|
Prof. Dr. �smail �elik;
�ncelikle te�ekk�r ederim, sizin desteklerinizle kanserden korunma kavram� bug�nlere geldi, bas�n�n sayesinde geldi ��nk�, biz akademisyenler aram�zda konu�urken bunun halka anlat�lmas� konusunda sizden �ok �ey ��rendik. Kanser korkutucu bir kelime, tan�s�yla birlikte geldi�inde �l�mle kar��abiliyor. �l�mle birlikte ba�layan bir korunma da hi� alg�lanm�yor. Ben sizinle olan diyaloglar�mda kanserden korunmay� halka, do�ru bilinen yanl��lar� nas�l d�zeltiriz diye gidiyorduk. Ama sizin katk�lar�n�zla �ok �nemli bir yere geldik. Nas�l oldu bu katk�, ��yle; bana ila� firmalar� ��yle geliyor, -hocam sizin bas�n toplant�lar� ve bas�n bildirileri �ok ilgi �ekiyor, biz de destek verebilirmiyiz?- bas�n versiyonunu kullanabilmek i�in, bu kadar ses getiren bir kongrede olabilmek i�in yar���yorlar. Mesajlar�m�z� ta��man�n belki en �nemli arac� sizsiniz, benim de senede bir kez hakk�m var, bu toplant�da bir arada olmak i�in.
Bu sene bizim i�in �ok ho� bir kat�l�m oldu, sempozyumumuz Sigara B�rakma E�itim Kursu ile ba�lad�,bu kursun ��yle bir �nemi var; T.C. Sa�l�k Bakanl��� �ok �nemli bir ad�mla, sigara b�rakma kliniklerine ba�vuran insanlara, talep edenlere, �cretsiz sigara b�rakma deste�i vermeye karar verdi, daha altyap�s� tam olarak tamamlanmad�. 15 Aral�k’ta y�r�rl��e girecek, fakat dediler ki, b�yle bir program� da��tmak i�in Sigara B�rakma Klinikleri bir araya gelip Ankara’da bir pilot �al��ma yaparm�s�n�z, dediler bize.
Seve seve dedik, ��nk� bizim inan�lmaz bir �ekilde avantaj�m�z olan bir kavram. Neden, ��nk� biz sigara b�rakma ila�lar�n� re�ete ederken, adam re�eteyi al�yor ben eczaneye gittim diyor, parayla sat�l�yormu� diyor, hakl�s�n �u an yasa �yle de�il diyoruz. Olduk�a maliyeti olan ila�lar, ben bunu talep eden insanlara �cretsiz verebilece�imi g�rd���m anda, tabiri caizse �st�ne atlad�m projenin. M�kemmel bir proje olur dedim, Ankara’da Sigara B�rakma Klinikleri bir araya geldik, bu proje a�ustos ay� sonuna do�ru ba�lad�.
��yle bir program yapt�k, Sigara B�rakma Klinikleri bir araya gelirse ve biz, sigara b�rakmada �cretsiz ila� da elimizde olunca, bunu kullan�rsak ne yapar�z, nas�l bir yol al�r�z, insanlara nas�l hizmet veririz diyerek Avrupa’da benzeri olmayan bir programa ba�lad�k. Bu konuda bizim i�in en �nemli kavram, Sa�l�k Bakanl��� taraf�ndan bu projenin bize verilmi� olmas�, bizimle y�r�t�lmesi.
En �nemlisi ��yle bir �eyi ba�ard�k, kliniklerin yan� s�ra bir de sigara b�rakma �eyleri var-ismini �zellikle belirtmiyorum- �e�itli isimlerle an�lan, i�inde ne doktor olan, ne klinisyen olan ne de uygulayabilecek uzman olan insanlar var. Ger�ekten bu i�i yapan merkezler bir araya gelerek �unu tart��t�k, bir kere biz bir arada �al��abiliyor muyuz, -neden bunu s�yledim-��nk�, g���s hastal�klar�, onkologlar, kardiyologlar, aile hekimleri, pratisyenler, zordur tek bir �ekilde hareket etmesi, bunu ba�ard�k biz. Ankara’da A�ustos sonuyla Aral�k ba�� aras�nda 936 ki�iye �cretsiz ila� deste�i sa�lad�k. Bu �u demek de�il, biz kap� kap� dola��p sigara i�en var m�, ka� ki�i i�iyor gibi de�il, biz rutin i�imizi yapt�k.
Gelenlerden ilac� alabiliriz diyen oluyordu, �cretsiz ila� deste�i isteyenlere, bu ilac� alam�yorum �ok pahal� diyenlere bu program� tant�yorduk. 936 ki�i ald�k, bu niye �nemli bir rakam, Hacettepe �niv. Sigara B�rakma Klini�inde ben 1 senede 500 ki�i alabilmi�tim, Ankara’da yakla��k 2 ayda 1000 ki�i ald�k. Benim amac�m burada rakam� art�rmaktan daha �ok, sigara b�rakmay� �nemli bir orana ��karabilir miyizdi, �u an birinci ay sonu�lar� elimde, �u an ba�ar� d�rtte ��e yak�n. 4 ki�iden 3’� bizim sigara b�rakma tedavimizi al�p, -ger�ekten ben sigaray� b�rakt�m, gerisine devam edebilirim- d���ncesiyle devam edecek.
Sigara b�rakman�n tedavisi en az 3 ay, tercih edenlere ya da bizim gerekli g�rd�klerimize 6 ay s�r�yor. Biz ciddi bir ba�ar� sa�lad�k, d�nyada y�zde 30-40’� ge�emez, bu tedavide ba�ar� oran�. D�nyan�n en ba�ar�s�z tedavisidir, sigara b�rakt�rma tedavisi. Bizim Hacettepe’de 1. ay sonunda d�rtte �� ba�ar� sa�lad�k, umar�m bunu y�zde 60-65’lerde tutacak ba�ar� ile ��kar�z, ��nk� bu program�n as�l amac�, -Bakanl�k da bunu �n�m�zdeki g�nlerde resmen a��klayacakt�r- bu programda ��kan sonu�larla ila�lar�n geri �deme kapsam�na al�nmas�n� planl�yorlar. T�rkiye’de sigara b�rakmak isteyen insanlar�n her merkezde, her ilde olu�turulmu� sigara b�rakma merkezlerine gidip, �cretsiz destek verilmesi, ila�lar�n �cretsiz sunulmas� olarak planlanan bir program. KETEM �yeleri bu sempozyumda sertifikalar�n� da tamamlad�lar, Bakanl�k s�yledi�i anda, T�rkiye’ye 350.000 ki�ilik bir projeyi ba�lataca��z, Bakanl�k ila� ihalesini yapt�, tan�mlad� ve ila�lar �u an imal ediliyor, bu proje Aral�k 15’den sonra ba�layacak. Sigara her �eyin ba��nda, kanser sebeplerini yan yana koyarsan�z sigara her �eyin ba��d�r. Sigarada baz� �eyler farkl�d�r, end�stri �ok g��l�d�r, saklanmaya �al���l�r. Bir de �u benim sevmedi�im ama ba�ka bir kelime de bulamad���m, �arlatanlar�n-yani sigara b�rakma tedavisi, merkezi, akupunktur vs- gibi uygulamalar�n sonun getirece�iz. Onlar bu programla batacaklar, neden ��nk� hem i�e yaram�yorlar, hem de para al�yorlar. Seviniyorum, ��nk� onlar�n sonu gelecek.
Benim daha �nce de tak�ld���m bir konu ve sinirlendi�im bir kavramd�r, kanser tedavisini kar��t�ranlar. Asl�nda buras� kanserden korunma sempozyumu oldu�u i�in top bende de, yan�mdaki hocalara d�nsem, diyabet tedavisinde de neler var. �arlatan kelimesini bu konuya saklam��t�m, benim amac�m �u an onlarla u�ra�mak de�il. Elinizdeki bu rehberin amac�, kanser tan�s� tedavisi alan insanlara bir �ey satmak isteyen kar���m, alternatif, vitamin, takviye, kaps�l vs. satmak isteyenler oldu�unda l�tfen bu rehberi a��n, bizim uyar�lar�m�zdan birini i�eren bir �ey var m�, kontrol edin.
Bu arada bu rehberdeki bilgiler, izin al�p sundu�um T�bbi Onkoloji Derne�i ve Ulusal Kanser Dan��ma Kurulu web sayfalar�nda t�m� var. Ben halk�n anlayaca�� dilde, k�saltarak ve izin alarak bir rehber haline getirdim. Nerede kar���yor olay, -m�� gibi yapan bir sekt�r var, ila�-m�� gibi satan, ila� kaps�l� gibi g�r�nen ama ruhsat�n� Tar�m ve K�y ��leri Bakanl���’ndan alan ve g�da takviyesi olmaktan �te gidemeyen bir �r�n profilinden bahsediyoruz. Ne zaman sat�yorlar bunu, kanser tan�s� alm��, umutla sa�a sola bakan, -ben bununla ilgili ne yapsam da acaba- takviye yapsam diye bekledi�i anda; bu adamlar o kadar haz�rlar ki zaten o insan�n son umuduyla oynamaya kullanmaya ve onu kullanarak para kazanmaya. �simleri yo�unla�t�rarak hakaret etme amac�m yok ama asl�nda onlara u�ra�ma amac�m da kalmad�, �u anda �yle bir kuvvetli rehber, �yle bilimsel veriler var ki asl�nda hastalar�m�za �neri olarak sunabilece�imiz. Benim �u an mesajlar�m, kanser tan�s�, tedavisi alan, kanser tedavi �ncesi, esnas� ve sonras�nda b�yle kar���mlar� kom�usundan, bas�ndan,-sen ne ald�n ben de ondan alay�m- diyenlere. Daha �tesi, hasta yazd���m�z re�eteyi al�r, eve gider, evde birisi-onu kullanma, Ay�e Teyze de kulland� k�t� oldu-, bizim re�eteler redaksiyona girer. �imdi biz kom�ulara da ula�aca��z, ne olur bu rehberi bir okuyun diye.
Steril olmayan ko�ullarda, duman, toz i�inde yol kenar�ndan toplanan bitkileri kar��t�r�yor bu arkada�lar, mucizevi bitkisel kar���m diye, i�inde ne oldu�unu, nas�l topland���n� bilmedi�iniz bir �eyi siz i�er misiniz. Bu �r�nlerin safl��� ve g�venirli�i tart��mal�d�r. Benim i�in kanser hastalar�nda �nemli bir �ey var, enfeksiyona meyilli oluyorlar de�il mi, kemoterapi alanlarda sa� d�k�lmesi, a��z yaras� gibi durumlar oluyor ama d�zeliyor, ancak enfeksiyon �nemli. Bana hangi kurum iddia edebilir bu kar���mlar�n steril oldu�unu. Steril olma �ans� var m�, aktarlarda, a��kta sat�lan bir bitkinin. Bu ger�ek bir su� duyurusu, kanser tedavisi esnas�nda b�yle �r�nleri hastalara steril olmadan �nermek ger�ekten su�tur. Benim hastam tedavi al�rken, benim hastama steril olmayan ve onu enfeksiyona itebilecek olan bir malzeme �nermek hukuken ve t�bben bir su�tur. Burada bunlar� s�ylememi gerektiren durum da �u; Kemoterapi alan hastalarda bu t�r kar���mlar� kullanmak kemoterapinin etkisini azalt�yor. Ancak, halk aras�nda �ok s�ylenen, aman greyfurt suyu i�meyin s�z� vard�r, greyfurt suyuna �ok benzeyen, etkileri olan kar���mlar var, �imdi greyfurt suyu kulland���m�z ila�lar�n etkisini art�r�yor, bu �ok da iyi bir �ey de�il, ��nk� etki art�nca yan etki de artar. �smini detayl� olarak g�rd���n�z maddelerin hemen hepsi, benim kulland���m ila�lar�n etkisini azal�yor. Bu, pi�mi� a�a su katmakt�r, yani kanser tan�s� ald�n�z zaten hayat�n�z de�i�iyor, ne oldum ben diyorsunuz.
Zor bir s�re�ten ge�iyor hasta, umut ararken bana geliyor. Bana gelmesi �nemli bir �ey, demek ki bir medikal onkolo�a g�veniyor. Ben de ila� tedavisine ba�l�yorum, tam bu tedavi ba�lamas� esnas�nda, sen ne hakla ve c�retle benim tedavimin etkisini de�i�tirebilecek bir ila� �neriyorsun ve umut tacirli�i yapabiliyorsun, kendi kar���m�n� satarak para kazanma tela��na d���yorsun. Bu, dini a��dan da g�nah, hukuken de su�, t�bben de etik de�il, siz art�k nas�l de�erlendirirseniz. Bu kar���mlar� satanlara, benim hastalar�ma dokunmay�n, kanser hastalar�na dokunmay�n diye burada bir kez daha uyar�yorum.
Bu konuda yeni ve g�zel geli�me var, Sa�l�k Bakanl���, Tar�m Bakanl��� ruhsat� alm�� bu g�da takviyelerini denetleme konusunda ipleri eline almay�, en sonunda galiba al�yor. Y�netmelik hen�z ��kmad� ama, bunun haber olarak bile ��kmas� �nemli. Bu ne demek, ila� olmayan ila�-m�� gibi sunulan takviye, kaps�l gibi de�i�ik isimlerle an�lan bu �r�nler art�k Sa�l�k Bakanl��� taraf�ndan denetlenerek sat�lacak. Amerika’da bunu denetleyen FDA, yani hem ilac� hem yiyece�i denetleyen kurumu. Bizde ise, ilac� denetleyen Sa�l�k Bakanl���, g�day� denetleyen Tar�m Bakanl���’na ba�l�. G�da takviyesi olarak an�lan �r�nlere Tar�m Bakanl���’ndan ruhsat al�nabildi�i i�in, bu �r�nlerin kanser tedavisi esnas�nda kullan�m�n�n tamamen zararl� oldu�unu d���n�yorum. Son olarak mesaj�m �u, bu kar���mlar�n �ok az bilinen bir etkisi var, sar�msak kullanan, sar�msak tableti kullanan �nemli bir pop�lasyonumuz var. �smi bilinmeyen olunca daha �ekici oluyor, ginsengler vs., i�i bo� �eyler bunlar. T�pta �u var, �nce zarar verme, ama onlar sadece zarar veriyorlar.
Soru: Kemoterapinin etkilerine yarar� yok mu?
Prof. Dr. �smail �elik;
Hasta bana geldi�inde, ben kemoterapinin etkisini tolore edebiliyorken, tam o a�amada benim tedavimin yan etkilerini art�r�p, etkilerini azaltmay� istermiyim, sorun orada i�te. Bu kanamaya meyile yol a�mas� a��s�ndan sar�msak kullan�m� Amerika’da �ok ciddi uyar�lara yol a�m��t�r. Bildi�iniz sar�msa��, yemekte kulland���n�z gibi de�il, onu her g�n tablet olarak, ila�-m�� gibi kulland���n�zda kanamaya yol a�ar. Biraz �nce enfeksiyonu konu�tuk, kanamaya yol a�t��� i�in �unlar� �neririz, mesela elektrikli makine ile t�ra� olun, bir yeriniz kesilmesin, bir yere �arpma, morartma, bu kan seviyesi azald��� i�in, bu �r�nler kanamaya meyile yol a��yor. Adam bir anda evde �l�yor, kim bunun sorumlusu? Dolay�s�yla bu konuda ciddi bir hukuki ve t�bbi bir sorun var.
Ba�ka �nemli bir konu; ge�en sene �ok konu�tuk, cep telefonu ve baz istasyonunun zararlar� var m�? �urada ��yle bir sorun var, ben de daha �nce o hatay� yapt�m, cep telefonu ile baz istasyonunu hep ayn� kefeye koyduk. �imdi �ok �nemli bir kavram karma�as� var, cep telefonu ki�isel kullan�m i�in planlanm�� ve insan� hakikaten konu�urken �ok yak�n�nda olan, �evremizde gidip gelen elektromanyetik yayan bir alet. Baz istasyonu ise, onu h�cresel bir d�n���m ile baz istasyonu ile o konu�may� al�p ileten bir ara yap�. �unu vurgulamak laz�m, biz cep telefonu ile konu�urken, benim yak�n�mda olan ama kontrol� yap�lm��, g�venlik tedbirleri al�nm�� bir baz istasyonu, cep telefonumun sinyalini ta��rken, e�er bu baz istasyonu yak�ndaysa, benim cep telefonum baz istasyonun aramaz, ��nk� hemen bulur.
Dolay�s�yla benim konu�urken radyasyonla o kadar ili�kim olmaz. Ama bir baz istasyonu i�in arbede ��kar, bir �ekilde kald�r�ld���n� d���nelim, ama cep telefonunu att�k m�, hay�r, konu�maya �al���yoruz ki�isel maruziyetten bahsediyorum, nerede bizim o sinyali ta��yacak baz istasyonu, kald�rd�k onu. Ne yapacak o zaman o cep telefonu, bir �b�r mahalleye, uzaktaki baz istasyonuna ula�maya �al��acak, al�n size kendisinden daha fazla enerji ��kan ve arand��� anda daha �ok manyetik yayan bir durum olu�acak. Hat�rlar�m, eskiden baz istasyonu say�s� azken, makineler bu durumdan dolay�, sinyal bulmaya zorland���ndan hem pil seviyesi �abuk d��er, hem de �ok �s�n�rd�. Kendi tecr�bemizden yola ��kal�m, e�er baz istasyonunu kald�r�rsan�z o elinizde size zarar verme ihtimali olan telefon daha �ok �al��acakt�r.
O zaman �unu ay�ral�m, baz istasyonu kendi reg�lasyonu, y�netmelikleri ve kurulu� mekanizmalar� ile belli kurallar dahilinde kuruluyorsa onu yerinden kald�rmak l�zumsuz hatta sorun yaratabilir. Bunlar� denetleyen, izni veren kurumlar var, zaten bunlara g�venmiyorsak, o zaman kullanman�n anlam� yok, ben bunu teknofobi olarak adland�r�yorum, kullan�lan bir terimdir, kullanmay� bilemedi�imiz aletler kar��s�nda onlar�n g�c�nden korkmaya deniyor. Do�ru kullanmay� bilmedi�imiz ve tan�mad���m�z aletlere, i�inden de�i�ik radyasyonlar yay�yor dersek, bir kere yanl�� konu�mu� oluruz. Korkuya d�n���yor bu durum, kanser hastalar�m zaten titreyerek bekliyorlar, onlara �mit mi veriyorsunuz, korku mu sal�yorsunuz, bu konuda �ok dikkat etmemiz laz�m. Ben kanser hastalar�n� korkutmay�n anlam�nda s�ylemedim ama. Baz istasyonlar�n�n �al��ma prensibiyle, cep telefonundan bireysel korunma farkl�d�r, tek �nerebilece�imiz ve kesin olmas� gereken kulakl�k kullan�lmas�d�r.
Bu �unun i�in �nemli, �zellikle araba kullan�rken konu�mak zorunda oluyorsunuz, cep telefonunun bug�ne kadar bildirilmi� en y�ksek �l�m riski trafik kazalar�. Bunu Sa�l�k Bakanl��� ve T�bitak da a��klam��t� zaten. Neden bu konuyu bu sempozyumda konu�tuk derseniz, bu sene �ok �nemli 2 literat�r, 1 tane bas�n a��klamas� yap�ld�. INTERPHONE �al��mas�n�n 2 aya�� a��kland�. May�s 2010’da cep telefonu-kanser ili�kisi, Kas�m 2010’da da baz istasyonu-kanser ili�kisi b�l�mlerinin sunuldu�u ve aralar�nda Almanya, Danimarka, Avustralya, Fransa, Finlandiya, �ngiltere, �srail, �talya, Japonya, Kanada, Yeni Zelanda, Norve� ve �sve�’in oldu�u 13 �lkede 14 bini a�k�n kullan�c� �zerinde yap�lan Uluslararas� INTERPHONE ara�t�rma raporu, baz istasyonu maruziyetinin ve cep telefonu kullan�m�n�n kanser riskini art�rmad���n� g�stermektedir.
Gelelim, bizim t�pta kulland���m�z radyasyona. Bize soruyorlar bilgisayarl� tomografi kanser yap�yor mu, bunu bilemeyiz hemen. Neyin ne kadar radyasyon miktar�n� yayd���na hemen bakal�m; Havaalanlar�ndaki X-ray kontrol� 0,002 mrem, bu epey konu�uldu bir ara, �ocuklar oradan ge�mesin vs. diye. Bu �ok d���k bir doz, 0 nerdeyse. N�kleer santrale bakal�m, 70 km yak�n�nda ya�arken maruz olsan�z 0,01 mrem, termik santralin 70 km yak�n�nda ya�arken maruz olsan�z da 0,03 mrem al�yorsunuz, bu da hi� bir �ey de�il ama tam 3 kat� fark var. Sebebi �u, n�kleer santral kurulurken ciddi �nlemler al�n�yor, termik santralde bu yok ama.
Gelelim t�bbi radyasyon miktarlar�na; bir di� grafisi 1 mrem, Akci�er-mamografi �ektirirseniz 5, beyin tomografisi �ektirirseniz 100, g���s ve kar�n tomografisi ise 500 mrem ald���n�z baki. �imdi tomografi dedik hep ama, daha s�k kulland���m�z �rne�in kalp anjiyosu ile 900 mremdir. Esas bak�n en �arp�c�s�, e�er zaten sigara i�iyorsan�z senelik olarak 1000 mrem v�cuda radyasyon al�yorsunuz. Yukar�da sayd�klar�m� toplasan�z anca eder.
Bizim y�lda, do�al yollardan topraktan,�evreden vs. zaten maruz kald���m�z i�in, 360 mrem alma hakk�m�z var zaten. Ben bir hasta olsam, 1kez tomografi �ektirmi� olsam, arkas�ndan anjiyol olacak olsam d���n�r�m. Ama havaalan�nda X-ray’den ge�erken korkmam, mamografiden korkmam sigaray� b�rak�r�m gibi. Bu tablo �n�m�zdeyken, tomografiyi ��pe atmak, karalamak vs. gibi l�ks�m�z yok.
Uzman� de�ilim, ama burada ��yle anlatt� uzman�, onun ilettikleri; tomografi yerine MR var, o radyasyon yaym�yor. Ultrason var diyor, klinik aray� artt�r�n diyor. Biz doktorlar �urada hata yap�yoruz, hasta bir yerde tomografiyi �ektirdi diyelim, gelir bu k�t� olmu� deriz, bir daha �ektir deriz, �ekildi�ini bilmeyiz-hasta da s�ylemez bazen- tekrar �ektiririz, 3 olur. B�yle bir konseptte �nce �uvald�z� kendimize bat�r�yorum zaten, halk�n burada yapabilece�i bir �ey yok, biz dikkatli olmal�y�z. Gene de ama sigara i�iyorsan�z, t�t�n ��nk� ��yledir, topraktaki radyoaktif maddeyi toplar ve i�inde tutar, t�t�n de bitkidir bu arada unutmayal�m. �arap da, ��nk� �z�mden yap�l�r. Alkol ve sigara da kanser sebebi, onu da unutmayal�m.
Di�er konu, �eker hastalar�nda kanser riski var m�, artm�� risk var m�, bu neye ba�l� diye konu�ulacak bu toplant�da. Kanser riski alm�� �eker hastalar�n� daha erken kaybediyoruz, daha �ok �l�yorlar. Hem daha �ok kansere yakalan�yorlar, hem de daha erken kaybediyoruz. �nemli bir sorun, bu insanlara daha �nem vermemiz gerekiyor.
Prof. Dr. Nilg�n G�vener Demira�;
Son y�llarda, diyabet hastalar�nda kanser g�r�lme s�kl���nda art�� oldu�u bilinmekte. Hem �zellikle meme, kolon ve pankreas kanseri riski art�yor, hem de var olan kanserleri olumsuz etkileniyor. Bunun nedenleri konusunda �ok �al��ma var, bu hastalarda beraberinde e�lik eden kilo fazlal���, obezite ve ins�lin direnci patogenezde bu tablonun ortaya ��k���nda en �nemli nedenlerden bir tanesi olarak g�r�l�yor.
Baz� kanser t�rlerinde, kan �ekeri reg�lasyon bozuklu�unun etkisi oldu�u g�sterilmi�. Bu hastalar bize ba�ka bir�ok ek hastal�klarla geliyorlar, bu hastal�klarla u�ra��rken genetik hastalarda g�zden ka�an �eylerden bir tanesi, rutin kanser taramalar�nda baz� atlamalar, gecikmeler oldu�u. Diyabetik hastalarda, ek komplikasyonlar�n da varl��� nedeniyle, verilen tedavilerin daha komplikasyon yaratma riski var. Sorun yaratt���n� biliyoruz. Bir de son y�llarda bizim diyabete y�nelik bizzat verdi�imiz tedavilerin, bu a��dan sorun yarat�p yaratmayaca��na dair d�nyada ciddi �al��malar devam ediyor.
Gelinen noktada s�yleyebilece�im en �nemli sorunun hiperins�linemi oldu�u ve buna ins�lin direnci neden olmakta, dolay�s�yla ins�lin direncini azaltmaya y�nelik bu hastalarda kilo kontol�, sa�l�kl� beslenme ve egzersiz, hem diyabeti ve diyabete ba�l� organ hasarlar�n�n geli�imini �nlemede hem de kanseri �nlemede en etkin ve en ucuz y�ntem g�r�n�yor. Verdi�imiz ila� tedavisi dozunu azaltman�n yolu da kilo kontrol�n�n sa�lanmas�d�r. Son y�llarda metformin ile ilgili �al��malarda, bizim diyabetik hastalarda �ok s�k kulland���m�z, d�nyada diyabetin tedavisinde -e�er kullanmada bir engel yoksa- neredeyse rutin kullan�lan ila�lar�n ba��nda geliyor. Bununla ilgili �arp�c� ve g�zel sonu�lar, metforminin diyabetik hastalarda kanser riskini azaltt��� y�n�nde olan veriler ve var olan kanserleri olumlu y�nde etkiledi�i y�n�nde veriler artmaya ba�lad�. Dolay�s�yla bu tedavilerin de diyabetik hastalarda kanserle ili�kisi a��s�ndan da �al��malar�n devam etti�ini s�yleyebilirim. �u a�amada yapabilece�imiz �ey, hastalarda m�mk�n oldu�u kadar ins�lin direncine y�nelik tedavileri �n plana getirip, bu hastalarda kanser tarama �al��malar�nda biraz daha risksiz davranmam�z, ald�klar� tedavileri de g�zden ge�irmemiz laz�m.
Prof. Dr. �smail �elik;
Son olarak, en sona saklad���m ama �nemli bir konuda bilgi vermek istiyorum. Meslek hastal��� ve mesleksel kanserler. �ok iyi bir haber var ��yle ki; Daha �nce biz, T�rkiye’de y�ll�k 150.000 tane kanser vakas� bekledi�imizi s�ylemi�tik. Biliyoruz ki, t�m d�nyada b�yle, �lkemizde de bundan farkl� de�ilse e�er %10’u mesleksel kanserler bunlar�n. Yani 15.000 kadar� mesleksel kanser. Bir meslekte �al��an i��i uzun s�re �al���yor ve o meslek ortam�n�n yaratt��� kansere yakalanabiliyor. Veba, HIV gibi durumlar� bildirmek zorunludur bu arada. Ancak, kay�tlar�m�z� inceledik, �ok sevindirici bir haber var T�rkiye’de, �lkemizde bildirilen mesleki kanser yok! Hi�bir i�yeri ve i�yeri hekimi, orada tan�mlanm�� meslek grubuna dahil kanser t�r� bildirmemi�.
Yorumu size b�rak�yorum, kay�t alt�na al�nmam�� yani. Doktorlar�m�z tan�yamam��, hastaya hangi meslekte �al���yorsun diye sormam���z. Biz akci�er kanseri deyip ge�mi�iz. Bak�n bir tabloda sizin g�r���n�ze sunuyorum, buradaki bir�ok kanserojen madde �lkemizde hemen her g�n g�rd���m�z end�striyel sekt�rlerde �al��an binlerce insan�n maruz kald��� maddelerdir ve bunlar tart��mas�z kanserojendir. T�rkiye’de i�yeri g�venli�i, bireysel korunma, eldiven, maske gibi uygulamalar�n ne kadar y�ksek oldu�unu d���n�rseniz mesleksel kanserlerin 0 olma �ans� yoktur.
Bu konu �lkemizde ilk defa bir sempozyumda g�ndeme al�nd�. Biz Hacettepe �niversitesi Onkoloji Enstit�s� ile Ankara Meslek Hastal�klar� Hastanesi’nce bir �al��ma y�r�tt�k. Bu �al��mada �una bakt�k; hastaneye kadar gittik kanser riski anketlerini doldurduk. Bu i��ilerin % 65’i sigara i�iyor, hem i�yerinde o a��r maddelere maruz kal�yorlar hem de sigara i�iyorlar. Bu y�ksek bir oran. Gene �ok sevindirici bir haber var, inanamad�k da hi� kad�n meslek hastas� yok!. Kad�nlar �al��m�yorlar m�, �al��t�klar� halde hasta m� olmuyorlar, yoksa baz� �eyleri gene atl�yor muyuz.. Bu konuda biz �al��may� ba�latt�k, pe�ini de b�rakmaya niyetimiz yok. Ya� ortalamas� 40 civar�nda bu olabilir, �una da hi� �a��rmad�m, kanser tarama y�ntemleri ile ilgili de en ufak bir bilgileri yok. Bu her yerde g�rebilece�iniz bir sonu� gibi g�r�nse de burada �nemli bir fark var, bu insanlar her g�n kansorejen madde ile y�kan�yorlar, onun i�inde ya��yorlar. Yani laf�m meclisten d��ar� T�rkiye’de asbest end�strisini ve lastik �retimini neden bu kadar �nemli oldu�unu bas�ndan ��renmi�tim, ��nk� Avrupa’da yasak art�k. T�rkiye’den de atmaya �al���l�yor �imdi.
Dr. H�n� Y�lmaz;
Asbest bizim �lkemizde de bir�ok sekt�rde yasakland�, ancak daha �nceden olan maruziyet sebebiyle yeni yeni vakalar g�sterdi�i i�in yasaklasak bile, hala 5-10 y�l boyunca yeni vakalar olacakt�r mutlaka. Meslek hastal��� maalesef bizim t�p e�itim m�fredat�m�zda yer alm�yor. Hi�bir hekimimiz, hi�bir e�itim d�neminde bu hastal�klar ile yeterli e�itim alm�yor. Mesela bir a��r metal, sanayiyi ilgilendiren bir konu, kur�un hangi mesleklerde bulunur, ki�iye nas�l etki eder, ka� metre yak�n�nda �al��mak gerekir, bunlar m�hendisli�i ilgilendiren konular oldu�u i�in hekimlerimiz uzak kalm�� bu konularda.
Gelen hastalar� da mesela, bir kur�un netropatisi gibi de�il, mesela b�bre�i hastalanm�� bir hastay� kur�un sebebiyle b�bre�i hasarlanm�� bir ki�i gibi de�il de b�brek yetmezli�i hastas� gibi de�erlendiriyoruz. Ama ilk ba�tan etken ve maruziyet ili�kisinin fark�nda olsayd�k, sadece sa�l�k profosyonellerine de�il i�veren, �al��anlara bu etkenlerden korunma y�ntemlerini en ba�ta netle�tirir ve bu k�lt�r� olu�turabilirsek meslek hastal�klar�n�n y�zde y�z�nden korunabiliyoruz. �lkemizde en son 539 tane istatistik meslek hastas� belirlendi, ama 100.000 civar�nda bekleniyordu. Bu rakamdan ��kar�rsan�z, �e�itli hastanelerde tedavi olmaya �al��an-ama mesle�i ile ili�kilendirmeden tedavi olmaya �al��an-, verilen hi�bir tedavinin etkili olmad���n� umar�m anlatabildim.
Koruyucu hastal�klar�n ba��nda meslek hastal��� gelir,etkenden korursan�z ki�iyi hasta etmezsiniz. Ki�inin geneti�inde sen silikozis olacaks�n vs. diye, bir etken var ama siz etkenden uzak tutam�yorsunuz. Mesleki kanserlerin bizim i�in �nemi �u, meslek hastal���nda etkeni ortadan kald�r�rsan�z ila� da vermeseniz ki�iyi iyile�tirirsiniz, hastaneye de yat�rmasan�z, hekim de vermeseniz, ki�iyi i�inden al�rsan�z ki�i iyile�ir ama, kanseri ba�lat�rsan�z maalesef geri d�n�� di�er kanserlerle ayn� s�reci ya�ar, tedavi edilir-edilemez o art�k uzmanlar�m�z�n karar verece�i bir konu. Mesleki kanserler ve mesleki hastal�klar �o�unluklu olarak �al��an ve en az 3-4 n�fusa bak�p, bunlar�n sorumlulu�unu ta��yan insanlar�n hastal���d�r. Biraz daha �nem g�stermemiz gerekti�ini d���n�yoruz ve bas�ndan da bu konuda destek bekliyoruz.
Prof. Dr. �smail �elik:
O kadar yo�un bir g�ndem vard� ki, hepsini sizinle payla�mak istedim.
Nikotin sak�zlar�n� ila� olarak saym�yoruz, ancak bantlar ila� say�lm��t�r ve ila� olarak ruhsat alm��t�r. Nikotin bant�n� veriyoruz, piyasadaki 3 ilac� da bakanl�k sat�n ald�. Bu yeni projeyle 350.000 ki�iye ila� vermeyi planl�yor Bakanl�k ilk etapta, bu ciddi bir say�. Bunu geri �deme kapsam�na da alma planlar� var, bunu re�etelendirdi�imde gidip alacak �ok rahat di�er ila�lar� alabildi�i gibi. Amac�m�z bu.
Bas�n toplant�s� konu�mac�lar:
Prof. Dr. �smail �elik – Sempozyum Ba�kan�
Hacettepe �niversitesi (H�) Onkoloji Enstit�s� Prevantif Onkoloji Anabilim Dal� Ba�kan�
Prof. Dr. Nilg�n G�vener Demira�
Ba�kent �niversitesi T�p Fak�ltesi T�p Fak�ltesi �� Hastal�klar� Ana Bilim Dal� Endokrinoloji Bilim Dal� ��r.�yesi
Dr. H�n� Y�lmaz
Ankara Meslek Hastal�klar� Hastanesi Ba�hekimi
13.12.2010 - 3544
|