|
Alzheimer Hastal��� Nedir?
Alzheimer Hastal���, ad�n�, 1906’da bir Alman Doktor olan Alois Alzheimer’den alm��t�r. Aradan ge�en y�zy�l hastal���n tan�s� ve tedavisi hakk�nda b�y�k ilerlemeler getirmi� olsa da, yap�labilecek �eyler hala s�n�rl�d�r ve ��z�mleyici de�ildir. Demans (bunama), hastan�n g�nl�k faaliyetlerini yapmas�n� ciddi bir �ekilde etkileyen bir beyin hastal���d�r.
Ya�l� insanlar aras�nda en yayg�n bunama t�r�, Alzheimer Hastal���d�r. Alzheimer Hastal���, ba�lang��ta beynin haf�za, d���nce ve lisan yetene�i ile ilgili b�l�mlerini etkiler.
Alzheimer Hastal��� Nas�l Bir Karakter G�sterir?
Alzheimer Hastal��� ilerleyici bir hastal�kt�r. Haf�za kayb�, g�nl�k i�leri yapmada zorlanma ve davran�� de�i�iklikleri gibi yak�nmalarla ortaya ��kar. Baz� insanlar, bu t�r bulgular� normal ya�lanman�n bir sonucu olarak kabul ederler; baz�lar� da hastal�k bulgusu diye d���n�p t�bbi yard�m ararlar.
Bu t�r bulgular�n depresyon gibi di�er hastal�klara ba�l� olup olmad���n� de�erlendirebilmek i�in doktor g�r��� �nemlidir.
Alzheimer Hastal��� ve Ya�la �lgili Haf�za Kay�plar� Aras�ndaki Farklar
Ya�la ilgili haf�za problemleri: Deneyimin bir b�l�m�n� unutma - Daha sonra s�kl�kla hat�rlama - Yaz�l� ve s�zl� direktiflere genellikle uyma - Genellikle notlar�n� kullanabilir - Genellikle kendi bak�m�n� yapabilme
Alzheimer hastal���ndaki haf�za problemleri: T�m deneyimleri unutma - Daha sonra hat�rlama �ok nadir - Giderek yaz�l� ve s�zl� direktiflere uymada zorlanma - Al�nan notlar� giderek kullanamama - Giderek kendi bak�m�n� yapamama
Hastal���n G�r�lme S�kl��� Nedir?
65 ya� �zeri insanlar�n %5’i, 80 ya� �zerindekilerin %20’si ve 90 ya� �zerinde olanlar�n ise % 30’unda Alzheimer Hastal��� bulunmaktad�r. Bu kadar s�k g�r�len bir hastal���n ba�lang�� bulgular� �nem kazanmaktad�r.
Hastal���n �kaz Bulgular� ile �lgili Bilgi Verir misiniz?
Haf�za kayb�: Yeni ��renilen bilgilerin unutulmas� Alzheimer Hastal���n�n s�k g�r�len erken bulgular�ndand�r. Ki�i daha s�k unutmaya ba�lar ve daha sonra da hat�rlayamaz. (Ara s�ra randevular� ve isimleri unutmak normaldir.)
Bilinen i�leri yapmada g��l�k: Demansl� insanlar g�nl�k i�lerini yapma ve planlamada zorlan�rlar. Yemek haz�rlama, oyun oynama gibi faaliyetlerde etap ve a�amalar� kar��t�r�rlar. (Nadiren bir odaya ni�in geldi�ini veya ne s�ylemeyi planlad���n� unutmak normaldir.)
Konu�ma ile ilgili problemler: Alzheimerli hastalar basit kelimeleri unutabilir ve uygun olmayan kelimelerle de�i�tirebilirler. Bunlar da konu�tuklar�n�n ve yazd�klar�n�n anla��lmas�n� zorla�t�rabilir. �rne�in di� f�r�as� kelimesini bulamaz yerine "a�z�m i�in olan �ey " diyebilir. (Zaman zaman do�ru kelimeyi bulmada zorluk olmas� normaldir.)
Zamana ve yere y�nelik sorunlar: Alzheimerli hastalar kendi �evrelerinde semtlerinde kaybolmaya ba�larlar. Nerede oldu�unu, oraya nas�l geldi�ini ve eve nas�l geri d�nece�ini unuturlar. (Haftan�n g�n�n� veya nereye gitti�ini ara s�ra unutmak normaldir.)
Karar verme yetene�inde g��l�k ve azalma: Alzheimerli hastalar uygun olmayan tarzda giyinebilirler. S�cak bir g�nde birka� kat veya so�ukta ince giyinme gibi. Kara verme yetenekleri zay�flam��t�r. (Zaman zaman ��pheli veya tart��mal� karar verme normaldir.)
D���nceyle ilgili problemler: Alzheimer’liler kar���k mental g�revleri ger�ekle�tirmede zorlanabilirler. Rakamlar�n nas�l ve ni�in kullan�laca��n� unutmak gibi. (Ara s�ra mali hesaplar� dengelemede zorlanmak normaldir.)
E�yalar� yanl�� yerle�tirme: Alzheimerli hastalar e�yalar� al���lmad�k yerlere koyabilirler. �t�y� buzdolab�na veya kol saatini �eker kutusuna gibi... (Anahtarlar� veya c�zdan� ge�ici olarak yanl�� yere koymak normaldir.)
Davran�� ve miza� de�i�iklikleri: Alzheimer'li hastalar h�zl� miza� oynamalar� g�sterebilirler. Belirgin bir neden yok iken, sakin bir halden k�zg�nla�abilir veya a�layabilirler. (Ara s�ra karamsar ve �zg�n olmak normaldir.)
Ki�ilik de�i�iklikleri: Demansl� hastalar�n ki�ilikleri, dramatik olarak de�i�ebilir. A��r� derecede korkulu, ��pheci veya aile �yelerine ba��ml� olabilir. (Ya�lanma ile ki�ilik �zelliklerinin biraz de�i�mesi normaldir.)
�nisiyatif kayb�: Alzheimerli hastalar �ok pasif olabilirler, saatlerce televizyonun kar��s�nda oturabilirler, ola�andan daha fazla uyuyabilirler, g�nl�k i�lerini yapmak istemezler. (Bazen i� ve sosyal y�k�ml�l�klerde yorgunluk hissi normaldir.)
Alzheimer Hastal���n�n Tan�s�nda Kullan�lan Testler Nelerdir?
Alzheimer’li bir hastaya tan� konulmas�n� sa�layacak tek bir test bulunmamaktad�r. Yap�labilecek birka� �e�it test vard�r. Hastalanmadan �nce, hastal��� tan�mlayabilecek bir test yoktur. Tan�sal testler ve kriterler, doktorun % 90 oran�nda do�ru bir tan� koymas�n� m�mk�n k�lar. De�erlendirme �u ad�mlar� i�ermelidir:
N�roloji Uzman�n�n Kons�ltasyonu
- T�bbi �z ge�mi� (hastal�klar, ila� kullan�m� ve aile ile ilgili sa�l�k problemleri )
- Mental durum ve haf�za, lisan ve koordinasyonlarla ilgili de�erlendirme
- Fizik muayene
- Sinir sistemi muayenesi
- Beyin g�r�nt�leme
- Laboratuar testleri
- Psikiyatrik de�erlendirme
Alzheimer'in Tedavisi M�mk�n m�?
Alzheimer Hastal���’n�n kesin bir tedavisi yoktur. Fakat, ila� ve ila� harici tedaviler hastan�n, anlama ve idrak yetene�i ile davran��sal (giyinme, yemek, banyo, hijyen, yak�nlar�n� tan�ma) bulgular�nda olu�an sorunlar�n azalmas�na yard�mc� olabilir.
Hastal���n seyrini de�i�tirecek ve hastan�n hayat�n�n kalitesini art�racak yeni tedaviler �zerinde �al��malar yap�lmaktad�r. Hastal�k bulgular�, beyin h�creleri �ld�k�e ve h�creler aras�ndaki ili�kiler kaybolduk�a k�t�le�mektedir. Halen kullan�lan ila�lar bu ilerleyici h�cre kayb�n� etkilemese de, bulgular� azaltabilir. Bu ila�lar evde bak�m ihtiyac�n� da geciktirebilir.
12.7.2010 - 1528
|