|
D�nyada beslenmeye ba�l� yayg�n olarak demir eksikli�inin g�sterildi�ini s�yleyen �ocuk Sa�l��� ve Hastal�klar� ve �ocuk Hematolojisi Uzman� Prof. Dr. Sabri Kemahl� "�statistikler, d�nya n�fusunun y�zde 30'dan fazlas�na kar��l�k gelen yakla��k 2,5 milyar insan�n demir eksikli�i anemisi oldu�unu g�steriyor" dedi. Prof. Dr. Kemahl�, eksikli�in mutlaka tedavi edilmesi gerekti�ine dikkat �ekti. �statistikler, d�nya n�fusunun y�zde 30'dan fazlas�na kar��l�k gelen yakla��k 2,5 milyar insan�n demir eksikli�i anemisi oldu�unu g�steriyor. G�r�lme s�kl���n�n �ocuklar ve kad�nlarda daha y�ksek oldu�una i�aret eden �ocuk Sa�l��� ve Hastal�klar� ve �ocuk Hematolojisi Uzman� Prof. Dr. Sabri Kemahl�, geli�mekte olan �lkelerde okul �a��ndaki �ocuklar�n y�zde 40'�nda, gebelerin ise yakla��k yar�s�nda demir eksikli�i oldu�unu s�yledi. Basit bir sorun zannedilen demir eksikli�inin ya�amsal �nemi bulundu�unun alt�n� �izen Prof. Dr. Kemahl� bu nedenle eksikli�in mutlaka tedavi edilmesi gerekti�inin alt�n� �izdi. BESLENME EKS�KL���NDEN KAYNAKLANAB�L�R Demir organizmada ba�ta hemoglobin ve myoglobin olmak �zere baz� proteinlerin �nemli bir yap� ta��n� olu�turuyor. Ayr�ca bir�ok metabolik olayda g�revi olan �ok say�daki enzimin yap�s�nda yer alan demir eksikli�i bu nedenle �nemli bir�ok sa�l�k sorunun ortaya ��kmas�nda da neden olu�turabiliyor. Yeditepe �niversitesi Ko�uyolu Hastanesi �ocuk Hematolojisi Uzman� Prof. Dr. Sabri Kemahl�, "Demir eksikli�i sanayile�mi� �lkelerde de �nemli bir sa�l�k sorunu olan tek beslenme eksikli�idir" diye konu�tu. EKS�KL���N�N YA�AMSAL �NEM� BULUNUYOR Demir, oksijenin akci�erlerden dokulara ta��nmas�n� sa�layan hemoglobinin en �nemli yap� ta�lar�ndan birini olu�turuyor. Bu nedenle de eksikli�inin ya�amsal �nemi bulundu�unu s�yleyen Prof. Dr. A. Sabri Kemahl�, bu duruma ba�l� olarak ya�anabilecek di�er sa�l�k sorunlar� konusunda �unlar� anlatt�: "Demir eksikli�inin en bilinen ve �nemli sonucu kans�zl��a (anemiye) yol a�mas�d�r. Kans�zl��a ba�l� solukluk, halsizlik, yorgunluk, i�tahs�zl�k g�r�lebilir. A��r anemi oldu�unda soluk darl���, �arp�nt� ve zamanla b�y�me gerili�i geli�ebilir. Anemi d���nda ba����kl�k sistemini etkileyerek enfeksiyonlara direncin azald��� g�sterilmi�tir. Ayr�ca bili�sel bozukluklara da neden olarak okul ba�ar�s�zl��� gibi sonu�lar� olabilir. Enfeksiyonlar demir eksikli�ine yol a�maz ancak demirin kullan�m�n� etkileyerek enfeksiyon anemisine yol a�abilir." A�LELER TARAFINDAN FARK ED�LM�YOR Demir eksikli�i ve demir eksikli�i anemisi v�cuttaki demir depolar�n�n t�kenmesiyle zaman i�inde geli�iyor. Bu nedenle de �ocuklarda aileler taraf�ndan hemen fark edilmedi�ine dikkat �eken Prof. Dr. A. Sabri Kemahl�, s�re�le ilgili �u bilgileri verdi: "Demir eksikli�inin ilk a�amas�nda depo demiri olan ferritin d�zeyi d��er ancak anemi bu a�amada g�r�lmez. Bu a�amaya 'pre-latent' demir eksikli�i denir. Daha sonraki a�ama 'gizli' (latent) demir eksikli�i olarak adland�r�l�r. Serum demiri d��er, plazma demir ba�lama kapasitesi ve transferrin d�zeyleri y�kselir. Son a�amada bunlara ek olarak hemoglobin d�zeyinin de d��mesiyle demir eksikli�i anemisi yerle�ir. Kans�zl�k ancak bu d�nemde fark edilebilir. Kan say�mlar�n�n dikkatli bi�imde incelenmesi demir eksikli�i tan�s�na yard�mc� olur. Kesin tan� ferritin ve serum demiri de�erlerinin d���kl��� ile konur." Prof. Dr. A. Sabri Kemahl�, demir eksikli�inin talassemi ile kar��t�r�labilece�ini belirterek, "Bunun nedeni, her ikisinde de hemoglobin d���kl��� yan�nda ortalama alyuvar hacmi ve ortalama alyuvar hemoglobininin d���k bulunmas�d�r. Ancak ayr�nt�l� bir �yk� yan�nda uygun laboratuvar incelemeleri ile ikisinin ayr�m� kolayca yap�l�r" dedi. PREMAT�RE BEBEKLERDE EKS�KL�K DAHA YO�UN Beslenmeye ba�l� demir eksikli�i en s�k 9-24 aylar aras�ndaki �ocuklarda g�r�ld���n� anlatan Prof. Dr. A. Sabri Kemahl� yenido�anlar bir miktar demir deposuyla do�duklar� i�in ilk haftalarda ve aylarda demir verilmesi gerekmedi�ini belirtti. Bu noktada anne s�t�n�n �nemine de�inerek �unlar� anlatt�: "Anne s�t�ndeki demirin emiliminin inek s�t�ndeki ve di�er besinlerdekinden daha y�ksek olmas� bebe�i demir eksikli�inden korur. Zaman�nda do�anlarda ilk 5-6 aydan sonra bebe�e ek demir verilmesi gerekir. Bu, �demir damlalar� ya da �uruplar� ile verilebilir; demirle zenginle�tirilmi� mamalar da bu gereksinimi kar��layabilir. Premat�relerde ise depolar daha d���kt�r ve ek demirin daha erken ba�lanmas� gerekir." Anne s�t�n�n en az 6 ay s�rd�r�lmesinin demir dengesi bak�m�ndan da �nem ta��d���na dikkat �eken Prof. Dr. A. Sabri Kemahl�, "inek s�t�ndeki demirin emilimi anne s�t�ne g�re daha d���kt�r Ayr�ca baz� �ocuklarda inek s�t�ne ba�l� ba��rsaktan kanamalar g�r�lebilmesi nedeniyle inek s�t� 1 ya��na kadar bebeklerde �nerilmez" diye konu�tu. DEM�RDEN ZENG�N BESLENME GEREK�YOR Yap�lan de�erlendirmeler sonras�nda demir eksikli�i tan�s� konan ki�ilerde uygun dozda demir verilerek tedavi edildi�ini belirten Yeditepe �niversitesi Hastaneleri �ocuk Sa�l��� ve Hastal�klar�, �ocuk Hematolojisi Uzman� Prof. Dr. A. Sabri Kemahl� tedavi konusunda �unlar� anlatt�: "Demirin a��z yoluyla (damla, �urup ya da tablet) verilmesi tercih edilir. Ancak a��zdan alamayacak hastalarda damar yoluyla demir verilerek tedavi olana�� da vard�r. Demir eksikli�ini �nlemenin yolu besinlerle yeterli miktarda demirin al�nmas�d�r. Bu nedenle demirden zengin besinlerin al�nmas� �nemlidir. Demirden en zengin besinler k�rm�z� et, tavuk eti, yumurta, bal�k ile karides ve deniz kabuklular�d�r. �Baklagiller ile �spanak, brokoli gibi sebzelerde de demir bulunmas�na kar��n bunlar�n biyoyararlan�m� daha d���kt�r."
13.5.2020 - 45321
|