|
Cerrahpa�a T�p Fak�ltesi T�bbi Viroloji Bilim Dal� Ba�kan� ve Sa�l�k Bakanl��� Koronavir�s Bilim Kurulu Prof. Dr. Kenan Midilli, "Hayvanlarda a��r hastal�k yapm�yor ama hayvanlara bula� olmas�, epidemiyolojik a��dan baz� riskler i�erebiliyor. Vir�s�n hayvanlarda da farkl� bir evrimle�me g�sterme riskinden dolay� bunun �zerinde �ok duruluyor. Evcil hayvan� olanlar�n, hastal�k s�resince hayvanlar�n� da korumak ad�na mesafeli olmas� gerekiyor" dedi. Pandeminin ba��ndan bu yana bilim d�nyas�n�n �zerinde en �ok durdu�u konulardan biri de koronavir�s�n insandan hayvanlara ge�me riski oldu. Ge�ti�imiz haftalarda Avrupa'da, viri�s�n �ngiltere varyant�n�n evcil hayvanlarda ciddi kalp sorunlar�na yol a�abilece�i bildirildi. Bu da salg�nla m�cadelede hastal���n �zellikle evcil hayvanlardan insanlara yay�lma endi�esini g�ndeme getirdi. Bilimsel olarak Covid-19 ile enfekte olan hayvanlar�n, hastal��� insanlara yaymada �nemli bir rol oynad���na dair hen�z yeterli kan�t olmasa da vir�s�n k�pek, kedi gibi evcil hayvanlar ile maymunlar ve vizonlara bula�abildi�inin ortaya ��kmas�, yeni varyant�n (�ngiltere) daha �nce koronavir�s bula�mayan farelere de bula�t���n�n g�sterilmesi, vir�s�n ba�ka mutasyonlara u�rayabilme riskini ortaya ��kard�.
"ONLAR DA D��ER A�LE B�REYLER� G�B� KORUNMALI"
ABD ve Rusya'da hayvanlara y�nelik Covid a��s� geli�tirme �al��malar� s�rerken, Ocak ay�nda Virulence adl� bilim dergisinde, "Baz� evcil hayvan t�rlerinin a��lanmas�, enfeksiyonun yay�lmas�n� engellemek i�in gerekli olabilir� ba�l�kl� bir yaz� yer ald�. �stanbul �niversitesi-Cerrahpa�a Cerrahpa�a T�p Fak�ltesi T�bbi Mikrobiyoloji Anabilim Dal�'ndan T�bbi Viroloji Bilim Dal� Ba�kan� ve Sa�l�k Bakanl��� Koronavir�s Bilim Kurulu �yesi Prof. Dr. Kenan Midilli, h�zl� bula�an ve art�k t�m d�nyada bask�n hale gelen �ngiltere varyant�n�n evcil hayvanlara da bula�abildi�ine dikkat �ekti. Prof. Dr. Midilli, "Evcil hayvanlar�m�za maalesef bula�abiliyor. Ama evcil hayvanlarda genellikle �ok a��r bir tabloya yol a�m�yor. Ama hayvanlara bula�malar�n olmas�, epidemiyolojik a��dan baz� riskler i�erdi�i i�in, vir�s hayvanlarda farkl� bir evrimle�me g�sterme riski ta��d��� i�in bu konu �zerinde �ok duruyoruz. Yaz sonuna do�ru Danimarka'da �nce insanlardan vizonlara, sonra vizonlarda de�i�im g�sterip tekrar insanlara bula�malar olunca b�y�k bir tela� yaratt�. Maalesef oradaki vizonlar�n b�y�k �o�unlu�unun itlaf� ile sonu�land�. B�yle bir evrimle�me s�recinin daha fazla devam etmemesi i�in gerekiyordu. ��nk� yap�lan ilk �al��malarda vizonlarda de�i�im g�steren varyantlar�n ba����kl�ktan ka�abilme yetene�ine sahip oldu�una dair bulgular vard�. Bu nedenle hayvanlar�na bula�t�rmak istemeyen evcil hayvan sahipleri de (evde kovid ge�iriyorsa), onlar� da di�er aile bireyleri gibi korumal�. Yani yak�n temastan ka��nmal�" dedi.
"HANG� A�IYI OLMALIYIM TEREDD�T� GEREKS�Z"
�ngiltere varyant�n�n b�t�n ya� gruplar�n� daha kolay enfekte edebildi�i i�in �ocuk vakalar�nda da art�� ya�anmas�n�n ola�an oldu�unu belirten Prof. Dr. Midilli, "Ama �zellikle �ocuklarda daha a��r seyretti�ine dair �u an i�in bir kan�t yok" dedi. A�� se�imi konusunda ya�anan kafa kar���kl���n�n da yersiz oldu�unu kaydeden Prof. Dr. Midilli, s�zlerini ��yle s�rd�rd�: "�u anda se�im a�maz�ndan �ok, a��ya bir an �nce ula�mak ve a��lanmak daha �nemli. Onun i�in, 'buldu�unuz a��, en iyi a��d�r' slogan� hala ge�erli. Zaten a��lar hastanelerde yap�l�yor ya da doktor kontrol�nde ve belli bir s�re bekletilerek yap�l�yor. Yan etki endi�esine de bu nedenle gerek yok."
"ANT�KOR TEST� TEDB�RDE GEV�EMEYE YOL A�IYOR"
A�� yapt�rd�ktan sonra antikor bakt�rman�n ki�ide gereksiz bir rahatl�k ya da endi�eye yol a�abilece�ini de vurgulayan Prof. Dr. Midilli, bak�lan antikor d�zeyleriyle a��n�n koruyuculu�una dair bir sonuca ula��lamayaca��n� ifade etti. Bilim Kurulu �yesi Midilli ��yle uyard�: "A��lar�n hangi antikor d�zeyinden sonra kesin koruyucu oldu�una dair belirlenmi� bir de�er yok. Sadece a�� yan�tlar�na bakarak koruyuculuk oran� �zerinde karar vermek de m�mk�n de�il. ��nk� bellek h�creleri var, T h�cre yan�tlar� var. Bunlar da koruyuculuk a��s�ndan son derece �nemli parametreler. Antikor bakt���m�zda, o antikorlar�n ger�ekten koruyucu olup olmad�klar�n� da bilmiyoruz. Sadece 'antikor var' diyebiliyoruz. Yani (v�cutta) o vir�se reaksiyon g�steren molek�llerinizin varl���n� g�steriyor bu veri. Ama bunun ger�ekten koruyucu olup olmad���n� bilmeniz i�in n�tralizasyon testi veya onun muadillerinin yap�lmas� gerekiyor. O da kitlesel a��lamalarda yayg�n bir �ekilde yap�lmas� m�mk�n de�il ve gerekli de de�il. �u anda yap�lan b�t�n antikor testleri, pratik a��dan �ok fazla bir �ey getirmiyor hi� kimseye. Belli noktalar netle�inceye kadar koruyuculuk d�zeyleri veya daha iyi bir test alternatifi geli�tirilene kadar, antikor testlerinin rutin olarak yap�lmas�n� �nermiyoruz. Hatta bu antikor test sonu�lar�, daha da fazla kafa kar���kl���na yol a��yor. �zellikle 'benim antikor seviyem y�ksek' diye d���nen ki�i, art�k maskeyi biraz daha az takabilece�ini veya daha fazla kalabal��a kar��abilece�ini d���nebiliyor. Antikor d�zeyinin b�yle bir �eye asla bir dayanak olu�turmamas� gerekiyor."
"TEDB�RLERE G�N�LL� UYUM �OK DAHA �NEML�"
H�zla yay�lan ve �lkemizde de bask�n hale gelen �ngiltere varyant�n�n daha fazla vakaya yol a�arak, hastanelerin h�zla doldu�u bu g�nlerde, korunma tedbirlerine tekrar i�aret eden Prof. Dr. Midilli, her �ey normale d�nm�� gibi davranmak yerine tedbirlere g�n�ll� uyumun �ok daha �nem kazand���n� s�yledi. Prof. Dr. Kenan Midilli, "Varyantlarla beraber korunma tedbirlerinde herhangi bir de�i�iklik olmad�. Yapaca��m�z �ey yine maske, mesafe ve el hijyenine �ok dikkat etmek. Art�k kapal� ortamlarda buna �ok daha s�k� uymam�z laz�m. Kalabal�k ve kapal� ortamlardan kesinlikle ka��nmam�z laz�m. Serbestle�melerle her �ey normalmi� gibi, b�t�n g�ndelik hayat�m�z� o �ekilde planlamam�z, vaka say�s�n� artt�r�c� davran�� �ekillerden bir tanesi. �ngiltere varyant� �ok h�zl� yay�labildi�i ve dolay�s�yla g�r�lme katsay�lar� daha y�ksek oldu�u i�in daha da s�k� tedbirler al�nmas� ve bu tedbirlere de 'g�n�ll� olarak' uyulmas� gerekiyor. Bu �ok �nemli. Yap�labilecek en iyi korunma y�ntemi m�mk�n oldu�unca �ok ki�inin a��lanmas� ama k�sa bir s�rede ula��labilecek bir hedef de�il �u anda. O nedenle korunma tedbirlerine mutlak uyum �ok �nemli. Yani m�mk�n oldu�unca az ki�i ile g�r��memiz gerekiyor" dedi.
7.4.2021 1 - 52509
|