|
Her organizma bir�ok de�i�ikli�e u�rayarak ya�lan�r. Bilim adamlar� insanlar�n neden ya�land��� konusunda �e�itli teoriler geli�tirdi, ancak bunlar�n hi�biri tam kan�tlanamad� ve herhangi biri ya�lanman�n tek ba��na sebebi olacak gibi g�r�nm�yor.
Baz� teoriler daha akla yatk�n gelmekte. �rne�in programl� ya�lanma teorisinde bir t�r�n ya�lanma h�z� o t�r�n genleriyle �nceden belirlenir. Genler h�crelerin ne kadar ya�ayacaklar�n� belirler. Serbest radikal teorisinde ise h�crelerin kimyasal reaksiyonlar�n yol a�t��� zarar�n birikmesi nedeniyle ya�amlar�n� bir zaman sonunda art�k s�rd�remezler. Bu kimyasal reaksiyonlar s�ras�nda serbest radikaller ad� verilen toksinler �retilir.
Ya�la beraber h�creler normal i�levlerini yitirinceye veya �l�nceye kadar gittik�e daha fazla hasar olu�ur. S�kl�kla bahsetti�imiz antioksidanlar da bu serbest radikallerle sava��p, onlar�n h�cre seviyesindeki zararl� etkilerini ortadan kald�rmaya �al��an maddelerdir.
V�cuttaki de�i�iklikler �nsan v�cudunda ya�lanmayla beraber belirgin de�i�iklikler olu�ur. Ya�lanman�n ilk belirtisi g�z�n yak�ndaki nesnelere kolayca odaklanamamas�d�r, yani okuma zorlu�u denen durum. 40 ya� civar�nda g�zl�k kullanmadan okuma zorla��r.
��itme duyusu da ya�la beraber de�i�ikli�e u�rar. Ya�land�k�a en tiz sesleri duyma becerisinde azalma olabilir. Dolay�s�yla ya�l�lar keman sesinin ya�l�l�kta kendilerine gen�ken oldu�undan daha az heyecan verdi�ini fark ederler. Ayr�ca k, t, p, s ve � gibi harfler y�ksek tonda oldu�undan, ya�l� insanlar kar��lar�nda konu�an ki�inin laf� a�z�nda geveledi�ini zannedebilirler.
�o�u insanda v�cuttaki ya� oran� ya�land�k�a y�zde 30’dan fazla artar. Ya��n da��l�m� da de�i�ir: Derinin alt�ndaki ya� miktar� azal�r, kar�ndaki artar. Dolay�s�yla, deri incelir, buru�ur, daha dayan�ks�z duruma gelir, y�zden ba�layarak k�r���kl�klar ortaya ��kar ve artar.
Ya� ilerledik�e elin s�rt k�sm�n�n g�r�nt�s� de�i�ir. “Ya�l�l�k yava� yava� kurumakt�r” diyen eski doktorlar da haks�z say�lmaz, ��nk� ya�lanmayla v�cuttaki su miktar� da azal�r.
�� organlar�n fonksiyonu genel olarak 30 ya��ndan �nce maksimuma ula��r ve bundan sonra yava� yava� fakat sabit bir h�zla gerilemeye ba�lar. Ancak bu gerilemeyle bile �o�u i�lev, ya�am� idame ettirmek i�in yeterlidir. ��nk� organlar�n �o�u bedenin gereksinim duydu�undan �ok daha fazla kapasiteye sahiptir. �rne�in karaci�erin yar�s� hasara u�rasa bile geri kalan doku normal i�levleri s�rd�rmek i�in yeterlidir.
- B�breklere, karaci�ere, beyine ve ince damarlara giden kan miktar� azal�r.
- B�breklerin toksin ve ila�lar� atma becerisi azal�r.
- Karaci�erin zehirli maddeleri uzakla�t�rma ve ila�lar� i�leme becerisi azal�r
- Nab�z h�z� ayarlama mekanizmalar�nda de�i�iklikler olur.
- Kalpten ��kan maksimum kan miktar� azal�r.
- Glukoz tolerans� azal�r.
- Akci�erin hava dola��m kapasitesi azal�r.
- Akci�erlerde d��ar� hava verildikten sonra kalan hava miktar� artar.
- H�crelerin enfeksiyonla ve yang� (inflamasyon) ile sava�ma becerisi azal�r.
�leri ya�ta i�lev kayb� normal ya�lanmadan �ok, hastal�ktan kaynaklan�r. Bu durumda ya�la birlikte insanlar ila�lar�n, �evresel de�i�ikliklerin, toksinlerin, enfeksiyonlar�n zararl� etkilerine a��k olurlar.
Art�k modern t�p taraf�ndan kabul edilen son ara�t�rmalara g�re sa�l�ks�z bir ya�am s�rmek t�m bu olanlar� elle tutulur �ekilde h�zland�rmakta, serbest radikal yap�m�n� da art�rmakta.
Hareketsiz bir ya�am, k�t� ve bilin�siz beslenme, �zellikle bel �evresini geni�leten fazla kilolar, sigara ve alkol kullan�m�, madde ba��ml�l���, stres i�inde bir ya�am, olaylara pozitif bakamamak hatta g�lmeyi, sevmeyi dahi unutmak zaman i�inde bir�ok organa yaln�zca ya�lanmadan daha fazla zarar verir.
Genetik yap�m�z yeterince iyi olmasa bile bu de�i�ikliklerin bir�o�u, daha sa�l�kl� bir ya�am tarz�n�n benimsenmesiyle �nlenebilir veya en az�ndan geli�meleri yava�lat�l�p, olu�malar� �ok ileri y�llara at�labilir.
Dr. Hasan �nsel
17.12.2010 - 3746
|