|
�talyan n�rolog Rita Levi Montalcini, 100 ya��na yakla��rken “Beden ya�lan�r, beyin ya�lanmaz,” demi�. Beyniniz nas�l �al���yor, sorusuna yan�t� ise ��yle: “Tam 20 ya��mdaki gibi. Arzu ve yeteneklerimde hi�bir fark g�rm�yorum. Yar�n t�bbi bir kongreye kat�laca��m. “Ama genetik bir s�n�r� da yok mu bunun?” denince “Hay�r. Beynim yak�nda bir as�rl�k olacak ama hen�z ya�lanmad�. Ka��n�lmaz v�cudumda k�r���klar var ama beynimde yok,” diye konu�mu�.
Beyin ger�ekten fizyolojik olarak ya�lanmaz bir organ olsa da, bunun aksine olan inan�lar�m�z ve olumsuz beklentilerimiz kendilerini do�rulayan sonu�lara neden yor olabilir. O halde �nce bu yanl�� inan� olumsuz beklentileri bir kenara koyal�m, da beynimizi gen� ve zinde tutman�n yollar�n� ��renelim ki, 100'l� ya�lar�m�zda n�rolog Montalcini gibi d�nyaya katk�da bulunmaya devam edelim.
Gev�eme seanslar�: Ara�t�rmac�lar�n �nerisi, her g�n birka� dakika derin nefes �al��mas� ya da meditasyon benzeri gev�eme seanslar� yapmam�z. Hem konsantrasyon, hem dinlenmenin bir arada ger�ekle�mesinin beyni canland�rd��� ve beyin h�crelerinin yeni ba�lant�lar geli�tirmesine yol a�t��� d���n�l�yor. Ayr�ca beyin, dinlenme esnas�nda daha kolay hat�rl�yor.
Gelecek planlar�: Yeni bir ara�t�rman�n sonu�lar�na g�re d�zenli olarak gelece�e dair planlar yapan ve sosyal programlar�n� heyecanla bekleyen insanlar�n Alzheimer hastal���na yakalanma riskleri %50 daha azm��. Haftan�n belirli bir g�n� bir arkada��n�zla kahve randevusu gibi basit bir �eyin bile yeterli oldu�unu belirtiyor uzmanlar.
Y�r�y�� ya da spor: �eker hastas� olmayanlarda bile gl�koz seviyelerinin y�kselmesi, beynin yeni hat�ralar olu�turmas�n� sa�layan b�lgesine zarar verebiliyor. Fiziksel aktivite kandaki gl�koz seviyesini normale indiriyor; hatta y�r�y�� ya da spor gibi faaliyetlerin, beyin i�in gen�lik p�nar� vazifesi g�ren kimyasallar salg�lad��� kesin olarak biliniyor. Yani egzersizle kalbinize iyi bakarken, beyninizi de kurtar�yorsunuz…
Yaban mersini: Bu g�zel meyve hem antioksidanlarla dolu (ya�lanmaya sebep olan serbest radikalleri yok ediyor), hem de ya�lanmadaki bir di�er fakt�r olan iltihaplanmayla sava��yor. Ayr�ca beyin h�crelerini deforme olmaktan koruyan �zellikleri de var. ��indeki antosiyaninler ise beyin h�creleri aras�nda ileti�ime yard�mc� olarak haf�zay� g��lendiriyor.
Yeni �eyler ��renmek: Zihinsel uyar�lar, ya�lanman�n haf�za ve zihin �zerindeki olumsuz etkilerini azalt�yor. Yani s�rekli yeni kurslara gitmek, web �zerinden dil dersleri almak, resim ya da maket kurslar�na yaz�lmak, poker oynamay� ��renmek gerek! En iyisi de yeni bir �ey ��renmeyi fiziksel faaliyetle birle�tirmek: dans etmek, spor dersi vermek, golf ��renmek, yeni rotalarda y�r�y�� yapmak gibi.
�teki eli kullanmak: Yeni i�ler ba�armak beyni �al��t�r�r. G�nl�k i�lerinizi her zaman kulland���n�z elinizle de�il, �tekiyle yapt���n�zda beynin ters taraf�n� �al��t�rm�� olursunuz; b�ylece o b�lgede kan dola��m� stim�le olur ve beynin ya�lanmas� yava�larken zihinsel kapasite artar. Beynin iki yar�k�resi aras�nda ileti�imin uyar�lmas�, fiziksel dengeye de katk�da bulunur; tai chi chu en gibi zihin/v�cut egzersizleri v�cudun her iki yan�n�n e�it kullan�lmas�n� te�vik eder.
G�nl�k �rnekler: di�inizi f�r�alamak, bilgisayar faresi kullanmak, yemek yemek, sa��n�z� taramak, anahtarla kap� a�mak gibi i�leri �teki elinizle yap�n…
Bellek �al��malar�: Beyninizi de bir kas olarak g�r�n: Ayn� v�cudunuzun egzersize ihtiyac� oldu�u gibi, onun da formda kalmak i�in �al��maya ihtiyac� var. Bulmaca, sudoku yap�n, satran� ya da go oynay�n, isimleri, al��veri� listelerim, telefon numaralar�n� akl�n�zda tutmaya �al���n, say�lar� ak�ldan �arp�p b�lmeye gayret edin. Arada bir yeni bir �ark�n�n s�zlerini ya da sevdi�iniz bir �iiri ezberlemeye �al���p kendinize tekrar edin.
Parmak egzersizleri: Bunu hi� duymam�� olabilirsiniz ama ara�t�rmac�lara inan�n: Parmaklar�n�z�n hareketleri beyninizi uyar�yor.’ Parmaklarla, �zellikle parmak u�lar�yla yap�lan faaliyetlerde do�rudan beyne ba�lanan sinir u�lar� uyar�l�yor, beyindeki n�ronlar harekete ge�iyor ve b�ylece dola��m art�yor. Artan oksijen ise beyin h�crelerinin daha iyi beslenmesi ve beyni t�kayan art�k maddelerin azalmas� demek, �rnek olabilecek parmak hareketleri: �rg�, dantel, k���k par�alarla u�ra��lan el i�leri, maket yapmak, piyano veya yayl� �alg�lar �almak, ya da hi�biri uymazsa en az�ndan parmaklar aras�nda kalem �evirmek!
Sa�l�kl� yiyecekler Sa�lam beyin, sa�lam v�cutta bulunur. Yani beyninize ihtiya� duydu�u g�dalar� verebilmek i�in d�zenli ve dengeli bir diyetle gerekli amino asitler, omega ya�lar, mineraller ve vitaminleri al�n. Bunlar aras�nda �nde gelenler;
1) Bal�k: ��erdi�i omega 3 gibi beyni koruyan ya�lar�n yan� s�ra, y�ksek kalite proteini de n�ro-transmiterlerin yap�m� i�in gerekli.
2) F�nd�k f�st�k ve tohumlar�: Protein ve gerekli ya�l� asitlerle dolu olan f�nd�k-fist�k ve tohumlar ayn� zamanda beyinde, 35 ya��ndan sonra salg�lanmas� azalan b�y�me hormonunu uyar�yor.
3) Brokoli, karnabahar, Br�ksel lahanas�, lahana: ��erdikleri kolin maddesi v�cutta ya� ilerledik�e azalan maddelerden biri. Kolin beyindeki n�ro-kimyasal faaliyetlere katk�da bulunarak haf�zay� ve beyin sa�l���n� g��lendiriyor.
4) Doymam�� ya�lar: Zeytinya��, susam ya��, kanola ya��, badem ya��, ketentohumu ya�� ve bal�k ya�� gibi doymam�� ya�lar beyin geli�imi ve fonksiyonlar� i�in ka��n�lmaz.
5) L-karnitinli g�dalar: Beyinde kan dola��m�n� art�rarak ya�lanma etkilerine kar�� koymak i�in et, bal�k, tavuk, bu�day, avokado, s�t ve fermente soya fasulyesi yiyin!
6) Ye�il �ay: G�nde iki fincan i�erek hem bildi�imiz antioksidan etkilerinden faydalanabilir, hem Alzheimer’dan korunabilirsiniz.
25.7.2011 - 9157
|