|
G�n�m�zde �iftlerin en b�y�k sorunlar�ndan biri �ocuk sahibi olmak. T�p bebek merkezleri �ocuk sahibi olmak i�in her yolu denemi� �iftlerle dolup ta�arken, uzmanlar, �ocuk sahibi olman�n zorla�ma nedenini kad�nlar�n de�i�en hayat�na ba�l�yor.
Bundan 50 y�l �nce T�rkiye gibi bir �lkede, hatta Bat� �lkelerinde ekonomi veya �al��ma hayat� i�erisinde kad�nlar�n rol� daha azd�. �imdi ise kad�nlar�n rol� �ok daha fazla. Ee�itim d�zeyinin ilerlemesi, �al��ma hayat�nda �nemli mevkilere gelebiliyor olmalar�, bir�ok kad�nda kariyerlerinde bir yere geldikten sonra �ocuk yapma d���ncesinin artmaya ba�lamas�na neden oldu.
Anadolu Sa�l�k Merkezi Kad�n Hastal�klar� ve Do�um Uzman� Prof. Dr. Ayd�n Ar�c�, “Dolay�s�yla bu nedenle son y�llarda zamanlarda kad�nlar�n do�urganl���nda azalma oldu�u s�ylenebilir. Ama bunun nedeni sadece do�urganl�k ya��n�n kendi arzular�na ba�l� olarak ileriye at�lmas�d�r.
Kad�nlar�n do�urganl���n�n ya��na g�re de�i�iyor olmas�. Erkeklerde sperm �retimi �m�r boyu devam etmektedir. Sperm �retimi bulu� �a��nda ba�layan bir erkekte ba�lar ondan sonra �ok ileri ya�lara kadar devam eder. Dolay�s�yla cinsel ili�ki kurabildikten sonra ya�l� bir erkek bile baba olabilir” diyor.
Cinsel ili�kiye hangi zamanlarda girilmelidir?
�li�ki sadece �ocuk i�in ger�ekle�tirilen bir �ey de�ildir. �li�kinin en g�zeli spontan bir �ekilde ger�ekle�tirilenidir. O y�zden bir �ifte ne s�kl�kla ili�kiye girece�ini bir hekim s�yleyemez, s�ylememelidir de zaten. Yumurta zaten ayda bir tek g�n ortaya ��kt���na ve sadece 24 saat ya�ad���na g�re kad�nlar a��s�ndan bir �nemi yoktur bu ili�ki s�kl���n�n. Yeter ki yumurta oldu�unda orada sperm de olsun. Kabaca bir kad�n i�in adet g�rd�kten sonra 10., 12., 14. ve 16. g�nler hamilelik a��s�ndan en uygun g�nler. Ancak �ok �nemli bir nokta var. Bu konunun �iftler aras�nda stres yaratmamas� gerekir. E�er kar��l�kl� olarak bu konuda arzu ve istekleri varsa bunun her zaman bir �nceli�i vard�r. Tavsiye etti�imiz bu ritmin, �iftin do�al ya�ant�s�n� etkilememesi gerekir yoksa bu durum strese neden oluyor.
�iftlere �nerdi�iniz �zel bir saat var m�, g�nd�z ya da gece do�urganl�k i�in fark eder mi?
Di�er memeli hayvanlarda mevsimsel olarak etkisi vard�r ama insanlarda yumurtlama her ay ger�ekle�ti�i i�in o bile etkisini yitirmi�tir. �zel bir saat yoktur. Saatin, gece veya g�nd�z olmas�n�n herhangi bir etkisi yoktur.
Bir y�l i�inde y�zde 80 hamile kalabilirsiniz
Kad�nlar�n bir y�lda hamilelik �ans� en fazla ne zamand�r? �zel g�n hesaplanabilir mi?
Bir y�lda hamilelik �ans�, kabaca 35 ya��ndan gen� kad�nlarda y�zde 80’dir. O nedenle 35 ya��ndan gen� �iftlerde 1 y�ldan �nce hamilelik olu�mam��sa pani�e kap�lmamalar�n� tavsiye ediyoruz ��nk� y�zde 80’i hamile kal�r. Ancak hamile kalamayan y�zde 20’sinde testler yap�larak bir sorun var m� yok mu tespit edilir ve tedaviye ge�ilir. Birinci y�lda al�nabilecek baz� tedbirler vard�r, o da hamilelik �ans�n� art�racak g�nlerde �zellikle cinsel ili�ki ger�ekle�tirilmesi. E�er 28 g�nde bir adet g�ren bir kad�nsa normal olarak 14. g�nde yumurtlama olmas�n� bekleriz.
Yumurta maalesef sadece 24 saat ya�ayabilir. Bu s�re i�erisinde spermle bulu�ursa embriyo haline ge�er ve bebek geli�ir. Spermle bulu�amam��sa kendili�inden yok olur. Sperm ise kad�n v�cudunda, iyi sperm parametreleri varsa ili�kiden sonra 48 saat kadar ya�ar. Hatta �ok iyi sperm parametreleri varsa ve ortam da uygunsa bu s�re 72 saate kadar ��kabilir. Yani 14. g�n gibi bir yumurtlama bekleniyorsa, bunu biz adetin ba�lad��� g�n� birinci g�n kabul ederek say�yoruz. Bu da demek oluyor ki, adetin ilk g�n�nden sonra 14. g�n en �ok beklenen yumurtlama g�n�d�r. Sperm de 48 saat ya�ad���na g�re. Biz kabaca 10. g�nden itibaren g�n a��r� ili�kiyle hamilelik �ans�n�n en y�ksek seviyeye ula�aca��n� tahmin ediyoruz.
Baz� pozisyonlar ger�ekte d�llenmeyi kolayla�t�r�r m�? �li�kiden sonra yatmak yerinden kalkmamak gibi inan��lar do�ru mu?
Rahmin anatomik yap�s�na ba�l� olarak baz� pozisyonlar ger�ekten d�llenmeyi kolayla�t�r�r. Ancak her kad�n�n anatomisi farkl� olabilece�i i�in, herkes i�in ge�erli tek pozisyon yoktur. �li�kiyi takiben en canl� ve hareketli spermler 5-10 dakikan�n i�inde rahime ge�mi� olurlar. Bunun �tesinde daha uzun s�re yatarak beklemenin sa�layaca�� bir avantaj yoktur.
Kad�nlar hangi nedenlerle yumurtlayamaz?
Yumurtlamaman�n en s�k g�r�len nedeni yumurtal�klarda yumurtalar�n bitmi� olmas�d�r. Bu ileri ya�a veya erken menopoza ba�l� olabilir. Gen�lerde polikistik over sendromu denilen ve d�zensiz yumurtlama, kilo fazlal��� ve t�ylenme ile kendisini g�steren durumlarda da yumurtlama olmayabilir. Bunlar�n yan� s�ra tiroit bozukluklar�, prolaktin y�ksekli�i gibi durumlarda da yumurtlama olmayabilir. En nihayet a��r� stres de yumurtlamay� engelleyebilir.
�reme potansiyelini �l�mek i�in ne yapmak gerekiyor?
�reme potansiyelini ��renebilmek i�in kad�n ve erkeklere farkl� testler uygulanmaktad�r. Erkekler i�in �ok basit bir test olan sperm tahlili yap�labilir. Bu testle, spermin hacmine, yo�unlu�una yani bir mililitrede ne kadar sperm bulundu�una ve spermin morfolojisine yani �ekline bak�labilir. Sperm h�crelerinde, anormal �ekilli spermler muhakkak bulunur. Ancak bunlar�n belirli bir oran� vard�r. Biz anormal �ekillilerin y�zde 40’tan az olmas�n� isteriz. Bunun yan� s�ra ileriye do�ru hareketle sperm say�s�n�n da hi� olmazsa y�zde 60 olmas�n� isteriz. 1 ml’deki sperm say�s�n�n ise en az 20 milyon olmas� gerekir. Sperm hacminin ise 2-5 ml aras�nda olmas� normal s�n�rlardad�r. Rakam bu s�n�r�n alt�nda olursa da erkek, �ocuk sahibi olabilir ama �ans� di�erlerine g�re biraz daha d���kt�r.
Kad�nlara ise biraz daha ayr�nt�l� bir inceleme gerekir. Bunlardan birincisi t�plerin a��k olup olmad���n�n kontrol edilmesidir. Bu testin ancak �ocuk yapmaya karar veren �iftlerde hamilelik olmam��sa yap�lmas�n� tavsiye ediyoruz. 35 ya��n alt�ndaki kad�nlarda 1 y�l denemenin ard�ndan hamilelik olmam��sa t�plerin a��k olup olmad���na bak�lmas� gerekir. 35 ya��n �st�ndeki kad�nlarda bu s�resinin biraz daha k�sa tutulabilir.
Kad�nlarda yap�lmas� gereken bir ba�ka test ise yumurtlama d�zeninin olup olmad���n�n ve hormonlar�n dengeli olup olmad���n�n ara�t�r�lmas�d�r. Bunun i�in iki basit kan testi vard�r. Birincisi, adetin 3. g�n� yap�lacak yumurtal�k ve yumurtal��� idare eden hormonlar�n �l��lmesi. Di�eri de, adetin 21. g�n� yap�labilecek ve yumurtlaman�n olup olmad���n�n kontrol edildi�i kan testidir.
Hamile kalmay� kolayla�t�ran yiyecekler var m�?
Hamilelik i�in �nerilen belirli yiyeceklerden bahsetmek m�mk�n de�ildir. Yaln�zca bebek sahibi olmak isteyenler de�il sa�l�kl� ya�amay� d���nen herkes ya��na g�re d�zenlenmi� v�cut kitle indeksine uygun ideal v�cut a��rl��� aral���nda olmaya �zen g�stermeli. Bunun i�in ana besin gruplar�ndan yeterli ve dengeli bi�imde t�ketirken daha aktif bir ya�am bi�imini se�meli. Taze sebze, meyve ve tah�llardan olu�an besin gruplar�ndan daha fazla hayvansal proteinler ve s�t �r�nlerinden daha az, �ekerli ve ya�l� g�dalar�n nadiren t�ketildi�i dengeli beslenme �ekli �nerilen beslenme �eklidir.
Kafeinli i�eceklerin etkisi nedir?
Kafeinli i�eceklerin fazlas� hamilelikte d���klere sebep olabilir. Bu nedenle hamilelerin g�nde iki fincan kahve veya d�rt bardak �ay� ge�memelerini tavsiye ederiz.
�ocuk sahibi olmay� en fazla ne kadar erteleyebiliriz?
Bir kad�n�n gerek v�cut yap�s� olarak gerek yumurtal�k �retimi olarak en sa�l�kl� oldu�u ya�lar 20-35 ya� aras�d�r. Ama sosyal ve ailevi nedenlerle hamileli�i geciktirdiyse, bu mutlaka bir sorun olaca�� anlam�na gelmez. B�yle bir durumda belki biraz daha erken testler yapt�r�p, bir an �nce hamile kal�nmaya �al���l�r. Bir kad�n hamileli�ini en ge� 40 ya��na kadar ertelemelidir, bu ya�tan sonra hamilelik �ans� ciddi bir �ekilde azalmaktad�r.
Kilonun do�urganl�k �zerindeki etkileri nelerdir?
Kilo hem testisleri hem de yumurtal�klar� olumsuz y�nde etkiler. A��r� kilo kad�nlar�n d�zensiz yumurtlamas�na a��r� zay�fl�k da hi� yumurtlamamas�na neden olur. Dolay�s�yla en do�rusu ideal v�cut �l��lerinde olmakt�r. Her iki u� da zararl�d�r.
�la�lar�n ne t�r etkisi vard�r?
Baz� ila�lar �reme sa�l���n� olumsuz etkilemektedir. �rne�in v�cutlar�n� geli�tirmek isteyen erkeklerin kulland��� baz� ila�lar var. Bu ila�lar �ok g�zel kas yapar ama sperm fonksiyonunu hemen hemen s�f�ra indirir.
Nedeni de �ok basittir: b�t�n bu olaylar�n emri asl�nda hipofizimizden gelir. D��ar�dan testosteron al�nd���nda, hipofiz yeteri kadar testosteron oldu�unu d���n�r ve di�er sperm �retimini sa�layan hormonlar�n fonksiyonlar�n� durdurur. O y�zden de sperm �retimi olmaz. Antidepresanlar�n fazla kullan�m� da olumsuz etkileyebilir. Tedavi dozunda kullan�lmas� ve iyi takip edilmesi gerekir. Uzun s�reli do�um kontrol haplar�n�n da �reme sa�l���na olumsuz bir etkisi yoktur.
19.11.2010 - 3002
|