|
ANNE KARNINDA BEBE�� KORUYAN AMN�YON SIVISI NED�R?
Anne karn�ndaki fet�s, bir zar tabakas� taraf�ndan kaplanan kese i�inde bulunur. Bu keseye amniyon kesesi, �evreleyen zara amniyon zar�, i�indeki s�v�ya ise amniyon s�v�s� ad� verilir. Amniyon gebelikte olduk�a �nemli i�levleri olan dinamik bir s�v�d�r adeta hidrolik bir bas�n� dengeleyicidir. Amniyon kesesi, geli�en fet�s� d�� tesirlere kar�� korur ve i�erdi�i s�v� fet�s�n g�venli bir �ekilde anne rahminde rahat hareket etmesine olanak sa�lad���ndan kas-iskelet sisteminin d�zenli geli�mesine yard�mc� olur. S�v�ya herhangi bir y�nden gelen bas�n�, k�resel olarak her tarafa yay�l�r, b�ylece fet�s olumsuz etkilerden korunmu� olur.
BEBE�� SES, DARBE VE ENFEKS�YONDAN KORUYOR!
Amniyon s�v�s�n�n fet�se rahat hareket ortam� sa�lamas�n�n yan� s�ra, enfeksiyon hastal�klar�na kar�� da korudu�u kabul edilmektedir. Amniyon s�v�s�n�n etraf�n� �eviren zarlar; fet�s�, vajina ve rahim a�z�ndaki mikroorganizmalardan ve di�er potansiyel zararl� maddelerden koruyucu bir engel olu�turur. Ayr�ca su i�indeki bebek d�� travmalardan ve �s� de�i�ikliklerinden de korunur. Amniyon s�v�s� hidrolik bir bas�n� dengeleyici olarak bebe�in simetrik olarak b�y�mesi ve geli�mesini destekler. Bebe�in beyin geli�imine katk�da bulunur. Bebe�i ses, darbe, ���k, bas�n� gibi d��ar�dan gelen etkenlere kar�� korur. Bebe�inin v�cut �s�s�n� d�zenler.
Amniyon s�v�s�n�n fet�se sa�lad��� bir di�er hayati imkan ise, sabit �s�n�n korunmas�d�r. G�nde 8 defa 3 saatte bir devaml� de�i�en amniyon s�v�s� belirli bir s�cakl�kta olup, fet�s�n geli�imi a��s�ndan ihtiyac� olan �s�y� her tarafa e�it olarak da��t�r. S�v�n�n i�erisindeki maddeler bebe�in duyu organlar�n�n geli�imine yard�mc� olur. Kas ve sinir sistemi ba�ta olmak �zere akci�erler, b�brekler gibi pek �ok organ sisteminin geli�iminde rol oynar. Amniyon s�v�s�n�n varl��� anne sa�l��� i�in de �nem ta��maktad�r. Bu s�v� rahmin bo�luklar�n� doldurur.
Bu sayede zamanla b�y�yen ve a��rl�k kazanan fet�s, annenin rahmine a��rl�k yapmaz. Aksi halde fet�s b�y�d�k�e rahme bask� yapacak, b�yle bir durumda da rahim duvarlar�n�n ters bask�s� sebebiyle, fet�s normal geli�imini tamamlayamayacakt�.
AMN�YON SIVISININ KAYNA�I NED�R?
Amniyon s�v�s�; y�zde 99 su, inorganik tuzlar, organik maddeler ve fet�sten d�k�len epitel h�crelerden olu�ur. Organik bile�iklerin yar�s� protein di�er yar�s� ise karbonhidrat, enzim, ya�, hormon ve pigmentlerden ibarettir. Ayr�ca fet�s�n cilt, solunum sistemi, sindirim sistemi ve bo�alt�m sisteminden d�k�len h�crelerin oldu�u bir s�v�d�r bu.
AZ OLDU�UNDA HANG� PROBLEMLER ORTAYA �IKAR?
Amniyon s�v�s�n�n miktar� bebe�in iyilik halini, g�steren bir g�stergedir. Bebe�in suyunun miktar� bebe�in yeterince kanland���n�n, dolayl� oksijenlendi�inin i�areti olarak kabul edilir. Gebelik d�neminde bebe�in suyunun azalmas�na(gebelik sonunda 500 ml' den az olmas�na) "Oligohidramnios" denir. Hamilelerin yakla��k y�zde 4'�nde g�r�len bir problemdir. Bu durum genelde hi�bir belirti vermez ve ultrason incelemelerinde tespit edilir.
Normalde do�um ba�larken zarlar y�rt�l�r, gebenin suyu gelir ama "Erken Membran R�pt�r�" denen zarlar�n do�um eylemi ba�lamadan g�nlerce �nce y�rt�lmas� ve s�z�nt� �eklinde suyun gelmesi durumunda anne suyunun azald���n� fark edebilir. Bebe�in hareketlerinin s�rmesi, simetrik olarak geli�iminin devam edebilmesi ve kordonun uygun �eklinde kalabilmesi i�in kesenin i�erisinde yeterli miktarda amniyotik s�v�n�n bulunmas� �nemlidir.
SIVI AZLI�ININ NEDENLER� NELER?
Pek �ok neden "oligohidramnios"a yol a�abilir. �o�unlukla plasental yetersizli�e ba�l� geli�ir.Bebek kan dola��m�n�n yetersiz oldu�u, s�k�nt�da oldu�u durumlarda dola�an kan kalp ve beyin gibi daha hayati organlara giderken b�brek ak�m� azal�r, b�ylece bebe�in idrar miktar� da azal�r (bu durum az su i�en bir ki�inin az miktarda idrar ��karmas�na benzetilebilir). Amniyon s�v�s�n�n olu�mas�nda en b�y�k katk�y� sa�layan bebek idrar�n�n (steril) azalmas�, ultrasonda amniyon miktar�n�n d���k �l��lmesine neden olacakt�r.
Ayr�ca "amniyotik memran"�n erken y�rt�larak s�v� s�zd�rmas� nedeniyle de olu�abilir. F�tal b�breklerin geli�ememesi ve �riner kanal t�kan�kl��� da oligohidramnios yapan nedenlerdendir. �kizlerden birinin di�erinin aleyhine a��r� b�y�mesi olan ikizden ikize transf�zyon sendromunda az kan giden ikizin amniyon mayisi de az olur. Amniyon s�v�s�n�n azalmas� durumunda azalma miktar� ultrason ile yak�ndan takip edilmelidir.
DENGELEMEK ���N NE YAPMAK GEREK�R?
S�v�n�n �ok azald��� durumlarda deneysel bir uygulama olarak amniyon kesesi i�ine �zel bir s�v� enjekte edilebilir bu i�leme "amniyoinf�zyon" denir. Ancak bu y�ntem y�ksek enfeksiyon ve d���k riski ta��d��� i�in yayg�n de�ildir. Di�er bir yol ise annenin v�cudundaki s�v�n�n art�r�lmas� yoludur. Annenin bol s�v� t�ketmesi amniyotik s�v� miktar�n� ge�ici de olsa art�rabilir.
S�v� �ok azalm�� ve bebek tehlikeye girmi� ve gebelik d�nemi uygun ise do�um ger�ekle�ebilir. E�er oligohidramniyoz; ikinci trimester d�neminde do�uma daha aylarca zaman varken g�r�lm��se, ileride kal�c� sakatl�klar yapan bir durumun sebebi olmu� ise, amniyoinf�zyon ve s�v� art�r�m yollar� netice vermemi� ise gebeli�in sonland�r�lmak zorunda kal�n�r.
FAZLA OLMASI HANG� SONU�LARA YOL A�AR?
Amniyon s�v�s�n�n normalden fazla olmas�na ise "Polihidramnios" ad� verilir. Amniyon s�v�s� hacminin 2000 ml. �zerinde olmas� halidir. Gebeliklerin y�zde 3 �nde g�r�l�r. Hastalar�n y�zde 60'�nda da sebep bulunamaz. Polihidramnios saptanan bir gebelikte ilk ad�m, ultrasonla dikkatli bir anomali taramas�d�r. �kinci ad�m ise anneye ait nedenlerin ara�t�r�lmas�d�r. �zellikle kan �ekeri takibi yap�lmal�d�r zira diyabetik anne bebeklerinde daha s�kt�r. Sebebi bilinmeyen durumlarda takip s�reci gebelik boyunca devam etmelidir. Do�um sonras� kal�c� sakatl�k yapacak bir durum varsa ve erken gebelik d�nemindeyse gebelik sonland�r�l�r. Ya�am�n devam edebilece�i bir sebep var ve do�uma az bir zaman kald�ysa pe� pe�e yap�lan amniosentezlerle s�v� azalt�lma yoluna gidilir.
AMN�YON ZARININ YIRTILMASI �OK TEHL�KEL�!
Antibakteriyel fakt�rler bulunan ve mekanik olarak da i�indeki fet�s� saran amniyon zarlar�, do�um ba�lamadan y�rt�l�rsa buna "Erken Membran R�pt�r�" denir. Gebeliklerin yakla��k y�zde 10'unda g�r�len bu durumun nedeni, baz� hallerde saptanamaz. Ancak bu olguya �o�unlukla enfeksiyonlar�n neden oldu�u d���n�lmektedir. Bu enfeksiyonlar; su kesesinin erken a��lmas� ve do�um eylemi s�ras�nda mikroorganizmalar�n annenin genital b�lgesinden rahmine bula�mas�yla ortaya ��kar. Enfeksiyon ge�irmeyle amniyon s�v�s�nda ve zarlar�nda enfeksiyon olursa, anneye antibiyotik ba�lan�r do�um olabildi�ince erkene al�nmaya �al���l�r.
Anne karn�ndaki bu enfeksiyon fark edilmezse ve tedavi edilmezse bebe�in akci�erlerinde zat�rreye ve beyninde menenjite yol a�ar. Anne i�in de bebek i�in de �l�mc�l olabilir. Do�um sonras� bebe�in uzun s�re yo�un bak�mda kalmas�na neden olabilir.
ANNEN�N H�JYENE �OK D�KKAT ETMES� GEREK�YOR
Anne karn�ndaki bebe�in kakas� olan; mekonyum, daha 16. Haftada bebe�in ba��rsaklarda mevcuttur. Ba��rsak salg�lar�, ba��rsak duvar�ndan normalde d�k�len h�creler, fet�s cildinden d�k�len ince t�yler, amniyon s�v�s�ndaki h�creler mekonyumu olu�turur. Bebe�in ba��rsak hareketleri ile 32. Haftadan sonra mekonyum, amniyon s�v�s�na azar azar kar���r. Bu �zellikle g�n� ge�mi� gebelerde, fet�s�n anne karn�nda s�k�nt�da oldu�u durumlarda kontrolden ��kar ve ba��rsaklardaki t�m kaka amniyon bo�lu�una ��kar. B�ylece ortamda fet�s�n aspire edebilece�i daha koyu bir mekonyum bulunur. Mekonyum koyula�t�k�a akci�er yap�s�na ta��nd���ndan solunum yollar�n�n t�kanma olas�l��� artar. Do�umda bebe�in nefes almas� ile mekonyum akci�erlere gidebilir ve bebe�in k�t� do�du�u ve uzun s�re yo�un bak�mda solunum makinesine ba�l� olarak a��r tedaviler almas�n� gerektirecek "mekonyum aspirasyonu" olarak adland�r�lan tehlikeli bir durum olu�ur.
Gebeler hamile olduklar�n� ��rendiklerinden itibaren hijyen kurallar�na her zamankinden daha �ok riayet etmelidirler ve do�um hekimine kontrollerini zaman�nda yapt�rmal�d�rlar.
4.12.2019 - 41910
|