|
�yle zamanlar vard�r ki, anne baba olarak eminsinizdir; mutlaka �ocu�unuzun bu davran��� kazanmas� gerekir! �zellikle sa�l�kl� olmay� ilgilendiren konularda (di� f�r�alama, el y�kama, mevsime uygun giyinme, uygun yiyeceklerle beslenme vb.) evde var olan d�zene uyum sa�layabilme (oda toplama, yatma saati, temizlik vb.) konusunda ve di�er konularda…
�ocuk, mutlaka kazanmas� gereken davran��a ilgisiz davrand���nda, bu konuyu �nemsemedi�inde yard�ma d�� motivasyon kaynaklar� ko�ar. D�� motivasyon k�saca; ki�inin kendili�inden yapmay� istemedi�i i�ler konusunda, kendi d���ndaki g��lerle ikna edilmesi olarak tarif edilebilir. D�� motivasyon, g�nl�k ya�ant�da s�k�a kullan�l�r. �� motivasyonu harekete ge�iren d�� motivasyon y�ntemleri, anne baba ve e�itimciler taraf�ndan kullan�ld���nda pek �ok davran�� problemi ��z�me kavu�abilir veya �ocuk yeni bir davran��� kazanabilir.
�nsan organizmas�n� motive eden di�er iki temel olgu, haz almak ve ac�dan ka��nmakt�r. Ho�lanmad���m�z bir durumla kar��la�mamak ya da ho�umuza giden bir durumu ya�amak i�in birtak�m davran��larda bulunuruz. Arkada� edinmek isteyen �ocuk oyunca��n� payla��r, g�zel g�r�nmek isteyen ergen diyet yapar; bu �rneklerde, arzu edilen durumu ya�ama iste�i, davran��a y�n vermektedir.
���yen ki�i daha kal�n k�yafet giyer, ��retmeninden uyar� almak istemeyen ��renci parmak kald�rarak konu�ur; bu �rneklerde ise haz-ac� ilkesi �ok basit bir �ekilde i�lemektedir.
Ancak her konuda haz-ac� ilkesi bu kadar sorunsuz i�lemez. Bunun iki temel nedeni vard�r. �lk olarak, her konuda ac�y� veya hazz� ya�amak olas� de�ildir. �rne�in, daha �nce hi� di� ��r��� olmam�� bir �ocuk i�in di� f�r�alamak gereksiz, s�k�c� bir i� olabilir. Hen�z ka��n�lmas� gereken durumu ya�amam�� �ocuk, tedbirli davranmay� istemeyebilir (e�yalar�n� kaybetmek, d���k not almak, �devsiz okula gitmek zorunda kalmak vb). �kinci olarak, baz� �ocuklar s�n�rlar� zorlamay� severler ve olumsuz davran��� kararl�l�kla devam ettirebilirler.
�o�unlukla, bu �ekilde davranan �ocu�un olumsuz davran��� yeti�kin taraf�ndan peki�tirilmi�tir. Bu nedenle �ocuk, kendini yormak yerine her zaman ayn� olumsuz davran��� s�rd�rmekte direnir. �rne�in, odas�n� toplama konusunda isteksiz davranan �ocu�un odas�, evdeki yeti�kin taraf�ndan toparlan�r. B�ylelikle ister istemez �ocu�un “odas�n� toplamama” davran��� peki�tirilmi� olur. �devlerini g�n�n sonuna b�rakan �ocu�un �devi annesinin yard�m�yla �abucak yap�l�r; �ocuk planl� �al��ma al��kanl���n� edinmek istemez, direnir.
Bu tarz durumlarda, kendili�inden olu�an bir i� motivasyon g�zlenemez; �ocuk kendince gereksiz g�rd��� i�ler i�in davran��lar�n� de�i�tirmek istemez. D�� motivasyon teknikleri, bu noktada yard�ma ko�ar. Do�al olarak olu�mayan haz alma, ac�dan ka��nma ilkesi yeti�kin taraf�ndan olu�turulur. Bu suni ortam i�in tutumlar �nemlidir. Yeti�kinin kural koymas� ve kurala uygun davran���n oturmas� i�in �d�llerden ve yapt�r�mlardan yard�m almas� gerekir.
Her y�ntemde oldu�u gibi d�� motivasyon tekniklerini kullan�rken de bilin�li olmak �nemlidir. Yanl�� uygulamalar sorunlar� ��zmeye yard�m etmedi�i gibi, yeni sorunlar olu�mas�na da sebep olabilir. D�� motivasyon tekniklerini uygulamak isteyen ebeveynin, baz� konular�nda kendini g�zden ge�irmesi gerekir.
Kararl�, tutarl�, sab�rl� davranabilen yeti�kin, bu y�ntemden sonu� alabilir. Sab�rs�z davran�p hemen de�i�im beklemek en b�y�k hatad�r, ancak pek �ok anne-baba, bir-iki g�nden sonra pes etme e�ilimindedir. Oysa davran�� de�i�ikli�i i�in tutarl� ve kararl� �ekilde, bir s�re takip etmek gerekir.
�ocu�un ya� d�nemi �zellikleri hakk�nda fikir sahibi olmak, �nemli olan di�er bir konudur. 2 ya��ndaki bir �ocu�a yakla��m ile 10 ya��ndaki bir �ocu�a yakla��m ayn� olamaz. �ocuklar farkl� ya�larda farkl� �ekillerde motive olacaklar�ndan, bu konudaki fark�ndal�k �nem ta��r.
�yi bir g�zlemci olmak gereklidir. �ocu�un sahip oldu�u �zellikler hakk�nda bilgi sahibi olmak, ancak iyi bir g�zlemle m�mk�nd�r. Her anne-baba �ocu�unun yetenekleri ve ho�land��� �eyler hakk�nda ger�ek�i fikirler edinmelidir. Bu bilgiler, ona nas�l yakla�mak gerekti�i hakk�nda ipucu verecektir. �zellikle �d�lleri ve yapt�r�mlar� belirlemede, �ocu�un ki�isel �zelliklerini bilmek gereklidir.
25.4.2011 - 6730
|