Do�. Dr. Hasan Basri Sava� deprem b�lgelerinde beslenmeye dikkat �ekti

Do�. Dr. Hasan Basri Sava� deprem b�lgelerinde beslenmeye dikkat �ekti

MARD�N - Mardin Artuklu �niversitesi T�bbi Biyokimya Anabilim Dal� Ba�kan� Do�. Dr. Hasan Basri Sava�, afet b�lgelerinde depremzede vatanda�lar�n prebiyotik, probiyotik ve sinbiyotik besinlere ula��m sa�lamas� gerekti�ini belirtti.

T�bbi Biyokimya Anabilim Dal� Ba�kan� Do�. Dr. Hasan Basri Sava�, afet b�lgelerinde bulunan vatanda�lar�n beslenme ihtiya�lar�nda prebiyotik, probiyotik ve sinbiyotik besinlere ula��m sa�lamas� gerekti�ini ifade ederek, "Depremzedelerin imkan dahilinde, prebiyotik, probiyotik ve sinbiyotik olarak yukar�da a��klad���m�z g�dalara ula��mlar�n�n sa�lanmas� gerekmektedir. Bebek, �ocuk, gebe, ya�l� ve kronik hasta olan bireylerin durumlar�na uygun beslenebilmeleri i�in ilgili uzmanlar taraf�ndan onlara destek olunmal�d�r. Durumlar�na �zg� olarak faydal� olabilecek g�dalara ula��mlar� sa�lanmal�d�r. Depremzedelere verilecek sa�l�k hizmetleri aras�nda, durumlar�na uygun beslenmeye dair dan��manl�k ve tavsiyelere ula��mlar� �nemli bir yer tutmaktad�r" dedi.

"Depremzedelerin sa�l�kl� beslenmeleri �ok zorla�maktad�r"

T�bbi Biyokimya Anabilim Dal� Ba�kan� Do�. Dr. Hasan Basri Sava�, afetler genellikle �ng�r�lemeyen, insanlar�n ve toplumun hayat�n� alt �st eden, sa�l���m�z� her y�nden olumsuz etkileyerek k�t� sonu�lara yol a�an durumlar oldu�unu belirterek, "Afet �ncesinde bir�ok tedbirin ve acil durum plan�n�n haz�r olmas� gerekmektedir. Bununla beraber afet sonras�nda bizi bekleyen bir�ok b�y�k sorun bulunmaktad�r. Afetzedelerin t�bbi, psikolojik, sosyal, ekonomik ve benzeri sorunlar�yla ayr� ayr� ilgilenmek ve ��z�mler bulmak �nemlidir. Fakat ihtiya�lar�m�z�n en ba��nda gelen ve �ncelikli olanlar�; bar�nma ve beslenmedir. Bunlar hem insan�n normalle�mesi, hem sa�l�kl� olmas� hem de di�er ihtiya�lar�na y�nelebilmesi i�in temel olu�turmaktad�r. Bu sebeple afet ko�ullar�nda; deprem sonras�nda do�ru beslenmeyi ve �nemini konu�mal�y�z. �ncelikle aziz milletimize ba�sa�l��� ve ge�mi� olsun dileklerimizi sunarak ve i�imizin yand���n� belirterek, depremzedelerin sa�l�kl� beslenebilmesi i�in �nemli konular� payla�aca��m. Depremzedeler ya�anan y�k�m sonras�nda hayata tutunmaya �al��maktad�rlar. Evlerinden, rutinlerinden, ailelerinden, yemek al��kanl�klar�ndan bir anda uzak kalmaktad�rlar. Dolay�s�yla depremzedelerin sa�l�kl� beslenmeleri �ok zorla�maktad�r. Sa�l�kl� beslenememeleri durumunda ise hastal�klara maruz kalmalar� ka��n�lmazd�r. Afet ko�ullar�nda ilk ula��lan g�dalar genellikle; paketli haz�r g�dalar, i�lenmi� haz�r i�ecekler ve daha sonra kumanyalar ve s�cak i�ecekler olmaktad�r. Fakat uzun s�reli olarak bisk�vi, meyve suyu, sandvi� ve benzeri g�dalarla beslenilmesi durumunda vitamin, mineral, lif, su, protein, ya� ve karbonhidrat yeterlili�i ve kalitesi a��s�ndan sorunlar olu�maya ba�lar. K�saca sa�l�ks�z bir beslenme bi�imi ortaya ��km�� olur" dedi.

"Kendi rutinlerine d�nme imkan� sa�lanmal�d�r"

Do�. Dr. Hasan Basri Sava�, . Deprem sonras�nda salg�n hastal�klar� �nlemenin �nemli bir yolu da t�ketilen g�dalar�n ve i�ilen sular�n hijyenini ve temizli�ini sa�lamak oldu�unu belirterek, "Deprem sonras�nda sa�l�kl� beslenebilmek i�in k�sa vadede; hijyenik ve besleyici s�cak yemek temini i�in yemekhaneler ve da��t�m a�lar� kurulmal�, uzun vadede ise; yeterli erzak, bitkisel ve hayvansal g�dalar, meyve ve sebzeler temin edilerek yemek pi�irme ve kendi rutinlerine d�nme imkan� sa�lanmal�d�r. Bu arada yeteri kadar sa�l�kl� ve temiz i�me suyu temini ilk andan itibaren hayati �nem arz etmektedir. Deprem sonras�nda salg�n hastal�klar� �nlemenin �nemli bir yolu da t�ketilen g�dalar�n ve i�ilen sular�n hijyenini, temizli�ini sa�lamakt�r. Depremzedeler i�in kurulan b�y�k mutfak ve yemekhanelerde sanitasyonun ve personelin hijyen kontrol�n�n, sa�l�k tarama kay�tlar�n�n, maske, bone, eldiven gibi tek kullan�ml�k uygun ekipman kullan�m�n�n ve ortam temizli�inin �nemsenmesi gerekmektedir. Uzun vadede, yeteri kadar et, tavuk, bal�k, yumurta, s�t, yo�urt, peynir, tah�llar, bakliyat, taze meyve ve sebze t�ketilmemesi durumunda depremzedelerin sadece kalori al�m�n� sa�layacak ama vitamin, mineral eksikli�i, s�v� elektrolit bozuklu�u, sindirim sistemi hastal�klar� ve benzeri ciddi sa�l�k sorunlar� kar��m�za ��kabilecektir. M�mk�n olan en k�sa s�rede, depremzedeler i�in bar�nma ko�ullar� sa�land��� anda, mutfak malzemesi, ara�, gere� ve g�da maddesi temin edilerek kendi yemeklerini taze ve damak tatlar�na, bireysel sa�l�k durumlar�na uygun pi�irmeleri sa�lanmal�d�r. Beslenmede kendi rutinlerine d�nebilmeleri sa�l�kl� beslenebilmek i�in �nemlidir" dedi.

"Durumlar�na �zg� olarak faydal� olabilecek g�dalara ula��mlar� sa�lanmal�d�r"

Sava�, "�zellikle su, s�t, sade soda ve probiyotik olarak ayran, yo�urt t�ketimi sa�l���n korunmas� i�in �ok �nemlidir. G�nl�k en az 400 gram taze meyve ve sebzelerin �e�itlili�e dikkat ederek t�ketilmesi de hastal�klara kar�� koruyucu olacakt�r. K�� aylar�nda �zellikle C vitamini i�eren turun�gillerin t�ketimi ba����kl�k i�in �nemlidir. Et, tavuk, yumurta gibi hayvansal proteinlerin ihmal edilmemesi protein kalitesi ve v�cut sa�l��� i�in �ok �nemlidir. Meyve, sebzeler; so�an, sar�msak, havu�, p�rasa, patates, yer elmas�, enginar gibi k�k sebzeler ve yulaf, �avdar, bu�day gibi tam tah�llar ve lifli g�dalar prebiyotik etkili olmaktad�r. Bu etki sayesinde probiyotik olan; yo�urt, ayran, kefir, tur�u, fermente s�t, tereya��, boza, �algam gibi mayalanm�� g�dalar�n ba����kl��� g��lendirmesi kolayla�maktad�r. Ayr�ca prebiyotik g�dalar do�rudan faydal� bakterilerimizin art���na ve ba����kl�k g��lenmesine de sebep olurlar. �ok az bilinen ve �zel durumlarda �ok faydal� olabilen sinbiyotik g�dalar ise; prebiyotik ve probiyotikleri uygun kombinasyonlarda i�eren haz�r kar���mlard�r. Bu �r�nler ba����kl���n g��lenmesi ve sa�l���n korunmas� i�in sinerjistik bir etki ile �ok faydal� olabilirler. Depremzedelerin imkan dahilinde, prebiyotik, probiyotik ve sinbiyotik olarak yukar�da a��klad���m�z g�dalara ula��mlar�n�n sa�lanmas� gerekmektedir. Bebek, �ocuk, gebe, ya�l� ve kronik hasta olan bireylerin durumlar�na uygun beslenebilmeleri i�in ilgili uzmanlar taraf�ndan onlara destek olunmal�d�r. Durumlar�na �zg� olarak faydal� olabilecek g�dalara ula��mlar� sa�lanmal�d�r. Depremzedelere verilecek sa�l�k hizmetleri aras�nda, durumlar�na uygun beslenmeye dair dan��manl�k ve tavsiyelere ula��mlar� �nemli bir yer tutmaktad�r" �eklinde konu�tu.

"Sular� mutlaka yeterince kaynatmal� ve so�uyunca i�melidir"

Sava�, "Sa�l�kl� beslenmenin ilk ad�m� beslenme hijyenine dikkat etmektir. En �nemli �ncelik temiz i�me suyu teminidir. Kontamine olma ve �ok miktarda mikrop i�erme ihtimali olan sular asla i�ilmemelidir. Temizli�inden emin olunan su temini ve yeterli miktarda i�ilmesi depremzedelerin sa�l��� i�in �ok �nemlidir. Zorunlu durumlarda temizli�inden emin olunmayan sular� mutlaka yeterince kaynatmal� ve so�uyunca i�melidir. Hijyen, sa�l��� korumak i�in al�nacak temizlik tedbirleri olarak tan�mlanabilir. Temizli�in ilk �art� yeterince su ve sabunla yap�lan etkin el y�kamad�r. �zellikle yemeklerden �nce ve sonra en az 30-45 saniye olacak �ekilde, parmak u�lar�, parmak aralar� ve el s�rt� gibi az y�kanan b�lgeler dahil olmak �zere, elin tamam�n� sabunla iyice ovmal� ve daha sonra su ile yeterince durulay�p kurulamal�y�z. Hijyen el temizli�i ile ba�lar. Yemek pi�irmede ve serviste kullan�lan malzemelerin temiz y�kanmas�, gerekirse y�ksek s�cakl��a maruz b�rak�lmas� ve mikroplardan ar�nd�r�lmas� �nemlidir. Ayr�ca ki�isel �z bak�m ko�ullar� ve uygun s�kl�kta du� imkan� sa�lanabilirse beslenme hijyeni i�in gerekli beden temizli�i m�mk�n olabilir. �ama��r ve bula��klar�n uygun ko�ullarda y�kanabilece�i noktalar�n yayg�nla�t�r�lmas� da depremzedeler i�in �nemli hijyen unsurlar�d�r" ifadelerini kulland�.

"Bozulma ��phesi olan her t�rl� g�da maddesi teredd�t etmeden imha edilmelidir"

G�da maddelerinde bozulmay� g�z �n�ne alarak d��ar�da, a��kta beklemi� g�dalar, uzun s�re g�ne�e maruz kalm�� yemekler, bozulmad���ndan emin olunca t�ketilmesi gerekti�ini ifade eden Sava�, "G�da zehirlenmeleri hayat� tehdit edecek boyuta varabilir. Dondurulmu� g�dalar ��z�nd���nde k�sa s�rede t�ketilmezse asla tekrar dondurulmamal�d�r. So�uk zincirde beklemesi gereken et ve s�t �r�nleri gibi g�dalar d��ar�da muhafaza edilmemelidir. Bozulma ��phesi olan her t�rl� g�da maddesi teredd�t etmeden imha edilmelidir. Da��t�lan konserve ve haz�r g�dalar t�ketilmeden �ce mutlaka son kullanma tarihleri g�zden ge�irilmeli ve g�da bozulmas�n� d���nd�recek g�r�n�m, koku ve benzeri belirtilerinin olup olmad���na bak�lmal�d�r. Ayr�ca konserveler uygunsuz ko�ullarda bekledi�inde bozulabilir. A��lmadan �nce kutularda �i�me, kapakta bombele�me varsa bu t�r konserveleri t�ketmekten ka��nmal�y�z. Kutuda delik, s�z�nt� ve benzeri bir a��kl�k g�r�n�rse bu konserveler de imha edilmelidir. Afet k�lavuzlar�ndan ve temel beslenme kitaplar�ndan konuyla ilgili g�ncel baz� �nemli bilgileri aktarmaya �al��t�m. Depremzedelerin sa�l��� i�in beslenmelerine dikkat edilmeli ve bu hususta mutlaka bilin�li g�da temini yap�lmal�d�r. Bu zor g�nleri yard�mla�ma ve dayan��ma ile atlatmak i�in el ele vermeye devam etmeliyiz" dedi.

1.3.2023 2 - 64489