|
Dondurma, yaln�zca �ocuklar�n de�il hepimizin �ok fazla sevdi�i bir tatl� �e�ididir. Dondurma ilk olarak 3000 y�l kadar �nce, �inliler taraf�ndan �retilmi�. 1777 y�l�nda ABD´ye s��rayan dondurma �retimi, 19. y�zy�l�n ortalar�na kadar sadece evlerde �retilen bir yiyecek olmu�. Modern dondurmac�l���n temelleri 1851 y�l�nda, Jacob Fussell´in Baltimore´da kurmu� oldu�u ticari dondurma tesisiyle at�lm��. Bu tarihten sonra dondurma sekt�r�nde h�zl� bir geli�me g�zlenmi�. Bu geli�me o kadar h�zl� ve g��l� olmu� ki, baz� beslenme uzmanlar�nca 20. y�zy�l�n ikinci yar�s� "Dondurma �a�� " olarak adland�r�lm��.
�kinci D�nya Sava��´n�n sona ermesiyle, dondurma �retimi �ok daha uygun ortamlarda ger�ekle�tirilmeye ba�lay�nca, g�nde yakla��k y�z ton dondurma i�leyebilecek kapasitede dev tesisler ��km�� ortaya. �e�itlilikte b�y�k art�� kaydedilip, maliyetin de a�a�� �ekilmesiyle, �nceleri l�ks bir t�ketim maddesi olarak nitelendirilen dondurma, her mevsim, her yerde t�ketilen bir damak tad�na d�n��m��.
Kalsiyum ve Vitamin Zengini
Dondurman�n yap�m�nda s�t ve s�t �r�nlerinin yan� s�ra; �eker, glikoz �urubu gibi tatl�l�k verici maddeler, bitkisel ya� ve/veya s�t ya��, �e�idine g�re �ikolata, kakao, meyve, f�nd�k/f�st�k, karamel gibi besinler, salep, k�vam verici, do�al ve do�ala �zde� aromalar bulunur. Y�ksek miktarda s�t i�ermesinden dolay� besin de�erleri a��s�ndan zengindir.
Dondurmada protein, karbonhidrat ve ya��n yan� s�ra; A, B, C, D ve E grubu vitaminlerle birlikte kalsiyum, fosfor, magnezyum, sodyum, potasyum, demir ve �inko gibi mineraller de bulunuyor.
Dondurma Yemek Sa�l�kl�d�r, Fakat Bilin�siz Dondurma T�ketimi Hastal�klara Davetiye ��kar�r
Dondurmay� t�ketirken dikkat etmemiz gereken en �nemli nokta, dondurman�n sa�l�k ve hijyen kurallar�na uygun haz�rlanm�� olmas�d�r. �zellikle dondurman�n yap�ld��� s�t�n past�rize olmas� ve haz�rlan�rken mikroorganizmalarla bula��man�n �nlenmesi gereklidir. S�t, mikroorganizmalar�n �remesi i�in �ok iyi bir ortamd�r. Bu nedenle �ok kolay bozulur ve sa�l��a ayk�r� bir duruma gelir. Bu nedenle dondurman�n past�rize s�tten yap�lmas� ve hijyenik ko�ullarda �retilmesi �ok �nemlidir.
�zinsiz �retilen veya son kullanma tarihi ge�mi� �r�nler asla sat�n al�nmamal�d�r. Ayr�ca bu t�r g�dalar�n servis edildi�i so�utucular�n yeterli so�uklukta ve �al���yor durumda olmas� da g�z ard� edilmemelidir. Sa�l�ks�z ve hijyenik �artlardan uzak dondurma ve buzlu �r�nlerin t�ketiminin hastal�klara davetiye ��kard��� unutulmamal�d�r.
Dondurma Bo�az�n�z� �i�irmez, Ancak Bo�az�n�n �ltihapl�ysa Dondurma Yemekten Ka��n�n
Dondurma a� karn�na t�ketildi�inde i�tah kapanmas�na neden olabilece�i i�in tokken t�ketilmelidir. Midede kramp olu�turmamas� i�inse yava� yenmelidir. Dondurmay� aniden yutmak mide kramplar�na ve kas�lmalara neden olur. Bademcik ameliyatlar�ndan sonra baz� doktorlar da dondurma yemeyi tavsiye etmektedir. Bu t�r durumlarda dondurma,
komplikasyonlar� azalt�r. Ancak solunum enfeksiyonu s�ras�nda, yutak ve bademcik iltihaplar�n�n tedavi s�recinde dondurma �nerilmez.
Dondurma Diyetlerde de Yerini Ald�
Kilonuzu etkilemesi, g�nl�k t�ketilen kalori miktar� ve harcanan enerji miktar� ile ili�kilidir. Dondurman�n kalori de�eri di�er baklava, pasta gibi hamurlu tatl�lara oranla �ok daha d���kt�r, daha besleyici bir se�imdir. Sa�l�kl� ve dengeli bir beslenme program�nda haftada 1-2 kez dondurma t�ketimi �nerilebilir. E�er sa�l�kl� ve dengeli besleniyorsan�z, egzersizinizi yap�yorsan�z dondurma t�kenmenizde hi�bir sorun yoktur.
�zellikle �ocuklarda fazla olan kalsiyum ihtiyac�n�n kar��lanmas�nda ve enerji a���� olan �ocuklarda dondurma t�ketimi �nerilir. Diyabet hastalar�nda da tatland�r�c� ile haz�rlanm�� dondurma piyasada bulunmaktad�r.
Yap�lan �al��malarda laktoz intolerans� olan ki�ilerde g�nde 2 kez dondurma t�ketildi�inde intoleransa ba�l� belirtiler saptanmam��t�r. Dondurma yava� sindirildi�i i�in bu ki�iler taraf�ndan rahat tolere edilir.
Zay�flama diyeti uygulayanlar da dondurma t�ketebilir. Bu ki�ilerde tatl� ihtiyac�n� gidermenin, s�t gereksinimini kar��laman�n bir yolu olarak ayn� zamanda di�er tatl�lara g�re d���k enerji i�ermesi nedeniyle �nerilmektedir. Dondurma her mevsim ve herkes taraf�ndan t�ketilebilir.
Dondurman�n T�rkiye'de bir sekt�re d�n��mesi son 25 y�la dayan�yor. Yap�lan istatistikler, T�rkiye´de dondurma t�ketiminin hala �ok d���k oldu�unu g�steriyor. Y�ll�k dondurma t�ketimi, Avrupa´da yakla��k olarak 17 litre iken, T�rkiye´de bu rakam 1 litreyle s�n�rl� kal�yor.
Dyt. Ye�im �elik
Memorial Hastanesi Beslenme ve Diyet B�l�m�
Tel: 444 7 888
8.7.2008 1 - 736
|