|
Fazla kilolar�n ve �i�manl���n sa�l��a zararl� oldu�unu sa��r sultan bile duydu, biliyor. T�m d�nyada oldu�u gibi �lkemizde de milyonlar� ilgilendiren bu sorun, �eker hastal���, damar sertli�i, eklem hastal�klar� ve baz� kanserler ba�ta olmak �zere bir�ok illetin alt�nda yatan ana neden. Buna ra�men, �i�manl���n �n� bir t�rl� al�nam�yor. Fazla kilolu olman�n, �i�manl���n ve bunlar�n yaratt��� hastal�klar�n ara�t�r�lmas� i�in �ok b�y�k paralar harcan�yor.
L�kin, bir�ok uzman kilo almay� nas�l �nleyece�imizi bulana kadar bu dertlerden kurtulmam�z�n zor oldu�unu d���n�yor. JAMA adl� sayg�n bilimsel t�p dergisinde yeni yay�mlanan bir makale bu konuya ���k tutuyor. Amerika Birle�ik Devletleri’nde 34 bin kad�n �st�nde yap�lan bir ara�t�rman�n anlat�ld��� bu yaz�da, kad�nlar�n g�beklenmesini �nlemek i�in g�nde ortalama bir saat egzersiz yapmalar� gerekti�i belirtiliyor.
13 y�l boyunca izlenen 34 bin kad�n egzersiz s�relerine g�re 3 gruba ayr�ld�. �� grupta da y�llar i�inde kilo art��� g�r�ld�. Sadece, ba�lang��ta �i�man veya fazla kilolu olmayan ve her g�n bir saat egzersiz yapan kad�nlar�n kilo almadan kald�klar� g�zlendi.
Harvard T�p Fak�ltesi’nden bilim insanlar�, 34 bin kad�n� 13 y�l s�reyle izledi. Belli aral�klarla her g�n ne kadar ve ne yo�unlukta egzersiz yapt�klar�n� ve v�cut a��rl�klar�n� kaydettiler. Kad�nlar�n varsa hastal�klar�, ald�klar� ila�lar�, sigara i�ip i�medikleri gibi bir�ok bilgiyi de dosyalar�na katt�lar. Ortalama ya�� 54 olan kad�nlar ne kadar egzersiz yapt�klar�na g�re 3 gruba ayr�ld�;
- Haftada 7 saat veya daha fazla, orta �iddette egzersiz yapanlar. �rne�in her g�n 1 saat seri olarak y�r�yenler.
- Birinci grup kadar olmasa da, haftada iki bu�uk saatin �st�nde spor yapanlar. �rne�in, haftan�n be� g�n�, yar�m saat seri olarak y�r�yenler.
- En az aktif olan grup, haftada iki bu�uk saatten az hareket edenlerden olu�tu. Bunlar�n aras�nda mutfaktan oturma odas�na kadar y�r�meyi spor sayanlar da var.
34 bin kad�n�n �o�u 13 y�l i�inde kilo ald�; ortalama 2.6 kilogram. Kimisi �ok, kimisi az �i�manlad�. Kilo almayanlar da vard�. Ba�lang��ta boylar�na g�re kilolar� normal olan kad�nlar, e�er haftada 7 saat orta �iddette egzersiz yapt�larsa kilo almad�lar.
S�z�n� etti�im ara�t�rma, “Zay�flamak i�in �ok s�k� spor yap�yorum, ne istersem yerim” demenin kendini kand�rmak oldu�unu g�sterdi. Fazla kilolu veya �i�man olan kad�nlarda, egzersizin s�resi ve �iddeti ile al�nan kilolar aras�nda bir ili�ki yoktu. Bu da g�steriyor ki yedi�imize, i�ti�imize dikkat etmeden, g�nde 1 saat spor yapsak bile zay�flamak pek m�mk�n de�il. V�cudumuz, otomobil gibi yak�t al�p, faaliyeti s�ras�nda yak�t� enerji olarak kullan�yor.
Fazlas�n� da ya� olarak depoluyor. Enerji kullan�m�nda insanlar aras�nda baz� farkl�l�klar olsa da, ald���m�z kalori ile yakt���m�z kalori ba�a ba� olmad��� zaman, biriken ya� giderek art�yor. G�r�nen o ki, biriken ya�� azaltabilmek i�in enerji t�ketimini art�rmak tek ba��na yeterli de�il. Yeni enerji al�m�n�, ba�ka bir deyi�le besinlerle ald���m�z kalori miktar�n� azaltmam�z gerekli.
Bu ara�t�rmaya yak�ndan bakan bilim insanlar� ilgin� bir g�zlemde bulundu. Ayn� diyetle baz� kad�nlar�n 15 kilo zay�flad�klar�n�, baz�lar�n�n ise 5 kilo daha ald�klar�n� g�rd�ler. Acaba kilo verenler ile kilo alanlar aras�ndaki fark neydi?
Bu sorunun cevab�n� bulmak isteyen Stanford �niversitesi’ne ba�l� ara�t�rmac�lar �i�man kad�nlarla bir �al��ma yapt�. �nsanlar�n hangi tip diyetle daha kolay zay�flayabileceklerini, genetik �zelliklerinin belirliyor olabilece�i sonucuna vard�lar.
Genetik olarak d���k karbonhidrat diyetinden faydalanma e�ilimi olanlar�n, bu genetik �zelli�i olmayanlara g�re yakla��k 3 kat daha fazla kilo kaybetti�ini g�zlediler. D���k ya�l� perhiz i�in de benzer saptamalar yap�ld�. Bu ilgin� g�zlemler ayn� besinleri t�keten iki insandan birinin zay�flarken di�erinin niye kilo ald���n� a��klayabilir.
Hen�z ilk a�amalar�nda olan diyet ve genetik ili�kisi �st�nde yap�lan �al��malar giderek h�z kazan�yor.
Bu gidi�le ileride insanlar�n genetik yap�lar�na bak�p ona g�re bir besleme plan� yap�lmas� m�mk�n olacak. O zaman gelene kadar zay�flamak i�in, ald���m�z kalori miktar�n� azalt�p, harcad���m�z kalorileri art�rmaktan ba�ka �are yok.
12.12.2010 - 3529
|