|
G�z, yap�s� itibariyle hassas bir dokuya sahiptir. Bu nedenle �ok �abuk zarar g�rebilen ve olduk�a dikkat isteyen bir organd�r. Ancak i� kazalar� ve patlamalar gibi durumlarda ya�anan g�z travmalar�, acil m�dahaleler gerektiren g�z problemlerine neden olabiliyor. G�z travmalar�n�n hemen ard�ndan yap�lacak ilk m�dahale ise g�z sa�l��� i�in b�y�k �nem ta��yor. Bilhassa kimyasal yan�k vakalar�nda g�ze ilk anda bol su ile yap�lacak m�dahale, g�rme fonksiyonunu kurtarmak ad�na yararl� bir ad�m olarak say�l�yor. G�ze acil m�dahale gerektirebilecek hastal�klar�n b�y�k bir k�sm�n� g�z travmalar� olu�turuyor. Ba�l�ca g�z travmalar�n� tahri� ve �izilmeler, kesici ve delici g�z yaralanmalar�, kimyasal yan�klar, �i�meler, kanamalar, travmatik iritis (g�z i�i yanmalar), g�z i�i kanamalar�, g�z taban� k�r�lmalar� ve ���kl� ekran zararlar� olu�turuyor. Baz� g�z yaralanmalar� derhal m�dahale edilmemesi durumunda kal�c� hasar ve g�rme kayb� ile sonu�lanabilirken, basit baz� yaralanmalar ise yaln�zca iyi bir takip ve enfeksiyondan koruyucu damlalar ile tedavi edilebiliyor. G�z �izilmesi kal�c� g�rme kayb�na neden olabilir G�z �izilmeleri, genellikle g�ze herhangi bir cismin temas etmesi ve toz, kum gibi yabanc� maddelerin g�z�n i�ine ka�mas� ile olu�ur. G�ze ka�an yabanc� cisimler korneaya ve �st kapak alt�na yap���r. �ok rahats�z edici bu tablonun sonucunda g�zde batma, k�zar�kl�k ve ����a hassasiyet olu�abilir. Ki�iler g�z�n� ka��ma ve ovu�turma ihtiyac� hissederken, bu eylemler kornean�n daha fazla tahri� olmas�na yol a�abilir. Bu nedenle g�z i�ine yabanc� bir cismin ka�t��� d���n�l�yorsa, g�z kapat�lmal� ve acilen bir g�z doktoruna ba�vurulmal�d�r. Yabanc� cisim, lokal anestezik damla ile ��kar�labilir ve kornea temizlenebilir. Ayr�ca antibiyotikli bir pomad ile g�z� 24 saat boyunca kapatmak bu sorunu tamamen ��zebilir. Fakat bu durum tedavi edilmezse ciddi enfeksiyon riski olu�turabilir, hatta durum kal�c� g�rme kayb� ile sonu�lanabilir. Delici yaralanmalar ve g�z i�i yabanc� cisimler cerrahi m�dahale gerektiriyor Delici ve kesici g�z yaralanmalar� acil cerrahi m�dahale gerektiren durumlard�r. �zellikle delici yaralanmalarda g�z fizyolojisi h�zla bozulur. Ancak hastalar, kimi zaman g�z�n�n delindi�inin fark�na varmayabiliyor. ��nk� s��ray�p g�ze giren k���k cisim, lense dokunmayabiliyor ve kanama olmad��� i�in de ilk a�amada g�rme bozuklu�u ya da a�r� hissedilmeyebiliyor. Fakat bilhassa i� kazas� sonucu g�ze ka�an demir, bak�r gibi metaller 2-3 g�n i�inde toksik reaksiyon olu�turabiliyor ve k�rl��e kadar gidebilen geri d�n��� olmayan hasarlara zemin haz�rlayabiliyor. Baz� durumlarda metal cisim korneaya saplansa da g�z� delmeyebiliyor. B�yle zamanlarda ise yabanc� cismin kal�c� kornea lekesi b�rakmamas� i�in h�zla g�zden ��kar�lmas� gerekiyor. Alkali yan�klar, kimyasal travmalar�n en tehlikelisi Asit ve alkali olmak �zere iki ayr� grupta incelenen kimyasal yan�k yaralanmalar�n�n en belirgin belirtileri aras�nda batma hissi, �iddetli a�r�, k�zar�kl�k, g�rmede azalma, konjuktivit, ���k hassasiyeti, g�zde ya�arma, ak�nt�, yabanc� cisim hissi gibi bulgular vard�r. Bazen de hasta g�z�n� hi� a�amaz ya da ileri derecede g�rme kayb� �ikayeti olur. Kimyasal travmalarda asit yan�klar� genellikle basit bir y�kama ve k�sa s�reli tedavi ile d�zelirken, alkali yan�klar �ok daha tehlikelidir. Hatta kimi zaman yo�un tedaviye ra�men kal�c� hasarla sonu�lan�r. G�z, bol su ile y�kanmal� G�zde kimyasal bir travma ya�and��� anda ilk olarak g�z 10-15 dakika a��k kalacak �ekilde bol musluk suyuna tutularak y�kanmal�d�r. Erken d�nemde yap�lacak b�yle bir m�dahale ileride olu�abilecek �ok ciddi hasarlar� �nlemeye yard�mc� olabilir. Ayr�ca tedavi a�amas�nda doktora mutlaka g�ze temas eden kimyasal�n tipi ve ad� s�ylenmelidir. Bu, tedaviyi planlamak a��s�ndan �ok �nemlidir G�zde kanama korkutur ancak tehlikesizdir G�zde ya�anan kanamalar, g�r�nt� olarak hastalar� �rk�ten ancak �o�unlukla tedavi dahi gerektirmeyen en basit ve en tehlikesiz travmalard�r. Bir damar �atlamas� sonucu ortaya ��kan bu travmalar genellikle 10 g�n i�erisinde kendili�inden d�zelir. Tekrarlayan kanamalar ya�an�rsa hasta bir kan hastal���, hipertansiyon, diyabet y�n�nden ara�t�r�lmal�d�r. Travma sonras� y�rt�k veya fel� olu�abilir Ya�anabilecek bir travma sonras�, g�z�n renkli k�sm� olarak adland�r�lan iriste y�rt�k, fel� veya mikrobik olmayan bir inflamasyon (yanma) olu�abilir. Bu inflamasyon bazen t�bbi tedaviye ra�men kal�c� hasarla sonu�lanabilir. Bu belirtiler g�z i�i kanama ve k�r�klar� i�aret ediyor olabilir G�z i�i kanamalar� ve k�r�klar�, kuvvetli k�nt travma (odun, ta�, tekme, yumruk gibi a��rl��� ile i� g�ren, kesmeyen, delmeyen cisimlerin neden oldu�u travmalar) sonucu olu�ur. E�er kanama ileri derecede ise ���k hissi seviyesine kadar gerilemi� bir g�rme kayb� vard�r. G�z taban� k�r�klar�nda ise en belirgin bulgu �ift g�rmedir. Bir g�z doktoruna ba�vurmak �art G�zde bir travma ya�and���nda mutlaka bir g�z doktoru ile ileti�ime ge�ilmesi ve doktordan al�nacak �neriler do�rultusunda hareket edilmesi gerekir. �zellikle kimyasal travmalarda, doktora ula�ana dek arada ge�ecek zaman tedavi i�in �ok ge� say�labilir. Erken d�nemde g�z� bol su ile y�kamak travman�n zararl� etkisini �ok fazla azaltabilir. Uzun s�re temas ise geri d�n���ms�z kal�c� hasarlara yol a�abilir. Ekranl� cihaz kullan�m� bir di�er travma nedeni G�n�m�zde en �ok kar��la��lan travmalar�n bir di�er sebebi de bilgisayarlard�r. Uzun s�re bilgisayar kullanan ki�ilerde ergonomik problemler ve bilgisayara ba�l� g�z bozukluklar� ortaya ��kabiliyor. Di�er potansiyel risk ise, ekran ba��nda uzun s�re zaman ge�irenlerin insan sa�l��� i�in zararl� olan mavi ����a a��r� maruz kalmas�d�r. Bu ���k ekran� t�m dijital cihazlarda bulunurken, High-energy visible light( HEV light) veya mavi ���k olarak adland�r�l�r. �leriki ya�larda makula dejeneresans� (sar� nokta hastal���) riskini olduk�a artt�ran bu ���k ekran�n�n, myopinin ilerlemesine de etkisi oldu�una inan�l�r. Bu konuda yap�lan pek �ok ara�t�rma tek ba��na bilgisayar veya ekran kullanman�n myopinin ortaya ��kmas�na anlaml� bir etkisi olmad���n� g�steriyor. Ancak myopinin art���n� h�zland�rd���n� g�steren pek �ok ara�t�rma da mevcut. Bu nedenle bilgisayar kullan�m�n�n kontrol�n� sa�lamak son derece �nemlidir.
13.6.2016 - 21295
|