|
�ocu�unuz parka gitti�inde �imlerin �zerinde mi yoksa lastikten yap�lm�� bir zemin �zerinde mi oynuyor? Oyun parklar�n�n zemininde insan yap�m� kaplama malzemelerinin kullan�m� son y�llarda ciddi bir art�� g�sterdi. 1960'l� y�llarda ilk olarak spor sahalar� i�in geli�tirilmi� olan bu suni y�zeylerin oyun parklar�nda da kullan�lmaya ba�lamas�n�n en �nemli sebeplerinden biri �zellikle a��k alan oyun parklar�n�n az oldu�u �ehir merkezlerinde �ocuklara d��ar�da daha �ok fiziksel aktivite yapma imkan� sa�lamakt�. �imdi neredeyse b�t�n oyun parklar� bu malzemelerden yap�l�yor. �ocuklar�n ayaklar�n� �imlere, topra�a basma imkan� yok gibi.
Oyun parklar�n�n zeminlerinde geri d�n��t�r�lm�� maddelerden yap�lm�� malzemelerin kullan�m�n�n g�venli olup olmad���yla ilgili endi�eler ise konuyla ilgili yap�lan bilimsel ara�t�rmalardan elde edilen sonu�larla daha da art�yor.
�OCUKLARIN SA�LI�INI HANG� BOYUTTA TEHD�T ED�YOR?
Ev ve ofis tasar�m�n�n yan� s�ra �ocuklar�n ya�am alanlar�n� da tasarlayan Mimar Funda Varl�k ile �� Mimar Oya �avdar, �ocuklar�m�z�n sa�l���n� yak�ndan ilgilendiren ara�t�rmalar�n detaylar� hakk�nda �nemli bilgiler verdi:
"�ocuklar�n, evlerinin bah�esinde ya da parklarda araba lasti�inden yap�lm�� sal�ncaklara bindi�i zamanlar� hat�rl�yor musunuz? O lastikler �imdi ba�ka ve b�y�k olas�l�kla zarar verici bir ama� i�in kullan�l�yorlar. Geri d�n��t�r�lm�� araba lastikleri �ocuk oyun parklar�n�n yer kaplamas� i�in en �ok tercih edilen malzemeler haline geldiler.
KANSERE YAKALANMA R�SK�N� ARTIRIYOR
Araba lastikleri kau�uk a�ac�ndan elde edilmi� do�al kau�uk i�ermekle birlikte, ayn� zamanda ftalatlar (bunlar hormonlar� etkileyen kimyasallar), polisiklik aromatik hidrokarbonlar (PAH'ler), u�ucu organik bile�ikler (VOC'ler) ve sa�l�k �zerinde olumsuz etki yapan ya da yapt���ndan ��phe duyulan di�er baz� kimyasallar i�eriyorlar. �rne�in, PHA'ler petrol, gaz, k�m�r ya da ��p at�klar� yand���nda ortaya ��kan do�al ya da insan yap�m� kimyasallar. ABD �evre Koruma Ajans�'na (EPA) g�re PAH'lerle kirlenmi� bir havay� solumak ki�inin kansere yakalanma riskini artt�r�yor. Toksik Maddeler ve Hastal�k Kay�t Ajans�'na (ATSDR) g�reyse PAH'ler ki�inin hem kansere yakalanma riskini hem de yeni do�an bebeklerdeki do�um kusurlar� riskini artt�r�yor.
2010 y�l�nda EPA �e�itli devlet ve federal ajanslardan temsilcilerin kat�ld��� bir toplant� organize etti ve bu toplant�da zeminleri geri d�n��t�r�lm�� lastikten yap�lm�� oyun parklar�nda kimyasallara maruz kalman�n g�venli s�n�r� nedir konusu ve bu konuyla ilgili daha fazla ara�t�rma yapabilme imkanlar� tart���ld�. Laboratuvar bulgular�na dayanarak, "PAH'leri solunum yoluyla v�cuda alman�n ve bu kimyasallara temas etmenin insanlarda kanser geli�imiyle ilgisi oldu�u " sonucuna var�ld�.
Kaliforniya �evre Koruma Ajans� (OEHHA) taraf�ndan 2007 y�l�nda geri d�n��t�r�lm�� lastiklerden yap�lm�� park zeminlerinin �ocuklar�n sa�l��� �zerindeki potansiyel zararlar�n� de�erlendirmek i�in laboratuvar �al��malar� yap�ld�. Ara�t�rmalardan biri �ocuklar�n ufalanm�� lastik par�alar�n� �i�neyerek veya onlara dokunarak ya da dokunduktan sonra ellerini a��zlar�na g�t�rerek bu materyallerle temas etmelerinin ard�ndan sal�nan ve �ocuklara zarar verebilecek kimyasal seviyelerini de�erlendiriyordu.
Al�nan numunelerinde "krizen " olarak bilinen PAH'lerden biri OEHHA taraf�ndan �ng�r�len risk seviyesinin �zerinde ��kt� ve dolay�s�yla bu durum da �ocuklarda kanser geli�imi riskini artt�ran bir fakt�r olarak kabul edildi.
25 DERECEDE B�LE HAVAYA KARI�IYOR
�spanya'da 2012 y�l�nda yap�lan bir ara�t�rmada �ocuk oyun parklar�n�n zeminlerinden al�nan lastik mal�lar�n �o�unda y�ksek seviyelerde zararl� kimyasallar oldu�u sonucuna var�ld�. Bu ara�t�rma kapsam�nda �ehir merkezi say�labilecek yerlerdeki dokuz parktan 21 numune al�nd�. Yap�lan analizler sonucu b�t�n numunelerin en az bir tehlikeli kimyasal i�erdi�i ve bir�o�unun da y�ksek seviyelerde birka� PAH kimyasal� i�erdi�i tespit edildi. Tan�mlanan baz� PAH'ler s�ca��n etkisiyle havaya kar��abilen maddelerdi, ki bu da �ocuklar�n bu maddeleri solunum yoluyla v�cutlar�na alma riskini do�uruyordu. Havaya kar��ma durumunun ger�ekle�mesi i�in gereken s�cakl�k seviyesi baz� kimyasallar i�in �ok y�ksek olsa da (60 ºC gibi), bir�ok kimyasal�n daha d���k s�cakl�klarda (25 ºC gibi) havaya kar��mas� m�mk�n. Ara�t�rmac�lar geri d�n��t�r�lm�� lastikten yap�lan oyun park� zeminlerine "bir s�n�rlama getirilmesi ya da baz� durumlarda bu t�r zeminlerin tamamen yasaklanmas� " sonucuna vard�lar.
ASTIMA SEBEP OLUYOR, DER�Y� VE G�ZLER� TAHR�� ED�YOR
2015 y�l�nda yap�lan bir ara�t�rmada lastik par�alar�ndan okul spor sahalar�n� yapan be� farkl� firmadan al�nan be� numunede bulunan kimyasallar ve i�inde �ocuk oyun parklar�n�n zeminlerinde kullan�lacak lastik mal� olan a��lmam�� dokuz torbadan dokuz farkl� numune analiz edilmi�. Ara�t�rmac�lar numunelerde 96 �e�it kimyasal bulmu�lar. Daha �nceden test edilmi� kimyasallardan y�zde 20'sinin kansere yol a�ma ihtimali oldu�u ve kimyasallar�n b�y�k k�sm�n�n da tahri� ediciler (irritantlar) yani v�cudun tepki vermesine sebep olan maddeler oldu�u belirlenmi�. Bunlardan y�zde 24'�n�n ast�ma sebep olabilen solunum yollar� tahri� edicileri, y�zde 37'sinin deride tahri� edici etki b�rakt��� ve y�zde 27'sinin de g�zlerde tahri� edici etki yapt��� sonucuna var�lm��.
ABD H�k�meti 2016 y�l�n�n �ubat ay�nda geri d�n��t�r�lm�� lastik par�alar�n�n kullan�m�n�n insan sa�l��� �zerindeki risklerini daha iyi anlamak i�in yeni bir eylem plan� a��klad�. Bu eylem plan� �er�evesinde ABD H�k�meti'nin d�rt ajans� g�revlendirildi: Bunlar EPA: , Hastal�klar� Kontrol ve �nleme Merkezi (CDC), ATSDR ve T�ketici �r�nleri G�venli�i Komisyonu (CPSC). Bu kurumlar 2016 y�l� sonu itibariyle taslak bir rapor yay�nlayacaklar.
�OCU�UNUZU O PARKLARA G�T�RMEY�N
B�t�n bu anlat�lanlar �����nda �ocuklar�n�z� oyun parklar�ndaki zararl� kimyasallardan nas�l koruyabilirsiniz? Mimar Funda Varl�k ile �� Mimar Oya �avdar, bu konuda �u tavsiyelerde bulunuyor.
"�evrelerindeki kimyasallara maruz kalman�n yeti�kinlere g�re �ocuklara daha �ok zarar verdi�ini unutmay�n ��nk� k���k bedenlerde maruz kal�nan kimyasal oranlar� daha y�ksek oluyor ve v�cutlar� hala geli�me a�amas�nda. Bu nedenle zararl� oldu�u bilinen ya da �yle oldu�undan ��phe duyulan kimyasallarla �ocu�unuzun temas�n� ciddi �l��de azaltman�z (m�mk�nse tamamen bitirmeniz) �ok �nemli. Ya�ad���n�z yerde birden fazla oyun park� varsa �ocu�unuzu zemini geri d�n��t�r�lm�� lastik par�alar�ndan yap�lm�� olan parka g�t�rmeyin.
KIYAFETLER�N� EVE G�RMEDEN �IKARIN, ELLER�N� YIKAYIN
�ocu�unuz parktan eve d�nd���nde, �zerinde ufalanm�� lastik par�alar� g�r�rseniz, �ocu�unuz eve girmeden k�yafetlerini ��kar�n.
Bir �nlem olarak k���k �ocuklar d��ar�da oynad�ktan sonra ve yemekten �nce ellerini mutlaka y�kamal�lar.
Ebeveynler, yerel y�neticileri oyun parklar�nda geri d�n��t�r�lm�� lastik ya da �ocuklar d��t���nde fazla g�venli olmayan ve solunumla ya da temasla sa�l�klar�n� tehdit eden di�er maddelerden yap�lm�� zeminler yerine ah�ap par�alar�ndan yap�lm�� zeminler kullanmalar� konusunda ikna edebilirler. "
PARKLARA UYARI LEVHALARI KONULSUN
Parklar ve spor sahalar�ndaki toksik suni �imlerin de �ocuklar�n ve sporcular�n sa�l���n� tehdit etti�ini belirten Mimar Varl�k ile �� Mimar �avdar, parklarda, oyun parklar�nda oyuncaklar�n, park zemin ve aparatlar�n�n hangi maddelerden yap�ld��� ve olas� zararlar� hakk�nda bilgilendirici uyar�lar�n konulmas� gerekti�ini s�zlerine ekledi.
25.7.2016 - 21878
|