|
Bir ��rencinin ��retmeni soru sordu�unda yan�t verecek cesareti bulamamas�, �ocuklar�n odalar�ndan ��kmay�p s�rekli yaln�z olmay� tercih etmesi ya da ebeveynler d���nda kimse ile ileti�im kuramamas� sosyal fobiye i�aret ediyor olabilir.
Memorial Hizmet Hastanesi Psikoloji B�l�m�'nden Uz. Psikolog Sevda Yurtseven, �ocuklarda sosyal fobinin ileriki y�llarda yol a�abilece�i sorunlara dikkat �ekti ve anne babalara �nerilerde bulundu.
�ekingenlik mi Sosyal Fobi mi?
Sosyal fobi, sosyal ortamlarda, �zellikle performans gerektiren durumlarda ki�inin a�a��lan�p utand�r�laca�� korkusunu duymas� durumudur. Daha hafif formu, ki�inin korku uyand�ran ortamdan uzakla�mas� �eklindedir. A��r vakalarda ise sosyal yaln�zl�k ve izolasyon g�r�lmektedir. Bu durum ki�ilik �zelli�i gibi alg�lanmaktad�r; ancak yayg�n anksiyete bozuklu�unun bir formudur. Ba�kalar�n�n �n�nde g�l�n� duruma d��me sosyal fobisi olan ki�ilerin en temel korkusudur.
Anne ve Babada Varsa �ocukta da G�r�lebilir
Bebekte yabanc�lara kar�� korku 4-9 aylar civar�nda ba�lar, 2 ya�a do�ru son bulur. Bu, beklenen bir s�re�tir. E�er utanga�l�k ve �ekingenlik durumu �ocu�un g�nl�k ya�ant�s�n� etkiliyor, yapmas� gereken davran��lar� yapmas�n� engelliyor ve arkada�lar� ile ileti�imden uzakla�t�r�yorsa sosyal fobiden bahsetmek uygun olmaktad�r. �ocuklar�n rol modeli �ncelikle anne ve babas�d�r. Anne ve baba da utanga�l�k durumu varsa, �ocuk da ili�ki kurma �eklini aile vas�tas�yla edindi�inden utanga� olma ihtimali artar. �zellikle 0-1 ya� d�neminde ebeveyni ile sa�l�kl� bir ba� olu�mam�� �ocuklarda utanga�l�k daha s�k g�r�lebilir. 1-3 ya� aras� �zerklik d�nemidir. Bu d�nemde �ocukta ba��ml� bir yap� geli�tirebilir ve pasif, fazla uyumlu ve �zerk olmayan bir karakter ortaya ��kabilir. �zellikle 3-6 ya� aras� merak ve giri�imcilik d�nemidir. Bu s�re�te �ocuk ele�tirilir ve bast�r�l�rsa utan� duygusu geli�ir. �zellikle ilk y�llarda sosyal ortama fazla al��t�r�lmayan �ocuklarda di�er insanlarla ileti�ime ge�i�te problemler ya�anabilir. 6-12 ya� sosyalle�me d�nemidir. Okul �a�� ile rollere uyum da s�z konusu olur. �zellikle �ocu�un ebeveyn, arkada�lar, ��retmen taraf�ndan olumsuz �ekilde ele�tirilmesi, kendi �zelliklerinden fazla beklenti sahibi olunmas�, ba�ar� ve ba�ar�s�zl���n fazla �n plana ��kar�lmas� �ocukta be�enilmeme endi�esi yaratabilir. Burada en �nemli nokta, ebeveynin �ocu�a hi�bir d�nemde so�uk ve reddedici davranmamas�d�r. Bu tip davran��lar, sosyal korkulara ve ka��nmaya sebep olabilir. Yap�lan aile ve ikiz �al��malar�nda tek yumurta ikizlerinde �ift yumurta ikizlerine g�re daha anlaml� olarak sosyal fobi saptanm��t�r.
Bu Belirtilere Dikkat!
Korku verici uyaranlarla kar��la�an �ocuklar, ya�ad�klar� s�k�nt�y� tam olarak adland�ramayabilirler. Bu nedenle �e�itli d��avurumlarla s�k�nt� ya�ad�klar�n� b�y�klere hissettirirler. Anksiyete, a�lama, huzursuzluk g�sterme, donakalma, anneye, babaya ya da g�ven duyduklar� herhangi birine s�k�ca sar�lma �ocuklar�n g�sterdi�i davran��lardan baz�lar�d�r. Herhangi bir hastal�ktan, medikal ilac�n yan etkilerinden ��phelenilmeyen ve �ikayetlerin 6 aydan fazla s�rd��� durumlarda �ocu�un sosyal fobi ya��yor olabilece�i g�z �n�nde bulundurulmal�d�r. Fizyolojik belirtiler ise; kalp at�m h�z�n�n artmas�, solunumun h�zlanmas�, ellerde titreme, terleme, k�zarma, mide bulant�s�, uykuya dal�� s�resinin uzamas� olabilir.
Depresyon ve Madde Ba��ml�l���na Kadar Gidebilir
Sosyal fobi ya�ayan hastalar�n bununla birlikte ba�ka bir tak�m rahats�zl�klar g�stermeleri m�mk�nd�r. Herhangi bir nesne ya da obje fobisi, panik atak, obsesif kompulsif bozukluk, , major depresyon, a��r� alkol ya da madde kullan�m� ve ba��ml�l�k bunlardan baz�lar�d�r. Sosyal fobisi olan ki�ilerde kekemelik g�r�lebilir, ayr�ca kekemelikle beraber sosyal fobi peki�ir ve k�s�r d�ng� olu�ma riski vard�r. Sosyal fobinin etkili farmakolojik ve psikolojik tedavisi vard�r. Tedavi �ekli kararla�t�r�l�rken hastan�n ki�isel �zellikleri dikkate al�n�r. Hasta korktu�u sosyal aktiviteleri yapmas� i�in cesaretlendirilir, maruz b�rakma terapisi uygulanabilir. �ocuklarda oyun ile beraber konu �zerinde hakimiyet kazand�r�lmaya �al���l�r. Anne ve babaya davran�� �zellikleri tavsiyeleri verilir.
3.5.2013 0 - 12551
|