A�� olanlar ta��y�c� oluyor mu? A�� olduktan sonra da Covid 19'u bula�t�rabilir misiniz?

A�� olanlar ta��y�c� oluyor mu? sorusunun yan�t� g�ndemin merak edilen konular� aras�nda yer al�yor. A�� yoluyla iki t�r ba����kl�k elde edilebilir. Bunlardan birine etkin ba����kl�k deniyor. Bu ba����kl�k t�r�nde, patojenin (hastal��a neden olan organizma) ciddi bir hastal�k �retmesi engellense de, v�cuda girmesi ya da kendini kopyalamas� �nlenemiyor. Sterilize ba����kl�kta ise enfeksiyon tamamen engelleniyor. Baz� durumlarda asemptomatik vakalar bile �nleniyor. �kinci ba����kl�k t�r�, a�� ile ilgilenen t�m bilim insanlar�n�n amac� ama s�rpriz bir �ekilde �ok s�n�rl� �ekilde ba�ar�labildi.

A�I OLANLAR TA�IYICI OLUYOR MU?

%90 etkili bir a��, teorik olarak, 200 milyon insan a��lan�rsa, yakla��k 20 milyonunun hala enfekte olup hastalanabilece�i anlam�na gelir. A��n�n ger�ek etkinli�i, ki�inin altta yatan ba����kl�k sistemine ve maruz kalma riskine ba�l� olarak de�i�ebilir. Bu nedenle ta��y�c� olma ihtimali bulunmaktad�r.

Covid a��lar�, %90'dan fazla etkili olan hastal�klar� �nlemede olduk�a etkilidir ve �lkemizde de a��lama i�lemleri devam etmektedir. Uzmanlar aceleyle normalle�meye d�nmenin do�ru olmad���n� ifade ediyor. Havalar�n �s�nmas�na ra�men Covid vakalar�nda en az�ndan bir miktar canlanma g�r�lebilece�i belirtiliyor.

%90 etkili bir a��, teorik olarak, 200 milyon insan a��lan�rsa, yakla��k 20 milyonunun hala enfekte olup hastalanabilece�i anlam�na gelir. A��n�n ger�ek etkinli�i, ki�inin altta yatan ba����kl�k sistemine ve maruz kalma riskine ba�l� olarak de�i�ebilir. Ayr�ca, koruman�n s�resi veya ne zaman bir g��lendiriciye ihtiya� duyulabilece�i de hen�z bilinmiyor.

KORONAV�R�S VAKALARI, SINIRLAMALAR NEDEN�YLE M� A�I NEDEN�YLE M� AZALIYOR?

Nottingham �niversitesinden epidemolojist Keith Neal bu soruya k�sa bir yan�t veriyor: "Bilmiyoruz, ��nk� a��lar daha �ok yeni kullan�ma girdi."

�u an kullan�mda olan a��lar, �ncelikli olarak bula�may� �nleme noktas�nda de�erlendirilmi� de�il. Bu �u anda ikinci planda. Birinci s�rada, semptom olu�mas� noktas�ndaki etkinlikleri geliyor. Londra'daki Imperial College'tan Profes�r Danny Altmann, "Bu, hedeflerimizi daha pragmatik olarak belirledi�imiz anlam�na geliyor" diyor.

Bilim insanlar�, bir seneyi a�k�n s�redir inceledikleri salg�nda, hastal��� do�al yollardan kapan ki�ilerin de yeniden hasta olabildiklerini biliyor. �ngiltere'de y�r�t�len bir ara�t�rmaya g�re, antikor olu�umunun g�zlendi�i y�zde 17'lik bir kesimin ikinci kez vir�s� kapt���n� ortaya koydu. Bu ki�ilerin y�zde 66's� hastal�k belirtisi g�stermedi ama �u anda biliniyor ki, asemptomatik vakalar da vir�s ta��y�c�s� olabiliyor.

OXFORD - ASTRAZENECA

Temmuz ay�nda, insanlarla benzer bir ci�er fizyolojisi olan makak maymunlar� �zerinde yap�lan ara�t�rman�n umut veren sonu�lar� oldu. A��, maymunlar�n ciddi hasta olmalar� �nledi. ve fakat Covid 19'u kapmalar�n� engelleyemedi.

A��lanm�� maymunlar�n da t�pk� a��lanmam�� olanlar kadar vir�s� kapabildikleri g�r�ld�. Ancak a�� sayesinde ci�erlerinde viral partik�ller daha az tespit edildi.

Ara�t�rman�n sonu� yaz�s�n� kaleme alan bilim insanlar�, bula��c�l��� engelleyemese de, a��n�n, "hastal��a d�n��me oran�n� dikkat �ekici �ekilde azaltt���n�" a��klad�.

Bu maymunlar �zerinde yap�lan deneylerdi.

�nsanlar �zerinde yap�lan ���nc� faz �al��malar�na do�ru biraz h�zlanal�m.

Bu a�amada, al���ld�k olan�n d���nda, placebo ve yeni a�� verilen g�n�ll�lerden, asemptomatik vakalar�n tespiti i�in her hafta koronavir�s testi de yapmalar� istendi.

Ocak ay�nda a��klanan sonu�lara g�re, a��y� �nce yar�m doz alan sonra da tam doz alan grupta y�zde 59 oran�nda enfeksiyonun �nlendi�i g�r�ld�. A��y� iki tam doz alanlarda ise bu oran 4 puan d��t�.

1 �ubat tarihinde �n rapor olarak a��klanan ara�t�rmaya g�re ise, bir tam doz verilen ki�ilerde, vir�s tespit edilebilir vaka oran� y�zde 67 azald�. Bunun da bula�t�rma �zerinde ciddi etkisi olaca��n� g�sterdi�i de�erlendirildi.

MODERNA

Moderna a��s�n�n test a�amas�nda, vir�s transferi konusunda de�erlendirme yap�lmam�� olsa da, g�n�ll�lere, birinci ve ikinci a��lar �ncesi Covid 19 enfeksiyon testi yap�ld�. Bu anlam�, gruplar aras�nda enfeksiyon oranlar�n�n kar��la�t�r�labilmesi i�in yap�ld�. �lk a��y� olanlar aras�nda 14 ki�inin koronavir�s testi pozitif ��kt�, placebo verilenler aras�nda ise bu say� 38'di.

Bu verinin, birinci a�� sonras�nda asemptomatik vakalar�n ��te ikisini �nlenebildi�ini ortaya koydu�u belirtiliyor.

PFIZER - BIONTECH

Pfizer-BioNTech a��s�n�n, insanlar�n koronavir�s kapmas�n� engelleyip engellemedi�i �zerinde kesin bir kan�t bulunmuyor. Ama baz� erken i�aretler olumlu.

Pfizer CEO'su Albert Bourla, Ocak ay� ba��nda yapt��� a��klamada, maymun deneylerinde vir�s transferi noktas�nda da ciddi bir koruma sa�land���n� s�yledi. Ancak bu veriler hen�z insanlar �zerinde elde edilmi� de�il.

�srail'de sa�l�k �al��anlar�ndan olu�an 102 ki�ilik bir grup �zerinde yap�lan ara�t�rmaya g�re, iki doz a�� yap�lanlar�n yaln�zca ikisinde d���k antikor tespit edildi. Y�zde 98'lik kesimde, Covid 19 kapan ve atlatan ki�ilerden daha fazla antikor g�zlendi.

�srail Sa�l�k Bakanl��� taraf�ndan, yap�lan bir ara�t�rmaya g�re, a��land�ktan bir hafta sonra, 715,425 ki�iden yaln�zca 317'sinin koronavir�s testi pozitif ��kt�. Ancak yine de bu veriler konusunda dikkatli olmak gerekiyor; veriler �zerinde s�n�rlamalar�n ne denli etkili oldu�u bilinmiyor. Bu a��lanmayan bir grup da i�eren klinik bir ara�t�rma de�ildi.

Ara�t�rmay� yay�nlayanlar, bu sonucun, ta��y�c�l�k ve vir�s transferi noktas�nda da BioNTech a��s�n�n �nleyici oldu�unu ortaya koydu�unu savundu. Ancak bu sonucun, t�p d�nyas�ndaki uzmanlar taraf�ndan de�erlendirilmesi �nemli.

NOVAVAX

Bu a��ya, hen�z d�nyan�n herhangi bir yerinde kullan�m onay� verilmedi. Ve t�pk� di�er a��lar gibi, enfeksiyonu ve vir�s transferini �nleme noktas�nda kapsaml� bir veri g�stermi� de�il.

Ancak ge�en y�l�n Kas�m ay�nda elde edilen baz� veriler, bilim insanlar�n� heyecanland�r�yor.

�irket, makak maymunlar� �zerinde yap�lan ara�t�rmalarda, y�ksek doz verilmesi durumunda, vir�s transferinin tam olarak engellendi�i sonucunun elde edildi�ini a��klad�.

Bu, Novavax a��s�n�, pirimatlar aras�nda, asemptomatik vir�s transferini de �nleyen elit bir a�� grubu aras�na sokuyor.

Bu sonu� �nemli ��nk�, makak maymunlar� ile insanlar�n benzer bir solunum fizyolojisi bulunuyor.

Bilim insanlar�, a��n�n insanlar �zerinde de sterilize ba����kl�k etkisi olup olmad���n� ara�t�racak.

Dr. Nita Patel, Director of Antibody discovery and Vaccine development, returns a box of potential vaccines to a fridge at Novavax labs in Gaithersburg, USA, 20 March 2020.

Novavax halen onaylanm�� de�il.

TOPLUM BA�I�IKLI�I

A��laman�n toplum ba����kl��� �zerinde de b�y�k bir etkisi bulunuyor. Bilim insanlar� halen toplum ba����kl��� i�in gerekli olan s�n�r� tespit etmi� de�il. Ancak a��lar�n tamamen vir�s transferini sonland�rmamas� halinde, a��n�n uygulanaca�� ki�i say�s�n�n artaca�� biliniyor.

Toplum ba����kl���, yeterince insan�n ba����kl�k kazanmas� ile olu�an duruma deniyor.

Hen�z kesin olmasa da, bir ara�t�rmaya g�re vir�s transferinin bitmesi ve toplum ba����kl��� kazan�lmas� i�in n�fusun y�zde 60 ila 72'sinin a�� olmas� gerekli.

Ancak a��n�n etkinli�i y�zde 80 seviyesinde olursa, bu toplumun y�zde 75 ile 90'�n�n a��lanmas� anlam�na geliyor.

�ngiltere gelecek Eyl�l ay�na kadar, �lke n�fusunun y�zde 75'ine denk gelen, t�m yeti�kin n�fusunu a��lamay� ama�l�yor.

�ok say�da bilim insan�, vir�s� tamamen ortadan kald�rman�n de�il, insandan insana bula�mas�n� azaltma amac�n�n g�d�lmesi gerekti�ini s�yl�yor.

15.6.2021 - 54178