|
D�nya s�ralamas�nda ise 27. s�raya yerle�ti�imiz obeziteyi, Okan �niversitesi Hastanesi Beslenme ve Diyet Uzman� Dyt. Derya Fidan, anlatt�. D�nya Sa�l�k �rg�t� (WHO) taraf�ndan, V�cut K�tle �ndeksi (VK�) 30’un �zerinde olan ki�iler “obez” olarak kabul edilirler.
Sanayile�menin Etkisi B�y�k!
G�n�m�zde sanayinin geli�mesi ile birlikte bir�ok haz�r g�daya ula��m kolayla�m��, k���k ya�larda ba�layan beslenme bozuklu�una ba�l� obezite insidans� y�kselmi�tir. D�zensiz beslenmeye ek olarak, hareketsiz ya�ant�, stres fakt�r�n�n g�nl�k ya�ant�da bask�n olmas� gibi etkenler genetik e�ilim ile birle�ti�inde ne yaz�k ki ki�inin genel sa�l�k durumunu tehdit etmeye ba�l�yor. Yeti�kin erkeklerde v�cut a��rl���n�n y�zde 15-18'i, kad�nlarda ise y�zde 20-25'ini ya� dokusu olu�turmaktad�r. Bu oran�n erkeklerde y�zde 25, kad�nlarda ise y�zde 30'un �st�ne ��kmas� obeziteyi olu�turmaktad�r. G�nl�k al�nan enerjinin harcanan enerjiden fazla olmas� durumunda, harcanamayan enerji v�cutta ya� olarak depolanmakta ve obezite olu�umuna neden olmaktad�r.
Risk Fakt�rlerini Tan�y�n
Obezitenin olu�mas�nda ba�l�ca risk fakt�rleri vard�r. Bunlar� s�ralamak gerekirse; a��r� ve yanl�� beslenme al��kanl�klar�, yetersiz fiziksel aktivite, hormonal ve metabolik etmenler, s�k aral�klarla �ok d���k enerjili diyetler uygulama, kullan�lan baz� ila�lar (antideprasanlar vb), sigara-alkol kullanma durumu gibi etkenler ba�� �ekmektedir.
Obeziteye Sebep Olan 4 Beslenme Hatas�!
Obeziteye neden olan ba�l�ca hatal� beslenme al��kanl�klar�n� s�ralamak gerekirse;
- Yemek yerken ba�ka aktiviteler ile me�gul olunmas�; toplumumuzda �ok s�k kar��la�t���m�z yeme bozuklu�u sebebidir. D�� uyaranlar�n a��k olmas�, televizyon kar��s�nda yemek yeme, bilgisayarda �al���rken yemek yeme ve en �okta ebeveynlerin �ocuklar� oyun park�nda oynarken ya da televizyon kar��s�nda iken doyma hissiyatlar�n�n �n�ne ge�erek a�z�na yemek vermesi.
- Ak�am yemekten sonra karbonhidrat kayna�� besin t�ketimine devam etmek; tatl�, haz�r paketlenmi� �r�n, �ikolata, gazl� i�ecek ya da �ekerli i�ecekler, yemek sonras� fazla miktarda meyve t�ketimi bunlar aras�nda say�labilir.
- Normal ihtiyac�n �st�nde besin al�m�; �zellikle �al��an ki�ilerde sa�l�kl� besinler yerine fast-food tarz� enerji yo�unlu�u y�ksek besinlerin �ok t�ketilmesi, k�zart�lm�� ve kavrulmu� besinleri s�k t�ketmek
- G�nl�k su t�ketiminin az olmas�, su yerine y�ksek enerjili i�eceklerin tercih edilmesi olarak s�ralanabilir.
Obezite Tek Ba��na M�cadele Edebilece�iniz Bir Hastal�k De�ildir!
Obezitenin tedavisinde multidisipliner bir yakla��m�n baz al�nmas� gerekmektedir. Hekim, diyetisyen, psikolog ve fiziksel aktivite denetiminde belki bir fizyoterapist ile gerekli ad�mlar tamamlanmal�, al��kanl�klar de�i�tirilmeye �al���larak sa�l�k i�in yenmeli ve g�nl�k egzersizler yap�lmal�d�r. Zira ne yaz�k ki obezite tek ba��na m�cadele edebilece�iniz bir hastal�k de�ildir.
Obez Bireyler Diyeti Gelir Ge�er Bir Durum Olarak G�rmemelidirler!
- Obezite tedavisinde ama�, obeziteye ili�kin hastal�k ve �l�m risklerini azaltmak, bireye yeterli ve dengeli beslenme al��kanl��� kazand�rmak ve ya�am kalitesini y�kseltmektir. Verilen kilolara ek, bireyler ya�am standart�n� de�i�tirmeyi de g�ze alabilmeli ve diyeti gelir ge�er bir durum olarak nitelendirmeden hayat boyu s�rd�r�lebilir beslenme al��kanl�klar� edinmelidir. Bu durum b�yle olmad���nda ise ne yaz�k ki obez bireylerde kaybedilen v�cut a��rl��� s�kl�kla ve h�zla geri al�nmaktad�r.
- Kilo kaybeden bireylerin ancak y�zde 5’i ula�t�klar� kiloyu koruyabilmekte, b�y�k bir �o�unlu�u ise tekrar kilo almaktad�r. Ayak�st� (fast-food) yenen karbonhidrattan ve rafine �ekerden zengin, bitkisel liflerden fakir, a��r� ya�l� beslenme �ekli obeziteye yol a�an �nemli fakt�rlerden birka��d�r.
Egzersiz Yap�n
Obezitede beslenme tedavisi ve fiziksel aktivitenin art�r�lmas� ile birlikte davran�� de�i�ikli�i tedavisi kesinlikle gereklidir. Beslenme tedavisi ve egzersizin davran�� de�i�ikli�i tedavisi ile birlikte kullan�ld��� “kombine tedaviler” hem a��rl�k kayb�n� sa�lamada hem de kaybedilen a��rl���n korunmas�nda b�y�k ba�ar� sa�lar. Obezite tedavisinde, egzersiz b�y�k �nem ta��r. Obez ki�iler, genellikle az hareket etme e�ilimindedirler. Ancak d���k kalorili diyetler ile birlikte �ok a��r egzersiz programlar�n�n uygulanmas� da do�ru de�ildir. Maksimum kalp h�z�n�n y�zde 60-70 ne ula�may� sa�layan bir egzersiz program�n�n 20-30 dakika, haftada 4-5 kez veya 45-60 dakika, haftada 2-3 kez uygulanmas� uygun olacakt�r.
TV ve Bilgisayar Ba��nda Yemek Yemeyin!
Kilo vermek amac� ile ba�vuran bir hastaya haz�r bir diyet listesi verip bu listeye uyup kontrole gelmesini s�ylemek ba�ar�s�zl�kla sonu�lanacakt�r. Ama� hastan�n yeme ve aktivitesiyle ili�kili al��kanl�klar�nda fark�ndal��� ve de�i�imi sa�lamakt�r. �ocuklar ve gen�lerde fiziksel aktivite d�zeyinin azald���, TV veya bilgisayar ba��nda giderek daha fazla zaman ge�irildi�i bilinmektedir. Bu nedenle obezite ile sonu�lanabilecek bu t�r yanl�� al��kanl�klardan ve davran��lardan uzakla��lmas� i�in birinci basamak hekimi mutlaka bu konu �zerinde durmal� ve bu konuya zaman ay�rmal�d�r.
18.9.2018 - 35153
|