"Do�ru y�ntemlerle hasat edilmeyen baharatlar ve bitki �aylar� zararl�"

Bitkilerde ortaya ��kan tehlikeden korunmak i�in al�nacak �nlemleri anlatan�Yeditepe �niversitesi Genetik ve Biyom�hendisli�i B�l�m�'nden Prof. Dr. Metin Turan, datura bitkisi, �eytan elmas�, bambulotu, akrepotu, ac�karpuz ve engerekotu gibi do�ada 6 bine yak�n zehirli diye adland�r�lan 'yabani ot' bulundu�una ve do�ru y�ntemlerle hasat edilmemesi halinde bitki �aylar� ve baharatlarla birlikte bu otlar�n, insanlar�n sofralar�na kadar gelerek, sa�l��� tehdit edece�ine dikkat �ekti.

Prof. Dr. Metin Turan, ki�ilerin �zellikle Kovid-19 salg�n� d�neminde ba����kl�k sistemini g��lendirmek i�in endemik bitki t�rlerine y�neldi�ini onlarla gelen zehirli otlar�n ise tehlikeli oldu�unu vurgulad�.

Ge�ti�imiz y�l bir�ok ki�inin �spanaktan zehirlendi�ini hat�rlatan Prof. Dr. Turan, yapra�� yenen bitkileri toplarken i�inde 'yabani ot' olabilece�ini unutmadan hareket etmek gerekti�ini aktard�.

"B�L�N�S�Z HASATLA K���LER�N ZEH�RLENME R�SK� ARTIYOR"

Zehirli otlar�n b�nyesinde 'alkaloit' denilen insanlar i�in tehlikeli toksinler bulundu�unu s�yleyen Prof. Dr. Turan, "Bitkiler toplan�rken nitelikli i��ilerin bulunmamas� nedeniyle 'yabanc� ot' olarak ifade etti�imiz i�erisinde bulunmamas� gereken otlar� dikkate almadan hasat ediliyor. O y�zden insanlar�n zehirlenme riski giderek art�yor. ��letmeler, bitkileri i�lerken otlara dikkat etmelidir. End�striyel hasatlarda sortex dedi�imiz ayr�t edici maddeler olmad��� i�in makineler birlikte hasat ediyor bu da tehlike olu�turuyor. Avrupa bu riski azaltmak i�in her bitkiyi po�et i�ine koyarken i�eri�ini yazmak ko�uluyla bandrolleyerek sat�yor. Bizde oldu�u gibi kasalarla b�y�k partiler �eklinde sat�� olmuyor. E�er po�etleme ya da ambalajlama i�lemini yaparsak risk s�f�ra iner" ifadelerini kulland�.

Zehirli otlar�n �nemli bir k�sm�n�n k�lt�r bitkileri oldu�unu anlatan Prof. Dr. Turan, "Papatya, baklagil ve �i�ek a�an di�er bitkileri de sayarsak yakla��k 3 bin ile 6 bin aras�nda de�i�en t�r var. Bitkiler kendilerini korumak i�in alkaloit �retiyor bu amino asitlere zehir diyoruz. D��ar�dan herhangi bir canl�dan zarar g�rmemek i�in b�nyesinde bu amino asitleri �retiyor. Bu �r�nleri ila� sanayinde hammadde olarak kullan�r�z ama son zamanlarda 'takviye edici g�da �r�nleri' ad� alt�nda geli�i g�zel kullan�lmaya ba�land�. Tar�m ve Orman Bakanl���, aktarlardaki bu t�r �r�nlerin sat���na belli d�zenleme getirmelidir" dedi.

"B�TK� �AYLARININ �ST�NE FAYDA VE ZARARLARI YAZILMALI"

Bitki �aylar�n�n �zerine faydas� ve olas� yan etkilerinin de yaz�lmas� gerekti�ini aktaran Prof. Dr. Turan, "Asl�nda kulland���n�z zencefil veya ekinezya �ay�n�n zararl� bir etkisi yok. B�nyelerinde bulunan etkin maddeler bir ba�kas� i�in tetikleyici olabilir. Dolay�s�yla di�er ila�larda oldu�u gibi etiketlere fayda ve zararlar� yaz�lmal�d�r. Tansiyon hastas� etiketi okudu�unda zarar verecek bir etkisi varsa �r�n� kullanmas�n. �ay yap�lacak bitkiler toplan�p hasat edildikten sonra paketlemeye ge�i�te yeterli miktarda sterilizasyon �artlar� yerine getirilmezse 1 ay i�erisinde b�nyede bulunan mantar ve bakteriler maya ile k�fler vas�tas�yla toksin, aflatoksin, akratoksin gibi maddeler �retiyor. Bunlara dikkat etmeliyiz" diye konu�tu.

"�R�NLER� PAKETLEY�N, KASALARLA TA�IMAYIN"�

Kekik, nane, pul biber, karabiber gibi s�k kullan�lan baharatlar�n toplan�rken zehirli otlarla kar��t���n� s�yleyen Prof. Dr. Turan, "Yabani yani zehirli otlar o toprakta ya��yor biz k�lt�r bitkileriyle yerlerini de�i�tirmeye �al���yoruz. Hasat esnas�nda i�in ustalar� bilir, ay�r�r ama niteliksiz zehirli otlar� bilmeyen insanlar bitkileri toplarsa kar��ma s�z konusu oluyor. E�er paketlemeye ge�mezseniz �uvallarla, b�y�k kasalarla da��t�m yaparsan�z riski minimize etme �ans�n�z yok" ifadelerini kulland�.

"PEK �OK HASTALI�A NEDEN OLUYOR"

Zehirli otlar�n insan sa�l���n� tehdit etti�ini vurgulayan Prof. Dr. Turan, "Kanser ba�ta olmak �zere bir�ok olumsuz sonu�lar do�uruyor. �zellikle karaci�erde yaratt��� hasarla geri d�n��� olmayan hastal�klara neden olabilir. Solunum enzimleri olumsuz etkileniyor. Uzun s�rede v�cutta yaratt��� tahribatlarla b�brek yetmezli�inden kalp damar hastal�klar�na kadar pek �ok hastal��a neden olabiliyor. ��nk� otlar y�ksek d�zeyde toksin yani alkaloit i�eriyor" dedi.

"PAKETL� BAHARATLARI TERC�H ED�N"

Paketli baharatlar�n tercih edilmesini �neren Prof. Dr. Turan, "�r�nlerin do�ru y�ntemle paketlenmesi �nemli ��nk� ila� gibi asl�nda dikkatsiz bir �ekilde kullan�yoruz ama bitkiler ila� etken maddesi i�eriyorlar. D�n �spanaktan zehirlenme olduysa yar�n brokolide ��kacak di�er bir g�n ba�ka bir bitkide ��kacakt�r" diye konu�tu.

5.10.2020 - 48455