|
Bedeniniz de Yaza Haz�r Olsun
So�uk, uzun s�ren bir k�� mevsimini geride b�rakt�k. G�ne�li yaz g�nleri geri geldi. K���n so�u�u, metabolizmam�z� yava�latt�. Karanl�k ve uzun geceler boyunca karbonhidrat ve �eker �retimimizi art�rd�k. So�uk ve ya���l� havalar pek �o�umuzu d��ar� ��k�p egzersiz yapmaktan al�koydu. Kond�syonumuz azald�, kilo ald�k. �imdi kimimiz sa�l�k sebepleri, kimimiz ise estetik nedenlerden �t�r� yeniden fit olmak, kond�syon kazanmak i�in egzersiz yapmaya haz�rlan�yoruz. Ancak bunun i�in bedenimizi ter d�kmeye haz�rlamam�z �ok �nemli.
Ki�i �nce Kendi Bedenini Tan�mal�
Bir spor m�sabakas�nda ya da antrenmanda, kimi zaman amat�r kimi zaman da profesyonel bir sporcu sahada hayat�n� kaybedebilmektedir. Bu t�r olaylarda genellikle �l�m sebebi biraz da genelleme yap�larak ‘kalp krizi' olarak bildirilmektedir. Oysaki tan�yanlar, o ki�inin daha �nce bir hastal��� olmad���n� anlat�rlar. Peki, bu ki�i sporcu kimli�ine ra�men, lisans al�rken ge�ti�i onca sa�l�k kontrol�ne ra�men nas�l olup da bir kalp hastal��� nedeni ile kaybedilmektedir? Sa�l�kl� v�cuda sahip insanlar trajik bir �ekilde �l�mle kar��la��rken kendilerini; sahillere, sahalara, spor salonlar�na atan, kimisi ruhen kimisi bedenen gen� bireyler asl�nda sonu bilinmez maceralara m� at�lmaktad�rlar? Ya kalp krizlerinin, hipertansiyonun travmaya u�rad��� kalplerini zorlamaya, zedelenmi� kalp kapaklar�n� daha fazla mesai yapt�rmaya haz�rlanan hastalar� egzersiz yapmaya davet eden hekimler gerekli �nlemleri alm�yor mu? Elbette hay�r. Ki�inin, direksiyona ge�meden �nce arac�n� tan�mak ve aksayan noktalar�n� kontrol ettirerek, onu nas�l kullanmas� gerekti�i konusunda e�itim almas� �artsa, v�cudunu da ayn� �ekilde tan�mas� gerekmektedir.
Sporcular� �ncelikle Hangi Kalp Hastal�klar� Tehdit Etmektedir?
Egzersiz s�ras�nda v�cudun toplam oksijen ihtiyac� dinlenme durumundakinin 12 kat�na ��kar. Bu talebi, dakikada pompalad��� kan� 42 litreye kadar art�rabilen kalp kar��lar. Bunu �nce dakikadaki art�� h�z�n� art�rarak, sonra da kas�lma ve gev�eme s�ras�ndaki hacimlerini ayarlayarak sa�lar. V�cutta kan ak��� bu s�rada aktif olmayan kaslardan egzersize kat�lan kaslara kayar. T�pk� a��rl�k kald�ran ki�ilerin kas yapmas� gibi, kalp de i� y�k� artt���nda zamanla kas yapar. Esas olarak kan�n v�cuda pompalanmas�ndan sorumlu sol kar�nc���n hacim ve kas yap�s�nda art�� olur. Bu art�� genelde ileri boyuta varmaz, ancak uzun d�nemde olumsuz geli�melere zemin haz�rlayabilir. "Atlet ya da sporcu kalbi " d�zenli egzersizle sa�lanabilecek, kalbin sol kar�nc���ndaki art�� ve dinlenme durumundaki kalp h�z�nda d����le, y�ksek tempodaki egzersizi uzun s�re devam ettirebilme yetene�inin kazan�lmas� olarak a��klan�r.
Ani, beklenmedik �l�mler sporcularda �zellikle gen�lerde nadir g�r�lse de dramatik bir olayd�r. Otuz ya��n alt�nda ani �l�m y�z binde 2 -7 ki�ide g�r�l�r ki bunlar�n % 8'i egzersizle ilgilidir. Otuz ya��n �zerinde g�r�len ani �l�m ise y�z binde 50-60't�r. Bu �l�mlerin % 2-3'� egzersiz s�ras�nda meydana gelir. Otuz be� ya��n �zerindeki sporcularda en s�k g�r�len �l�mler kalbi besleyen damarlardaki (koroner arterler) hastal�klar�ndan kaynaklan�r. Asl�nda koroner rahats�zl�klar t�m d�nyada birinci s�rada yer alan bir �l�m nedenidir.
Do�umsal Kalp Hastal�klar� da Sporcular� Tehdit Ediyor
Sporla yo�un olarak u�ra�anlarda di�er insanlardan farkl� olarak do�umsal koroner arter anomalileri de �l�m nedeni olarak �st s�ralarda yer almaktad�r. Otuz be� ya��n alt�nda ise �nde gelen �l�m sebebi ‘hipertrofik kardiyomiyopati' ad� verilen, kalp kas�ndaki simetrik olmayan kal�nla�ma ile olu�an rahats�zl�klard�r. Sa� kalbi tutan ve ilk belirtisi hayat� sonland�ran bir ritim bozuklu�u olan aritmojenik sa� kalp displazisi de egzersiz s�ras�ndaki kay�plar�n �nde gelen nedenlerinden birisidir. Yine sessiz kalmay� becerebilmi� kalp kapak hastal�klar�, kimi zaman gribe benzer genel yak�nmalardan ba�ka bulgu vermeyen ancak kalp kaslar�nda ileri derecede yetmezlikler meydana getiren kalp kas� iltihaplanmalar�, miyokarditler ve kardiyomiyopatiler, sa�l�kl� oldu�u d���n�len bireylere egzersiz s�ras�nda k�t� s�rprizler ya�atabilmektedir.
Basit Kontroller Hayat Kurtar�yor
Ancak t�m bu tehlikeler, ki�iyi egzersiz yapmaktan al�koymamal�d�r. Yap�lacak, �o�u zaman �ok da zaman al�c� ve masrafl� olmayan bir inceleme, kalp sa�l���n�z�n durumunu, aktif spor yapman�za engel bir durum olup olmad���n� ortaya ��karmaya yetecektir. Spor esnas�nda ani �l�m riskinin belirlenmesinde klasik fizik muayene bulgular�n�n, rutin kan biyokimyas�n�n de�erlendirilmesi d���nda istirahat EKG'si, egzersiz testi ve ekokardiyografi �ok �nemlidir. �stirahat EKG'sinde normal d��� de�i�iklikler bulunan ki�iler mutlaka ekokardiyografi ile egzersiz testlerine y�nlendirilmeliler. Spor uzun ve sa�l�kl� bir ya�am i�in vazge�ilmez bir gerekliliktir. Sevdiklerinizle mutlu ve sa�l�kl� bir hayat s�rebilmeniz i�in spor yapmaya karar vermeniz, kendiniz i�in alaca��n�z en g�zel kararlardan birisi olacakt�r. Ancak unutmay�n, spor yapmaya ba�lamadan �nce ve sonras�nda yapt�raca��n�z d�zenli kontroller, sizi kar��la�abilece�iniz pek �ok sa�l�k riskinden koruyacakt�r.
5.6.2009 1 - 967
|