|
Ge�mi�ten g�n�m�ze bir�ok filmde r�yalar konu olarak kullan�lm�� kimi zaman seyirci korkutulmu� kimi zamanda ger�ek ya�amla hayal d�nyas� aras�nda b�rak�lm��t�r. R�ya �zerinde ciltlerce kitaplar yaz�lm��t�r. R�ya tabirli�i ge�mi� �a�larda �ok �nemli bir meziyetti ve Babil rahiplerinin bu konuda �ok ustala�t�klar�n� tarih�iler de bildirmektedir.
�o�u kez insanlar r�yalar�n ger�ekle ba�lant�s�n� merak etmi�, g�rd�klerini r�ya kitaplar�ndan ara�t�rm�� fakat net olarak bir sonuca var�lamam��t�r.Kimi r�yalar �eytani r�yalar olarak adland�r�lm�� kimi r�yalarda iyi g�nlerin habercisi olarak yorumlanm��t�r.Filmlere konu olan, hepimizi derinden etkileyen r�yalara m�dahale etmek m�mk�n m�?
Reem N�roloji Merkezi Kurucusu Dr. Mehmet Yavuz g�ndemde bir�ok ki�inin merak etti�i ba�lang�� filminde ki r�yalara m�dahale edilmesinin ger�ek�ili�i hakk�nda bilgiler verdi.
R�yalarda Mek�n S�n�r� Olabilir Mi?“�nsano�lu, �mr�n�n ��te birini uykuda ge�irmektedir. Uyku s�ras�nda hemen her insan r�ya g�r�r. R�yalar genelde uykunun REM d�neminde �ok k�sa bir zaman diliminde g�r�l�r. Bu esnada g�z kapaklar�nda titremeler olur. E�er birinin uykuda iken g�z kapaklar�n�n titredi�ini g�r�rseniz o esna da r�ya g�rd���n� d���nebilirsiniz.
R�ya g�r�len zaman s�resi �ok k�sa ve bir dakikay� ge�memesine ra�men g�r�len �eyleri, saatlerce anlatabilirsiniz. Hatta r�ya i�inde r�ya bile g�rebilir ve her �eyi a��k�a hat�rlayabilirsiniz. Dolay�s� ile r�ya’da zaman s�f�rd�r ve zaman mefhumu s�re tan�maz. R�yada insan ba�l� ba��na ba�ka bir boyuta ge�er. Burada zaman ve mek�n s�n�r� yoktur. Ki�i bir saniye ara ile �stanbul da ve Newyork ta olabilir. Ya�am�n�n herhangi bir kesitine gidebilir. R�yalar�n ger�ek hayatla ba�lant�s�, hep merak edilen ve ara�t�r�lan bir durum olmu�tur.”
R�yalara M�dahale Etmek M�mk�n M�?
“Halk i�inde kimi r�yalar�n, ger�ek hayatta olacaklar i�in i�aretler ta��d���na inananlar �o�unluktad�r. Ancak ger�ek�i olmak gerekirse r�yalar gelecekten de�il, ge�mi�ten haber verirler. R�yalara bakarak kehanetlerde bulunmak, gelecek hakk�nda yorumlamalar yapmak modern bilimin kabul etti�i bir durum de�ildir. R�yalar� ila�larla engellemek m�mk�nd�r ama r�ya g�r�lmesini sa�lamak kolay de�ildir.
Bir ki�inin r�ya �smarlamas� ya da bir ki�iye �nceden tasarlanan g�r�nt�lere sahip belli bir tak�m r�yalar�n g�rd�r�lmesi bug�n ki n�roteknoloji ile imk�ns�zd�r. Dolay�s�yla ki�inin r�yalar�na m�dahale etmek ve onu �nceden tasarlanm�� senaryoya uygun r�ya g�rd�rmek m�mk�n de�ildir. Bug�n ki, n�rofarmakoloji ile insanlara k�bus ya�atabilirsiniz ama istenilen bir r�yay� g�rmesini sa�layamazs�n�z. Fakat ‘’ba�lang��’’ filminde oldu�u gibi ekip halinde herkesin ayn� r�yay� g�rmesi suretiyle bilin�li hayatta ki gibi herhangi bir eylem ya da icraat yap�lamaz.
R�yalar�n ne i�ine ne de d���na girilemez, m�dahale edilemez. �nsanlar genellikle son g�nlerdeki �nemsenen olaylarla alakal� r�yalar g�r�r ama bunlar� kontrol edemez. Ben �u r�yay� g�rmek istemiyorum da diyemez.”
R�ya –Hal�sinasyon �li�kisi Nedir?
“�nsanlar bilin�li durumdayken r�ya g�rmezler. Uyan�kken g�r�len ger�ek d��� g�r�nt�ler r�ya de�il, (sanr�)hal�sinasyondur. Hal�sinasyon olay�, limbik sistemin ki�i uyan�kken bilince getirdi�i ger�ek d��� g�r�nt�lerdir. Bu durumda ki�i de bir psikoz tablosu vard�r. Limbik sistemle beraber derin beyin merkezlerinde patolojik bir i�leyi� s�z konusudur. Hal�sinasyonlar, bazen ki�inin ya da �evresinin hayat�n� da tehdit edebilir.
Bu y�zden acil olarak tedavi edilmesi gereken bir durumdur. H�lasa, r�yalar bilin�alt�n� ele ge�irip insan� y�nlendiremez. Elbette r�yalar�n etkisinde kal�r�z ama r�yalar�n bilin�lilik durumuna bask�n olmas� veya bilin�alt�n� esir almas� m�mk�n olan bir durum de�ildir. Baz� ara�t�rmac�lar da r�yalar�n, uyku esnas�nda g�r�len halis�nasyonlar oldu�unu, bu hal�sinasyonlar�n bilgi organizasyonu, gereksiz bilgileri unutma, RNA sentezi, uzun s�reli haf�zan�n yerle�mesi, g�nl�k psikolojik sorunlar�n halledilmesi a��s�ndan �ok �nemli oldu�unu iddia etmektedirler.”
“Ki�inin r�yas�na girerek, bilin�alt�nda ki gizli bilgileri �almak ya da bir tak�m ba�ka bilgileri enjekte etmek hayalden �teye gidemez. Ancak bu durum hipnozla m�mk�n olabilir. Hipnoza al�nan ki�i ya da ki�ilere istenilen her g�r�nt� ya da olay ya�at�labilir. Bir nevi psikoanalitik y�ntemle bilin�alt�na inilerek psi�ik �artlama yap�labilir. B�ylece �zetle ‘’beyin y�kamas�’’ dedi�imiz olay ger�ekle�tirilebilir. �st �ste hipnoz seanslar� ile ki�i bir olaya ya da bir ideolojiye inand�r�labilir. Ancak burada �nemli olan bir nokta da hipnoz olan ki�inin, yapan ki�iye bilincini a�mas�d�r. Hipnoz olmak istemeyen bir ki�iye hipnoz yapmak neredeyse imk�ns�zd�r. Hipnoz olsa bile ki�ili�ine ters gelen bir durumda hemen uyanabilir.”
R�yalar Bilgisayar Ortam�na Aktar�labilir mi?
“R�yalarla ilgili bilimsel bir�ok �al��ma halen devam etmektedir. Mesela Japonya da r�ya esnas�nda retinaya gelen sinyaller �zel bir programlama diliyle dijital ortama aktar�lmaya �al���larak beyin-r�ya ili�kisi ��z�lmeye �al���lmaktad�r. Belki de ilerde uyku esnas�nda dijital ortama kaydedilmi� kendi r�yalar�m�z� bilgisayardan izlememiz m�mk�n olabilecektir. Bu durumda bir arkada��m�za d�nk� r�yam� maille g�nderiyorum, bir yorumla bakal�m diyebilece�iz.
Ayr�ca Cape Town �niversitesindeki ara�t�rmac�lar, fonksiyonel MRI ve PET (Pozitron emisyon tomografi) teknikleri ile r�ya fizyolojisi �zerinde �al��maktad�rlar. Burada elde edilen verilere g�re r�ya esnas�nda, derin beyin yap�lar� ve limbik sistem aktif bir �ekilde �al���rken, mant�kl� ve sa�l�kl� davran�� tarzlar�m�z� �ekillendiren �n korteks b�lgesi pasif bir bekleyi� s�recini ya�amaktad�r. R�yalarda bir�ok mant�ks�z olay�n cereyan etmesi de �n korteks b�lge denetlemesinin devreye girmemesinden kaynaklan�yor olabilir. Bir�ok Antidepresan ilac�n r�yalar� inhibe etti�ine yani r�ya g�rmeyi engelledi�ine ya da r�yalar� asgariye indirdi�ine inanmaktay�z. D��ardan al�nan biyolojik ajanlarla r�yalar�n engellenmesi ayn� zamanda beyinin bir r�ya n�ro kimyas� oldu�unu g�stermektedir.”
R�ya esnas�nda ruh bedenden ayr�l�yor mu, ayr�lm�yor mu? Nas�l bir beyin enerjisi vuku buluyor? Sorular�n� hala tart��maktay�z. Olay�n mistik ve bilimsel boyutlar� vard�r. Kanaatimce, r�ya ile zihinsel fonksiyonlara �ekid�zen de verilmektedir. A��r� zihinsel ve bedensel enerji, r�ya yolu ile de�arj edilmektedir. Nitekim kimi insanlar r�ya esnas�nda cinsel i�erikli r�yalar da g�rebilmektedir.”
R�yalar Haf�zam�zda ki Bilgi Kal�nt�lar� Olabilir mi?
“Uyku esnas�nda beynimizin haf�za ve kay�t b�lgesinin d�zenlenmesi ger�ekle�tirilir. Yeni ��renilen �eylerin organize edilmesi ve kay�tlamas�n�n yap�lmas� m�mk�n olur. Bu nedenle haf�zan�n d�zenlenip kay�tlanmas� ve organizasyonu i�in uyku �ok �nemlidir. Yeni bilgilerin depolanmas� i�in, eski ve �nemli olmayan kay�tlar�n silinmesi gerekir. ��te uyku esnas�nda �nceden depolanm�� bilgiler silinirken bunlar�n bir k�sm� da r�ya �eklinde i� d�nyam�za yans�r.
Di�er taraftan r�yalar�n bir tasavvuf boyutu da s�z konusudur. Halk aras�nda sevilen erdemli veli ki�ilerin, g�rd�kleri r�yalar�n, yarat�c�dan mesaj niteli�inde oldu�u ve gelecekten haber verdi�ine inan�lmaktad�r.
Freud'a g�re bilincin gizledi�i, tamamen saklad��� olgular ortaya ��kabilmek i�in yol aramaktad�r. Bunlardan baz�lar� da r�yalar haline girerek kendilerini g�stermektedir.”
“R�yalar asl�nda, tamamen bo� �eyler de de�ildir. R�ya, bir�ok bilim adam�na fikir ve ilham kayna�� olmu� bir�ok icat r�ya esnas�nda ke�fedilmi�tir. Kakule’nin benzenin alt�gen (hexagon) yap�s�n� bulmas�, Mendeleyev’in periyodik tabloyu bulmas�, John Van Newman'n�n bilgisayarlar�n temelini atan bulu�lar�n� yapmas�, Norbert Weiner'in radar� bulmas�, Einstein’�n r�lativite kuram� ile ilgili baz� ger�ekleri form�lize etmesi, Tesla'n�n baz� bulu�lar� hep r�ya s�ras�nda ger�ekle�mi�tir. Beethoven, Mozart, Schumann ve Saint-Seans gibi �nl� kompozit�rler, bestelerinin bir k�sm�n� r�yalar�nda g�rerek notaya alm��lard�r.”
Dr. Mehmet Yavuz
N�roloji Uzman�
17.9.2010 - 2231
|