t�ketilmelidir. Bu hem C vitamini, hem demir hem de g�nl�k lif al�m� i�in gereklidir.
Lif (posa) gere�inden fazla al�n�rsa vitamin ve minerallerin ba��rsaktan emilimini engelleyebilir. Bu sebeple gerekti�i kadar al�nmal�d�rlar.
Do�ru beslenme b�t�n vitaminlerde oldu�u gibi, demir ihtiyac�n� kar��lamak bak�m�ndan da olduk�a �nemlidir.
14.3.2014 - 14010
|