|
Dikkat asl�nda �ok karma��k bir zihinsel - duygusal aktivitenin sonucunda ger�ekle�en bir beceridir. Dikkat sadece g�rd���n�n - duydu�unun fark�nda olmak, okulda ��retmeni iyi dinlemek de�ildir. Asl�nda dikkat dedi�imiz �ey bizi di�er canl�lardan ay�ran �ok �nemli bir beceridir. Kendini kontrol edebilme, yerine ve zaman�na g�re davran��lar�m�z� de�i�tirebilme olarak �zetlenebilir.
Beynimizde farkl� alanlar ��renmede birbirine e�lik ederek �al���r. Beynimizin '�nal�n kabu�u'da denilebilen prefrontal korteks �zdenetimden sorumludur. Bir orkestra �efi gibi �al���r. Davran���m�z� planlay�p s�ralamak (ayakkab� ba�lama gibi), yapt���m�z �eyi b�rak�p yeni bir �eye y�nelmek, s�k�c� �eylere katlanabilmek, i�imizden geleni an�nda yapmay�p erteleyebilmek, ba�lad���m�z i�i tamamlamak, yapmadan �nce durup d���nmek, ba�ka insanlar�n duygular�n� anlayabilmek gibi becerilerin hepsi beynimizdeki bu b�lge taraf�ndan y�r�t�l�r. Do�umdan itibaren bu b�lge geli�meye ba�lar. Bebe�in �evresinden gelen olumlu geribildirimler, ilgili bir anne onun mutlu olmas�n� sa�lar.
Mutlu bebeklerin de daha uyumlu, daha az d�rt�sel, daha dikkatli ve daha iyi ��rendikleri bulunmu�tur. Bu bebeklerin beyinlerinin sosyal ili�kilerden sorumlu olan b�l�m� yeterli geli�mi�tir. Bu b�l�m yeterli geli�meyen bebeklerde d�rt�sellik, sald�rganl�k, ��renme g��l�kleri ve dikkat bozukluklar� daha yayg�nd�r.
Bilgisayar ile dikkat geli�iminin ili�kisini anlayabilmek i�in dikkatin ne oldu�unu bilmek gerekir. Dikkatin nas�l geli�ti�ini ise ��yle a��klamak m�mk�n. Do�umdan 7 ya�a kadar olan s�rede 'se�ici dikkat' geli�ir. Bu, beynin odaklanma yetene�idir. Dikkati oradan oraya s��rayan 'dikkati da��n�k' �ocuklar�n se�ici dikkati hen�z olgunla�mam�� demektir. Bu �ocuklar ay�r�m g�zetmeksizin her g�r�lt� ve g�r�nt�ye ilgi g�sterirler.
�ok fazla g�r�lt� ��karan elektronik ayg�tlar�n oldu�u evlerde b�y�yen �ocuklar�n insan seslerine 'dikkat' veremez hale geldikleri g�r�lm��t�r. Medyan�n etkisi alt�nda kalan beyinlerin 'dikkatsizle�mesi' g�n�m�zde salg�n haline gelmi�tir. �zellikler 4 - 7 ya� aras�nda, yani okul �ncesi d�nemde �ocuklar�n d�rt�lerini daha iyi kontrol edebilir d�zeye ula�mas� beklenir. Art�k duygu ve d���ncelerini konu�arak da anlatabilen, bir i�i s�rayla planlay�p yapan, yerine g�re uyumlu davranan (istemedi�i bir �eyi yapmak zorunda kald���nda yaygara koparmayan), s�k�c� da olsa dikkatini yapt��� i�e yo�unla�t�rabilen, yapacaklar�n� hat�rlayabilen, k�zd���nda vurmadan �nce durup d���nebilen) �ocuklar olmas� beklenir. 7 - 9 ya� aras�nda �ocuklar�n tepkilerini d�zenlemeyi ��renmi� olmalar� beklenir. Beynin nereye odaklanaca��n� se�mek, al�nan g�revi planlay�p y�r�tmek ve sonland�rmak, yani sorumluluk almak gerekir.
11 ya��ndan itibaren dikkatin 's�reklili�i' yani bir konuya ili�kin ilgiyi s�rd�rebilme becerisi geli�ir. Art�k beyin, malzeme ilgin� olmasa da onunla ilgilenmeyi s�rd�rebilir. Bilgisayar ve televizyonun en �ok zarar verdi�i alan da budur. �ocuklar s�rekli y�ksek heyecan, renk veya g�r�lt� i�eren oyunlar taraf�ndan 'dikkati �ekilen' ki�iler haline geliyorlar. D�rt�lerinin ve heyecan�n egemenli�i alt�na girip se�me, dinleme, d���nme, planlama, s�rd�rme gibi becerilerini geli�tiremiyorlar. Performans�n� nas�l daha iyi hale getirebilece�ini d���nm�yor. Yapt���n�n kar��s�ndaki ki�i �zerindeki etkisini anlamak i�in y�z ifadesini okumaya ihtiyac� olmuyor. Zaten bunu ��renmesi i�in yeterli miktarda insan ili�kilisi kurmas� bilgisayar oyunlar� taraf�ndan engellenmi� oluyor.
Duyular�n� a��r� uyaran, an�nda zevk veren �eylere y�nelen, sabredemeyen, zaman�n�n �o�unu oturarak ge�iren, kilolu, yaln�z bireyler oluyorlar. ��retmenler 'insan sesine' dikkatini vermeyen, ancak normalden y�ksek seslere tepki veren yeni bir nesille ne yapaca��n� bilemiyor.
�ocuklar belleklerini ve hayal g��lerini kullanmak yerine haz�ra konarak ba�kas� taraf�ndan yarat�lm�� uzun s�reli bilgisayar oyunlar�yla vakit ge�irirlerse, bunun geli�mekte olan beyinlerinin �zerinde olumlu sonu�lar� olmayacakt�r. Her�ey �nlerindeki oyunda an�nda geli�irken hat�rlama gibi becerileri geli�tirmeye f�rsat kalmayacakt�r. Birka� bilgiyi ayn� anda ak�lda tutarak kar��la�t�rma yapmak ve sorun ��zmek, dersteki bir problemin i�eri�ini anlamak, ya da ayn� anda hem ��retmeni dinleyip hem not almak gibi beceriler de geli�meyecektir. Zihinleri da��n�k, d�rt�lerinin ve heyecan�n egemenli�inde olan ki�iler olacaklard�r.
��te bu nedenlerle l�tfen �ocuklar�n�z� bilgisayar oyunlar�n�n esiri olmaktan koruyun. Onlara ev d���nda faaliyetler bulun. Eve kapat�lan �ocuklar�n TV ve bilgisayar oyunlar� d���nda alternatifleri kalmayacakt�r.
�al��an anne ve babalar en az�ndan eve geldikten sonra �ocuklar�yla birlikte zaman ge�irmeye �al��mal�lar. Ortak zevk alabildikleri faaliyetlere yer vermeliler. Zaman�m�z�n hastal��� olan bilgisayar�n ailece esiri olmas�nlar.
2.11.2010 - 2906
|