|
Meme kanserinin ilk kez 1700’l� y�llarda, hi� �ocuk sahibi olmayan rahibelerde daha fazla g�r�ld���n�n saptanmas�, bu hastal�k ile do�um ve emzirme aras�nda bir ili�ki olabilece�i fikrinin do�mas�n� da beraberinde getirdi. Yap�lan bir�ok �al��ma da bu ilk g�zlemin ger�ek oldu�unu ortaya koydu. Emzirme, kad�n�n meme kanserine yakalanma riskini azalt�yor ancak bu etkinin nas�l ortaya ��kt��� kesin olarak bilinmiyor. Dile getirilen mekanizmalardan birisi, emzirme s�resince ortaya ��kan d���k �strojen hormonu seviyelerinin bu koruyucu etkideki en �nemli fakt�r oldu�udur. Ba�ka bir olas�l�k ise, meme h�crelerinde s�t �retimi s�ras�nda olu�an molek�ler farkl�l�klar�n bu h�creleri kanser geli�imine kar�� daha diren�li hale getirdi�idir.
Geli�mi� �lkeler Daha �ok Risk Alt�nda
Geli�mi� �lkelerde annelerin bebeklerini daha az emzirdiklerini biliyoruz. Hem emzirme s�resinin uzunlu�u hem de �ocuk say�s�n�n fazlal��� sebebiyle geli�mekte olan �lkelerdeki kad�nlar ise bebeklerini �ok daha uzun s�re emzirebiliyorlar. Dolay�s�yla geli�mi� �lkede ya�ayan bir kad�n�n 70 ya��na kadar meme kanserine yakalanma ihtimali y�zde 6.3 iken geri kalm�� �lkelerde bu risk y�zde 2.7’ye inmektedir. Azalma, menopoz �ncesi g�r�len meme kanserlerinde daha belirginken menopozdan sonra ortaya ��kan meme kanseri s�kl���nda bu derece belirgin de�ildir.
Bebekliklerinde anne s�t�yle beslenmi� kad�nlarda da meme kanserinin daha az g�r�ld��� saptanm��t�r. Alt� aydan uzun s�re anne s�t� verilmi� �ocuklarda lenfoma ve l�semi gibi hastal�klar da daha az g�r�l�yor. Emzirme, over (yumurtal�k) kanseri riskini de azaltan bir fakt�r. Over kanseri �ok sinsi seyreden ve son d�nemlerine kadar belirti vermeyen bir kanser t�r�. Yap�lan ara�t�rmalar 30 ya��ndan �nce do�um yapan ve bir y�l ya da daha fazla s�reyle bebe�ini emziren bayanlar�n over kanserine yakalanma riskinde belirgin bir azalma oldu�unu ortaya koyuyor. Gebelik ve emzirmenin her ikisi de yumurtlamay� bask�lad��� i�in bu organ�n kanserlerinde azalmay� da beraberinde getiriyor.
Kimler Emziremez?
Kanser ila�lar� ve antipsikotik ila�lar alan kad�nlar bebeklerini emziremezler. Aktif t�berk�loz (verem), AIDS ve memede herpes (u�uk) enfeksiyonlar� oldu�unda da emzirme �nerilmez. T�berk�loz bula�t�r�c�l��� ge�ince emzirme ba�layabilir. Meme enfeksiyonlar� ba�ta olmak �zere hepatit, idrar yolu enfeksiyonu gibi hastal�klar ise emzirme kar��s�nda bir engel te�kil etmez. Genelde meme dokusunun zarar g�rmedi�i silikon ya da benzeri malzemelerle yap�lan b�y�tme ameliyatlar�n�n emzirme �st�nde hi�bir tesiri olmaz. K���ltme ameliyatlar�nda ise hem s�t �reten meme dokusu hem bu s�t� meme ucuna ta��yan kanallar hem de s�t� meme ucundan d��ar�ya atan k�s�mlar zarar g�rebilir. Bilhassa meme ucunun yerinin de�i�tirildi�i ameliyatlar sonras�nda emzirme ger�ekle�emeyebilir.
Meme kanserli olgular�n y�zde 10-15’i 40 ya� alt�d�r. Literat�rde meme kanseri olanlar�n emzirebilmesiyle ilgili yeterli �al��ma yoktur. Tedavi s�ras�nda kullan�lan ila�lar annenin emzirmesinin mutlaka sak�ncal� oldu�u durumlardan birini olu�turur; ancak tedavi tamamland�ktan sonra kad�n�n emzirip emzirmeyece�ine karar verirken, �ahsi de�i�iklikler kesinlikle g�z �n�ne al�nmal� ve her birey i�in kendine �zg� bir karar verilmelidir. Cerrahi ve radyoterapi meme dokusunun yap�s�na zarar verdiyse bu gibi durumlarda s�t �retimi olas� olmayabilir.
Emzirme hem bebe�e hem de anneye pek �ok fayda sa�lar. Annelere, bebeklerini alt� ay boyunca yaln�zca emzirerek beslemelerini, daha sonra da ek g�dalarla birlikte emzirmeye devam etmelerini �neriyoruz.
Herkese Sa�l�k Dergisi
26.8.2010 - 2001
|