|
Cilt �zerindeki ya� sebum, lipitler,(y�zeydeki h�crelerden kaynaklan�r) ter ve �evresel materyallerden olu�ur.
Sebum ya� bezlerinden �retilir. T�m v�cut y�zeyinde bulunan sebum, el ve ayak derisinde daha az, avu� i�i ve ayak tabanlar�nda ise hi� yoktur. Ya� bezleri s�rt�n ortas�nda, al�nda ve �enede daha b�y�kt�r ve di�er deri b�lgelerinden daha fazlad�r. Ayn� zamanda kulak kanal�nda ve cinsel organlar�n bulundu�u alanda da yo�undur.
Ya� bezleri kanallarla birbirine ba�l� loblardan olu�ur ve bu kanallar�n i�i deri y�zeyine benzer h�crelerle �rt�l�d�r. Bir �ok ya� bezi k�llar ile birlikte deri y�zeyine a��l�r. Baz� serbest ya� bezleri ise tek ba�lar�na deri y�zeyine a��l�rlar. Bunlar g�zkapaklar�nda meibomian bezleri, �st dudakta fordyce lekeleri ad�n� al�r.
Sebum kompleks bir yap�ya sahiptir ve de a�a��daki lipitleri i�erir;
- Glyceridler
- Serbest ya� asitleri
- Serbest ya� asitleri
- Squalene
- Kollesterol esterleri
- Kollesterol
- Trigliseritler de ya� bezlerinde �retilir ve ya� bezi kanal�ndaki lipaz denen bakteriyal enzimlerle serbest ya� asitlerine par�alan�rlar.
Sebum �retimi androjen dedi�imiz seks hormonlar�n�n kontrol� alt�ndad�r. En aktif androjenler testosterone, 5-testosterone (DHT) and 5-androstenediold�r. Bu bormonlar ve di�erleri erkeklerde testis, kad�nlarda yumurtal�ktan ve b�brtek �st� bezinden salg�lan�r. Bu organlar beyinde bulunan pituiter bez taraf�ndan kontrol alt�nda tutulur.
Androjenler deri ve cinsel organlarda bulunan hormonlar taraf�ndan daha aktif hale getirilirler. Tip I 5-red�ktaz denen enzim deride, tip II 5-red�ktaz cinsel organlarda etkili olur.
Bu enzimler daha az aktif olan androjenleri aktif testesteron ve 5-hidroksi testesterona (DHT) d�n��t�r�rler. Daha aktif androjenler ya� bezlerinden sebum salg�s�n� uyar�rlar.
Ya� bezleri do�umdan �nce aktif durumdad�rlar. Ya� salg�s� annedeki hormonlarla d�zenlenir.Ya��n i�eri�i ya� ile de�i�ir. Yenido�an bebek vernix caseosa denen mumumsu bir tabaka ile kapl�d�r. 3-6 ayda yeni do�an bebekler eri�kin gibi ya� salg�lamaya ba�larlar. Erkeklerde ya� salg�s� kad�nlara g�re daha fazlad�r. Ya� ile birlikte ya� salg�s� azal�r. �zellikle menapozdan sonra kad�nlarda belirgin azalma olur.
19.12.2010 - 3824
|