|
Severek yedi�imiz g�dalar�n baz�lar� ciddi sa�l�k sorunlar�na neden olan zehirli maddeler i�erebilir. Bunlar aras�nda ��k�n, patates ve m�rver meyvesini sayabiliriz. Arada bir baz� deniz �r�nleriyle k�t� tecr�belerimiz olsa da genel olarak g�venli g�dalar� tercih etti�imizi s�yleyebiliriz. Fakat g�venli diye bildi�imiz baz� yiyeceklerin sa�l���m�z a��s�ndan riskli olabilece�ini biliyor muydunuz? Ravent, ��k�n ya da yayla muzu olarak bilinen bitkinin saplar�ndan turta ve re�el yap�l�r. Ama bu bitkinin yapraklar� olduk�a tehlikelidir. 1919'da ABD'nin Montana eyaletinin ba�kenti Helena'dan bir doktor, bir t�p dergisinde ilgin� bir vakadan s�z ediyordu. Hamile bir kad�n bitkinlik ve kusma �ikayetleriyle benzi solmu� bir halde hastaneye kald�r�lm��t�. Kad�n�n burnu kanam��, plasentas�nda kan kalmam��, p�ht�la�ma sorunundan dolay� birka� saat i�inde kan kayb�ndan �lm��t�. Kad�n �nceki gece ��k�n sap� ve yapraklar�ndan yemek yapm��, kocas� sap k�s�mlar�n�, kendisi ise daha �ok yapraklar�n� yemi�ti. Kocas� da bitkin d��m��, ama �lmemi�ti. Doktoru kad�n�n ��g�n yapra�� zehirlenmesinden �ld���n� tahmin ediyordu. Bu yapraktaki oksalik asit (kuzu kula�� asidi) buna neden olmu� olabilirdi. The Journal of the American Medical Association'daki yaz�da ��yle deniyordu: "I�k�n yapraklar�na ba�l� baz� �l�mlerden s�z edildi�ini biliyoruz. Sava� s�ras�nda �ngiltere'de yapraklar�n besin olarak kullan�m� tavsiye edilmi�, ama �l�me neden olacak derecede zehirlenme tehlikesi fark edilince yaprak kullan�m�na kar�� uyar� yap�lm��t�." I�k�n�n hem yapraklar� hem de saplar� oksalik asit i�erir; ama yapraklardaki y�ksek oran b�brek yetmezli�ine neden olur. �l�mle sonu�lanmas� i�in yapraklardan epeyce yemek gerekir. Zehir i�erme potansiyeline sahip bir di�er sebze de patates . G�n �����nda uzun s�re kalan patatesin y�zeyinde, kimyasal tepkimeler sonucunda ye�illenme olabiliyor. Bunun nedeni filizlenmek �zere klorofil salg�lanmas�. Bu esnada solanin denen bir madde de �retiliyor. Fazla solanin i�eren patates yendi�inde yan etkileri g�r�l�yor. 1978'de Londra'da 78 ��renci patates yedikten sonra ishal, kusma ve ba�ka �ikayetlerle hastanelik olmu�tu. Ara�t�rmalar patateslerin birka� ay depoda kald���n� ve y�ksek miktarda solanin i�erdi�ini g�stermi�ti. Bu vakay� ele alan bir �ngiliz t�p dergisi, ��rencilerin baz�lar�nda hal�sinasyon ve kafa kar���kl���n�n birka� g�n devam etti�ini, ama sonunda hepsinin iyile�ti�ini yaz�yordu. Fakat makalede daha �nce ye�il patates yedi�i i�in �lenlere de rastland���, ama bunlar�n zaman�nda hastaneye gitmeyen ve besin yetersizli�i �eken insanlar oldu�u belirtiliyordu. Solanin h�crelerdeki iyon kanallar�n�n normal i�leyi�ini sekteye u�ratarak sinir sistemini etkiliyor. Zehirlenme vakalar�nda ilgin� se�irmelere rastlanmas�n�n nedeni bu olabilir. Solanin y�kl� oldu�u i�in ye�il patatesten, patates yapraklar�ndan ve filizlerinden sak�nmak gerekiyor. M�rver a�ac� meyvesi nden �arap yap�l�r. Ama bunu yaparken yapraklar�n kar��mamas�na dikkat etmek gerekir. M�rver a�ac�n�n yapraklar� ve olgunla�mam�� meyveleri de dahil her taraf�nda hidrojen siyan�r vard�r. Meyvelerin pi�irilmesi s�ras�nda bu zehirli molek�ller ortadan kalkt��� i�in m�rver re�eli g�venle yenebilir. Fakat bu tedbirler al�nmad��� takdirde k�t� sonu�lar do�abilir. 1983'te sekiz ki�i helikopterle California'da bir hastaneye kald�r�l�r. Bunlar yabani m�rver meyvesini ezip elma suyu, su ve �ekerle kar��t�r�p kaynatmadan meyve suyu niyetine i�mi�, 15 dakika i�inde kusmalar ba�lam��, ve en fazla meyve suyunu i�en ki�i geceyi hastanede ge�irmek zorunda kalsa da sonunda hepsi iyile�mi�ti. Bu t�r yiyecekler do�ru sakland��� ve do�ru pi�irildi�i s�rece bir tehlikesi yoktur.
17.4.2017 - 26746
|