YE��M SERT KARAASLAN - T�rk bilim insanlar�nca, baca�� dizin �st�nden kesik oldu�u i�in y�r�me g��l��� �eken ki�iler i�in y�r�y�� h�z�n�n otomatik ayarlanabilece�i, kablosuz ileti�im �zelli�i bulunan ve �arj edilebilen ak�ll� diz protezi geli�tirildi. Hacettepe �niversitesi (H�) Elektrik ve Elektronik M�hendisli�i B�l�m� ��retim �yesi Do�. Dr. Atila Y�lmaz'�n ba�kanl���nda y�r�t�len �al��ma sonucunda prototipi haz�rlanan ak�ll� diz protezi, kullan�c� beklentilerine uygun hale getirilebiliyor, kendili�inden parametre ayar� yapabiliyor. Kullan�c�ya y�r�y�� esnas�nda g�ven hissini art�ran protez, y�r�y�� h�z�na otomatik olarak uyum sa�l�yor. Do�. Dr. Y�lmaz, AA muhabirine yapt��� a��klamada, geli�tirilen ak�ll� diz protezinden, do�u�tan ya da sonradan geli�en bir hastal��a ba�l� ya da kaza ve cephede yaralanma dolay�s�yla baca�� diz �st�nden kesilen ki�ilerin yararlanabilece�ini belirterek, bu sorunu ya�ayanlar�n ak�ll� protezlerle �ok daha g�venli y�r�yebileceklerini s�yledi. Bu ki�iler i�in en �nemli sorunun, g�nl�k ya�amda kendi kendilerine hareket edebilme �zg�rl�klerinin k�s�tlanmas� oldu�unu ifade eden Y�lmaz, baca��n� kullanamayanlar�n y�r�mek i�in �ok fazla enerji sarfetmek ve birinden destek almak zorunda kald���n� belirtti. Hastalar�n y�r�rken �evre ko�ullar�na uyumda zorluk ya�ad�klar�n� anlatan Y�lmaz, durma, geri ya da yana d�nme gibi sorunlarla kar��la�t�klar�n� vurgulad�. Baca��n� kaybetmi� ki�ilerin, daha az enerji harcayarak, yere sa�lam basabilmeyi istediklerini, y�r�y�� h�zlar�n�n protezle uyumlu olmas�n� talep ettiklerini s�yleyen Y�lmaz, "Y�r�y�� hareketinde, tek ayak yere de�di�inde t�m a��rl�k o aya��n �zerine biner. B�yle oldu�unda da kullan�c�n�n proteze g�venebilmesi gerekir ve protezin de o a��rl��� ta��yabilmesi gerekir." dedi. Protez, yurt d���ndakilerle ayn� �zellikte ve daha ucuz olacak Y�lmaz, bu s�k�nt�y� ya�ayanlar�n sosyal ya�amda aktif rol alabilmeleri, daha g�veli y�r�yebilmeleri ve cihaza eri�im imkan�n�n artmas� i�in ilk yerli ak�ll� diz protezi geli�tirme �al��malar�na ba�lad�klar�n� anlatt�. Prototipin tasar�m�n�n kendisinin ba�kanl���nda g�rev yapan ekip taraf�ndan yap�ld���n� kaydeden Y�lmaz, bu s�re�te �e�itli firmalar�n yan� s�ra kullan�lacak manyetoreolojik (MR) silindirin tasar�m�na ise Yrd. Do�. Dr. �smail �ahin'in katk� verdi�ini, ayr�ca SANTEZ ve T�B�TAK 1001 (112E316) program� kapsam�nda destek ald�klar�n� belirtti. Y�lmaz, piyasada, T�rk bilim insanlar�nca geli�tirilen yerli ak�ll� protezle ayn� i�levi yapan ithal protezlerin bulundu�unu, ancak fiyatlar� 20-30 bin dolar oldu�u i�in eri�imde s�k�nt� ya�and���n� s�yledi. Yerli diz protezinin piyasaya ��kt���nda fiyat�n�n yakla��k 10 bin lira olaca��n� ifade eden Y�lmaz, "Yurt d���ndaki e�de�er �r�nlerle ayn� g�revi yapacak olan yerli ak�ll� diz protezine eri�im imkan� artacak." diye konu�tu. Do�. Dr. Y�lmaz, ak�ll� diz protezlerin, i�inde kart ve mikro denetleyicisi bulunan, mekanik k�sm�yla elektronik k�sm� birlikte �al��an ve tamamen kullan�c�n�n y�r�y�� h�z�na ve g�venli�ine odakl� �r�nler oldu�unu vurgulayarak, �unlar� kaydetti: "Burada 'ak�ll�' olmas�n�n �zelli�i, protezin y�r�y�� �artlar�n� kendi kendine duyargalar vas�tas�yla ald��� verilerden kestiriyor olmas�. Yani, kullan�c�n�n y�r�y�� h�z�na y�nelik isteklerini kestiriyor ve buna g�re kendi denetim algoritmalar�n� �al��t�r�yor ve kontrol� sa�l�yor. Geli�tirilen yerli diz protezi, kullan�c�n�n y�r�y�� h�z� ayarlanmadan, y�r�y�� esnas�nda bunu kendi kestiriyor ve uyum sa�layarak kullan�c�s�n�n istedi�i h�zda y�r�mesine olanak veriyor. Ayr�ca, y�r�y���n hangi a�amas�nda oldu�unu belirleyebiliyor." Bir y�l i�inde piyasaya ��kmas� �ng�r�l�yor Protezin, baca�a giyilen ve "g�d�k" diye isimlendirilen k�sm�n alt�na monte edildi�ini anlatan Y�lmaz, ��yle devam etti: "Geli�tirilen yerli diz proteziyle, kullan�c�n�n y�r�y�� hareketine ili�kin veriler kablosuz sistemle bilgisayara otomatik olarak aktar�l�yor. Bunun i�in, kullan�c� d�z bir alanda bir s�re y�r�t�l�yor. Bu �ekilde, ki�inin y�r�y�� al��kanl��� ve y�r�y���ne ili�kin parametreler ortaya konuyor. Protezdeki denetim yaz�l�m�n�n i�inde sinir a�lar� diye isimlendirilen ve karar verebilen bir algoritma var. Burada, kullan�c�n�n y�r�y�� hareketinden veri toplan�yor ve genel analiz i�in bilgisayara g�nderiyor. Bilgisayardan da o kullan�c�ya uygun en iyi parametre seti belirleniyor ve bu kablosuz ileti�imle protezdeki denetleme algoritmas�na y�kleniyor. Bu �ekilde, protez kullan�c�n�n y�r�meye ili�kin al��kanl���n� ��reniyor. Elektronik tasar�m i�indeki duyargalarla hem y�r�y���n h�z� hem de at�lacak ad�mda duru� ya da y�r�y�� safhas�nda olunup olunmayaca�� otomatik olarak alg�lan�yor ve s�n�mlendirici denilen yap�ya denetleme parametresi g�nderiyor. Bu �ekilde protez, kullan�c�n�n istedi�i h�zla y�r�me iste�ine adapte oluyor. Ayr�ca, ak�ll� tasar�mla ana sistemle kablosuz haberle�me sa�lan�yor ve kolay �arj edilebiliyor." Y�lmaz, haz�r olan prototipin �retime ge�ebilmesi, d�� g�r�n�m� i�in karbon fiber kaplamayla end�striyel tasar�ma ihtiya� duyuldu�unu dile getirerek, bunun i�in finansal deste�in haz�r oldu�unu, ancak bunu yapabilecek uygun bir firma ile �al��man�n tamamlanaca��n� s�yledi. Do�. Dr. Y�lmaz, yerli ak�ll� diz protezlerinin, end�striyel tasar�m ve testlerin tamamlanmas�n�n ard�ndan bir sene i�inde piyasa ��kabilece�ini bildirdi.
28.3.2017 - 26448
|