|
Hamilelikte ya�anan anne-bebek �l�mlerinin en �nemli nedenlerinden biri gebelik zehirlenmesi (preeklampsi) olarak belirtiliyor. Hamilelik s�recinin son 3 ay�nda ortaya ��kan gebelik zehirlenmesi; d����e, erken do�uma ve en �nemlisi anne bebek �l�mlerine neden oluyor. �zellikle gebelik boyunca dinlenme f�rsat� olmayan ve �ok �al��an anne adaylar�nda ortaya ��kma riski y�ksek g�r�l�yor.
Gebelik zehirlenmesi (preeklampsi), sadece gebeli�e ba�l� ortaya ��kan, do�umdan k�sa bir s�re sonra d�zelen ve nedeni tam olarak bilinemeyen bir hastal�k. �drarda protein kayb� ile ba�layan gebelik zehirlenmesi, normalde damarlar�n i�inde bulunmas� gereken s�v�n�n, damar d���na ��kmas�yla, eller ve bacaklar�n �i�mesine yol a�ar. Devam�nda anne aday�n�n tansiyon seviyesi zamanla y�kselmeye ba�lar. Bu durumda gebelikte en s�k rastlan�lan problem olan hipertansiyon da g�r�lebilir. Hipertansiyon t�m gebeliklerin y�zde 12-15'inde g�r�l�r ve bunun da yakla��k y�zde 70'indeki neden preeklampsidir.
�ok �al��an anne adaylar� risk grubu
Gebelik zehirlenmesi, 18 ya� alt� ve 30 ya� �zerindeki gebeliklerde, ikiz gebelikler gibi �o�ul gebeliklerde, bebe�in suyunun fazla oldu�u durumlarda, kan �ekeri y�ksekli�i olan �eker hastal��� ve kronik y�ksek tansiyon sorunu olan gebelerde daha s�k ortaya ��kar. �zellikle gebeli�i boyunca dinlenme f�rsat� olmayan ve �ok �al��an anne adaylar�nda da ortaya ��kma riski y�ksektir.
Tedavide erken tan� �nemli
Preeklampside �nemli olan tan�n�n erkenden konmas� ve s�n�fland�rman�n do�ru yap�lmas�d�r. Gebelik zehirlenmesi, erken d�nemde fark edildi�inde tedavisi m�mk�n olan, ge� d�nemde ise anne aday�n�n ve/veya bebe�in hayat�n� kaybetmesine neden olan ciddi bir hastal�kt�r. Do�ru s�n�fland�rma ile idrarda protein kayb�n�n miktar�na ve annenin tansiyon �l��mlerine dayanarak hafif, orta ve a��r preeklampsi ayr�m� yap�l�r.
Hipertansiyon ya da alb�min�ri (idrarda normalden fazla protein kayb� ) preeklampsi tan�s�n� koymak i�in yeterlidir. Gebelik esnas�nda tansiyonun 140/90mm Hg (civa) ya da �zerinde olmas� ve en az d�rt saat aral�kla yap�lan ikinci �l��mde ve sonraki �l��mlerde y�ksekli�in devam etmesi durumunda tansiyon y�ksekli�inden bahsedilir. Preeklampsinin belirtileri; ani ortaya ��kan kilo art���, y�z�klerin parma�a dar gelmesi, y�zde �i�me, halsizlik, bilin� bulan�kl���, unutkanl�k, uykuya e�ilim, bebek hareketlerinin azalmas�, kar�n a�r�s�, g�zlerde sinek u�u�mas� hissi, ani g�rme bozukluklar�, az g�rme ya da ani g�rememe, karaci�er b�lgesinde a�r�, ani ba�layan bulant� ve kusma, g�z aklar�nda veya v�cutta sararma ve az idrar yapmad�r. Ender durumlarda ve �zellikle de gebelik muayenelerine hi� gitmemi� anne adaylar�nda preeklampsinin ilk belirtisi eklampsi (gebelik zehirlenmesi n�beti/krizi) olabilir. Bilin� kayb� ve konvulziyon (v�cutta sara benzeri kas�lmalar) ile ba�vuran bir anne aday�nda tan� �ok y�ksek ihtimalle a��r preeklampsidir.
Gebelik zehirlenmesinde iki grup: Hafif ve orta preeklampsi
Hafif preeklampsi grubunda s�k poliklinik kontrolleri ile ayakta takip �nerilirken, orta preeklampsi grubu hastane �artlar�nda izlenmesi gereken ve her an a��r preeklampsi grubuna ge�ebilecek olan hastalard�r. �zellikle a��r preeklampsi grubunda gebelik haftas� ne olursa olsun do�um planlan�r. Aksi halde anne ve bebek �l�mlerini engellemek m�mk�n de�ildir.
Hafif preeklampsi grubunda anneye gerekli e�itim verilerek evde kendi kendine izlemesi sa�lan�r. Tansiyon �l��mleri ile idrarda protein testinin belli aral�klarla yap�lmal� ve di�er klinik durumlar hakk�nda yeterli bilgilendirilmesi ile durumda a��rla�ma oldu�unda hastaneye ba�vurmas� istenmelidir. Fiziksel aktivitesinin k�s�tlanmas� yani hastan�n dinlenmesinin �art oldu�u anlat�lmal�d�r.
Orta preeklampsi grubu ise, mutlaka hastane �artlar�nda izlenmeli ve her an a��r preeklampsi haline d�n��ebilece�i ak�lda tutulmal�d�r. Bebe�in akci�er geli�imi a��s�ndan uygun haftaya ula��ld���nda (34.hafta ve �zeri) en erken zamanda do�um planlanmal�d�r. Orta ve a��r preklampsi grubunda terme (son gebelik haftalar�na) kadar ula��lmas� preeklampsinin yap�s� a��s�ndan zaten m�mk�n de�ildir.
Anne-bebek �l�mlerini engellemek i�in olgular takip edilmeli
Preeklampsinin erken ba�lamas� ve uzun s�rmesi bebe�e giden besin maddelerinin azalmas�na ve intrauterin (rahimi�i) geli�me gerili�i (�UGG) olu�mas�na yol a�abilir. Bebe�e giden oksijen azl��� bebekte s�k�nt� olu�mas�na neden olabilir. Ani ortaya ��kan fetal distres (bebekte s�k�nt� hali), ablatio placenta (plasentan�n erken ayr�lmas�) ve geli�me gerili�i bebe�in rahim i�inde �lmesine ya da do�duktan sonra ciddi bir sorunla kar��la�mas�na sebep olabilir. Preeklampsinin �iddeti artt�k�a, annenin karaci�er, b�brek, beyin gibi organlar� da etkilenir. Gebelik zehirlenmesinde, hafif bilin� bulan�kl���ndan, beyin �demi (beyin dokusunda s�v� toplanmas�), koma ve �l�me kadar gidebilen de�i�ik �iddette durumlar ortaya ��kabilir.
Bu a�amalara gelinmemesi ve anne-bebek �l�mlerinin engellenebilmesi i�in hafif preeklampsi olgular�n�n yak�n izlenmesi, orta ve a��r olgular�n hastane �artlar�nda izlenerek m�mk�n olan en k�sa zaman diliminde bebe�in do�urtulmas� �nemlidir.
5.11.2013 - 13365
|